Pleidooi voor het behoud van de vrije meningcultuur

In een open brief dd. 7 juli 2020, verschenen op de website van Harper’s Magazine en overgenomen door een aantal media, houden 153 Engelstalige schrijvers en intellectuelen een vurig pleidooi voor het behoud van de vrije meningsuiting, en tegen dat wat ze cancel culture noemen: het traag maar gestaag indammen van dat recht op vrije meningsuiting door wat wij kennen als ‘politieke correctheid’.

Wij delen die bezorgdheid, en vinden dat dit de links-rechtstegenstelling moet overstijgen. We leven weliswaar in een democratie, en in de rechtsstaat kan en mag niemand vervolgd worden puur om het uiten van een opinie, behoudens gevallen van laster of eerroof.

Maar in de marge van bepaalde protestbewegingen, hoe legitiem ook, ontwikkelen zich vormen van intolerantie die neigen naar claims op morele suprematie, bekend als ‘wokeness’. Kritische reflectie en tegenspraak worden niet meer geaccepteerd, humor en satire worden problematisch. Taal en woordgebruik zijn permanent onderhevig aan correctie, er tekent zich een cultuur af van de uitzuivering die mensen en groepen stigmatiseert of uitsluit.

In de media, de culturele sector en de academische wereld bestaat het gevaar dat deze cancel culture omwille van de maatschappelijke premissen wordt geabsorbeerd en zelfs gepromoot. Dat kan de bedoeling niet zijn. De strijd tegen racisme en discriminatie mag niet ontaarden in een dwingende pensée unique. Op elk moment moeten woord en tegenwoord vrij kunnen geuit worden in een open debatcultuur.

Onze openbare omroep heeft in het handhaven van die intellectuele diversiteit een belangrijke missie. Het onderwijs moet dit aanmoedigen en onbevooroordeeld jongeren de smaak van de free speech aanleren. ‘Du choc des idées jaillit la lumière’ moet het devies zijn, niet het reproduceren van voorgekauwde meningen.

Bovenvermelde open brief eist voor schrijvers en intellectuelen het recht op om te ‘experimenteren, risico’s te nemen en zelfs fouten te maken’. Wij eisen dit recht om tegen de ‘mainstream’ in te gaan, op voor élke burger, elk individu, buiten de druk van partij, groep, lobby, instituut.

Democratie speelt zich niet alleen in het stemhokje af, maar gaat over mondigheid en actief verlichtingsdenken. Laten we daar allen werk van maken.

Ludo Abicht, filosoof, publicist

Dimitri Aerden, hoogleraar, chirurg UZ Brussel

Pinar Akbas, auteur

Pieter Bauwens, hoofdredacteur Doorbraak

Filip Buekens, filosoof, hoogleraar KU Leuven en Universiteit Tilburg

Boudewijn Bouckaert, jurist, hoogleraar UGent, voorzitter Libera!

Johan Braeckman, filosoof, hoogleraar UGent

Hendrik Cammu, docent gynaecologie VUB en UZ Brussel

Chris Ceustermans, auteur

Paul Cliteur, filosoof, jurist

Carl Devos, politicoloog, hoogleraar UGent

Luc De Vos, hoogleraar em. Koninklijke Militaire School en KULeuven

Karl Drabbe, uitgever

Mark Elchardus, hoogleraar sociologie VUB

Tom Garcia, kernlid Vlinks

Willem Lemmens, hoogleraar filosofie UAntwerpen

Sid Lukkassen, filosoof, publicist

Herman Matthijs, hoogleraar publieke financiën UGent en VUB

Mark Nelissen, evolutie- en gedragsbioloog, hoogleraar em. UA

Johan Op de Beeck, auteur, historicus

Godfried-Willem Raes, componist, oprichter Logos Foundation

Luc Rasson, auteur, hoogleraar em. UAntwerpen.

Dirk Rochtus, hoofddocent internationale politiek KU Leuven

Jean-Pierre Rondas, voormalig Klara-producer (VRT), voorzitter Stem in ’t Kapittel/Doorbraak

Johan Sanctorum (initiatiefnemer, red.), filosoof, publicist

Matthias Storme, jurist, filosoof, hoogleraar KU Leuven

Johan Swinnen, hoogleraar em. beeldcultuur, KASKA en VUB

Rik Torfs, kerkjurist, hoogleraar KU Leuven

Griet Vandermassen, filosofe, auteur

Luckas Vander Taelen, historicus, docent RITCS

Jan Van Duppen, huisarts, gewezen politicus

Herman Van Goethem, historicus, hoogleraar, rector UAntwerpen

Bart Van Hooland, ondernemer

Philippe Van Parijs, filosoof, hoogleraar UCLouvain en KU Leuven

Marion van San, sociologe-criminologe

Christophe Vekeman, auteur

Peter Verlinden, gastdocent KU Leuven, ex-journalist VRT