Poetin in het defensief

Is Poetin het noorden kwijt? Onlangs werd hij verwacht voor een TV-optreden en kwam niet opdagen. Niemand wist waar hij was. Het gebeurt nog dat hij voor een weekje verdwijnt, zoals bij de geboorte van een kindje van een zeer goede vriendin. Maar wanneer u dit stuk leest zal hij wel weer opgedaagd zijn, tenzij hij met het coronavirus besmet is geraakt als gevolg van zijn handdruk met de directeur van een modelkliniek in Moskou. Aan die instelling voor coronapatiënten had hij een showbezoek gebracht. Een paar dagen nadien werd vastgesteld dat de directeur zelf besmet was.

Te veel is te veel, ook voor een verlicht autocraat.

De Grote Parade is afgezegd

Op 16 april moest Poetin met pijn in het hart aankondigen dat de militaire parade op het Rode Plein ter ere van de 75ste verjaardag van de overwinning in de Grote Vaderlandse Oorlog op 9 mei vanwege het coronavirus is uitgesteld. Hij had er enorm veel van verwacht. Meer dan 15 000 goed getrainde manschappen van het Rode Leger zouden triomfantelijk opstappen. 225 grote militaire voertuigen, tanks maar ook reusachtige vrachtwagens met de nieuwste onfeilbare raketten. 150 vliegtuigen zouden worden getoond. Dat dit grotendeels bluf is en dat de Russische militaire industrie eigenlijk zwaar in de penarie zit, zou niemand opmerken.

De geplande parade zou veel goed maken. De massa zou in een  enthousiaste en vaderlandslievende sfeer gebracht worden. De natie zou zich opnieuw verenigd voelen onder het leiderschap van een president die hen met een optimistische rede een hart onder de riem zou steken. Bovendien zouden in maar liefst 475 andere steden in totaal 116 000 soldaten in de overwinningsparade opstappen. De internationale media zouden verslag uitbrengen en de aanwezige wereldleiders zouden, zwaar onder de indruk, de president feliciteren.

Gelukkig kwam het parlement Poetin ter hulp. Het officiële einde van de Tweede Wereldoorlog werd van 9 mei 1945 naar 2 september 1945 verplaatst. Dit is de dag waarop Japan capituleerde. Ook met Japan voerde de Sovjet-Unie destijds een korte maar hevige oorlog. Gevoelsmatig weegt voor de overgrote meerderheid van de Russen de overwinning op Hitler echter veel zwaarder door. Ik vermoed zelfs dat de meeste Russen niet weten dat ze tijdens WO II ooit tegen Japan hebben gevochten. Maar de parade zal dus – als het coronavirus het toelaat – op 2 september plaatsvinden.

Corona

Een bijkomende zorg van Poetin is de verspreiding van het coronavirus in Rusland. Het is vooral in de grote steden actief, met Moskou als epicentrum. Net zoals de Chinese zijn ook de Russische cijfers onbetrouwbaar. Ook in Rusland is de epidemie een sociale en economische catastrofe. Poetin vindt het niet bij zijn waardigheid passen de dagelijkse strijd tegen het virus te leiden. Dit laat hij aan de burgemeesters en gouverneurs over.

De burgemeester van Moskou, Sergey Sobjanin, speelt een leidende rol. Poetin bezocht een ziekenhuis, hield twee korte en weinig empathische toepraken en kondigde eerst een week en daarna een maand verplichte ‘vakantie’ aan op kosten van de werkgever. Kan het nog wereldvreemder? Het parlement zorgt voor aangepaste sociale en economische wetgeving.

Gelukkig nemen burgemeesters en gouverneurs verstandige maatregelen, maar het charmeoffensief van Rusland om de slecht bestuurde westerse democratieën ter hulp te snellen met materiaal en medisch personeel is mislukt. Er bestaat geen Russische medische superioriteit. Moskou wordt min of meer een tweede New York. Er heerst chaos en er is een tekort aan alles. Idem dito voor de rest van het land. Er zijn een overweldigend aantal getuigenissen en waarschuwingen van gezondheidswerkers die dit aantonen.

De Volksraadpleging

Een andere tegenslag voor Poetin is dat de aangekondigde volksraadpleging van 22 april over de vernieuwde grondwet niet kan plaatsvinden. Misschien maar goed ook voor Poetin, want uit een peiling van het onafhankelijke Levada-instituut blijkt dat er bijna evenveel voor- als tegenstanders zijn van de grondwetswijziging.

Vooral de manier waarop Poetin het heeft aangepakt, valt niet in de smaak. Het zou de provinciegouverneurs veel inspanningen vragen om ‘het volk’ naar de stembus te krijgen en pro te laten stemmen. Ook dat is ontgoochelend voor de president. Misschien komt het er nooit meer van. Die volksraadpleging is immers Poetins fantasietje en helemaal niet nodig om de nieuwe grondwet te valideren. Dat is al in de parlementen gebeurd.

Olie

Een structureel probleem is de slabakkende economie. Daar is zelfs geen coronacrisis voor nodig. Eerst was er het conflict met Saoedi-Arabië over het verminderen van de olieproductie als antwoord op de dalende vraag door de coronacrisis. Na veel geruzie tussen de twee landen die hun productie opdreven in plaats van te verminderen én door tussenkomst van president Trump, stemde Rusland toe zijn productie tot maximum 2 miljoen vaten per dag te verminderen.

Dit en de andere productiebeperkingen zijn onvoldoende om de instortende wereldprijzen terug op niveau te brengen. Er blijft te veel olie op de markt en er is onvoldoende opslagruimte. De verkoopprijs was ooit 100 dollar per vat en schommelt nu rond de 28 dollar. Dit is onvoldoende. Rusland heeft minimum 45 dollar nodig om als staat te kunnen functioneren. Daar is het opgelopen economisch verlies van de coronacrisis niet inbegrepen.

En een ongeluk komt nooit alleen. Gazprom meldt ook dat de afname van gas in Europa is verminderd. Ook hier moet Rusland lagere prijzen en minder inkomsten noteren.

Dit wordt een recessie en kan niet anders dan uitdraaien op een aanzienlijke verarming van de Russische bevolking. Dat betekent ook dat er onvoldoende geld zal zijn voor de uitvoering van de aangekondigde 12 grote projecten waarvoor een nieuwe regering was aangesteld. Ook de reeks aanbevelingen uit een recent verschenen rapport over de vernieuwing en uitbreiding van het versleten Russisch spoorwegnet zal niet worden uitgevoerd. Er is onvoldoende moed om er aan te beginnen.

Buitenlandse successen?

Ondertussen beginnen veel Russen vragen te stellen over de zogenaamde successen van hun buitenlandse politiek. De oorlog in Syrië heeft veel bloed en roebels gekost. Rusland zal er zijn marinebasis en een vliegveld kunnen behouden. Maar wat heb je daaraan als Rus?

Dat de Krim nu weer Russisch is, wordt als een echt succes beschouwd. Echter, het steunen van de twee opstandige pseudostaatjes in het oosten van Oekraïne: wat levert dat op?

De economische en vooral financiële boycot door de Europese Unie en de Verenigde Staten zijn ook niet makkelijk om dragen. Ook de voortdurende spanningen en wapenwedloop met het Westen kan men moeilijk als een voordeel zien. Daar is Poetin natuurlijk niet alléén verantwoordelijk voor. Maar zou dat dure spelletje niet beter ophouden?