Populisme en mediamanipulatie

Opvallend toch, hoe de media de mensen willen wijsmaken dat “de mensen het beu zijn”. Op zaterdag 8 januari publiceerde Het Nieuwsblad een in het oog springend kaderstuk met een merkwaardige titel: “vier op de tien Vlamingen vertrouwen De Wever niet“. Wat bleek?  Een enquête had aangetoond dat vier op de tien Vlamingen denken dat Bart De Wever “geen akkoord wil”.  Daaruit de conclusie trekken dat de mensen die dit geantwoord hebben, De Wever “niet vertrouwen”, is uiteraard een brug te ver.

Ten eerste zijn er de die-hard separatisten die een Vlaamse politicus pas vertrouwen wanneer hij geen akkoorden sluit met de Franstaligen.  In die doelgroep is “ik denk dat hij geen akkoord wil” bijna synoniem met “ik vertrouw hem”.

Ten tweede is er de groep van mensen die er van uitgaat dat het sluiten van een akkoord het uiteindelijke doel is, maar die vindt dat dit doel niet overhaast en tegen elke prijs moet bereikt worden. Ik vertrouw Bart De Wever in de mate dat hij een hogere prioriteit geeft aan het verwezenlijken van de eigen standpunten, dan aan het sluiten van een akkoord.  Ik ga ervan uit dat Bart De wever een akkoord wil, maar ik hoop dat hij dat niet tegen elke prijs wil.  Ik hoop dus dat Bart De Wever dat akkoord niet al te hevig wil.

Het Nieuwsblad heeft dus een serieuze steek laten vallen met zijn onjuiste titel, maar het is zeker niet de enige vorm van media-manipulatie van de voorbije weken.  Maar laat ik eerst even samenvatten hoe we in de huidige situatie verzeild geraakt zijn.

GEEN REGERING ZONDER INGRIJPENDE STAATSHERVORMING

De electorale omwenteling van juni 2010 is er gekomen na 11 jaar communautaire stilstand.  Van de vijf resoluties die door het Vlaams Parlement op 3 maart 1999 werden goedgekeurd, is elf jaar lang niets verwezenlijkt.  De schuld daarvoor kan men op twee groepen schuiven: de Vlaamse politici die er niet genoeg aan deden om deze resoluties door te drukken, en/of de Franstalige politici die de realisatie van deze resoluties afblokten.  

Pas tijdens de regeringsformatie van 2007 heeft Yves Leterme een serieuze poging gedaan om er druk achter te steken. Toen de Franstaligen de zaak bleven blokkeren, gaf hij het op en vormde hij een regering zonder communautair programma.

De Franstalige blokkering tegen meer bevoegdheden en meer verantwoordelijkheden voor de deelstaten is zo sterk, dat het enige wapen dat de Vlaamse politieke partijen hebben, de weigering is om een regering te vormen zonder minstens een gedeeltelijke realisatie van het communautaire eisenplatform. De resoluties uit 1999 kunnen pas gerealiseerd worden als deze strategie wordt volgehouden: Vlaamse partijen moeten weigeren om in een federale regering te stappen die de realisatie van deze resoluties niet minstens gedeeltelijk en op geloofwaardige wijze mogelijk maakt.

Dat was de strategie van het kartel van CD&V met N-VA in 2007, en ze mislukte toen de CD&V eind 2007 toch bezweek voor de druk, en in de federale “noodregering” onder leiding van Guy Verhofstadt stapte.

De onbuigzame houding tijdens de onderhandelingen is dus geen element van een verrottings- of verdampingsstrategie, het is een breekijzer om tot verregaande hervormingen te komen.  Een stabiele regering kan er pas komen na een grondige staatshervorming.  Een halve staatshervorming zal al snel aanleiding geven tot een roep om een volgende staatshervorming, en zal niet leiden tot communautaire vrede noch tot politieke stabiliteit.

ANTIPOPULISTISCH POPULISME

Wie dus vandaag roept dat de politici snel-snel een regering moeten vormen, speelt met de politieke stabiliteit en met de toekomst van het land.  En het lijkt erop dat vooral de media paniekvoetbal spelen, waarbij ze enkele marginale initiatieven (van het extreem-linkse Comac tot en met de zoon van minister Stefaan De Clerck) aangrijpen om de bevolking wijs te maken dat de bevolking “het beu is”.  

Verder getuigt het van intellectuele oneerlijkheid en van het voeren van intentieprocessen, om het lange aanslepen van de regeringsonderhandelingen toe te schrijven aan de vermeende “onwil” van één van de partijen, met name de N-VA, om tot een akkoord te komen.  Zo wekte Tom Lanoye dit weekend nog de indruk dat de N-VA een bewuste blokkeringsstrategie voert. De logica is nochtans eenvoudig, en wie vindt dat we snel een nieuwe regering nodig hebben en dat het communautaire niet belangrijk is, kan het recept toepassen of politici onder druk zetten om het recept toe te passen. Geef toe op de communautaire eisen, splits BHV, geef de deelstaten grote bevoegdheden en verantwoordelijkheden, en de onderhandelingen zullen slagen.  Dat dit niet lukt, wijst erop dat het communautaire status-quo voor de Franstaligen van enorm belang is, en dat de oplossing niet zo eenvoudig is als de antipopulistische populisten ons willen voorhouden.

Toen ik vanmiddag Aurélie Decoene van Comac aan het woord hoorde in Controverse op RTL-TVI, bleek duidelijk hoe zij het recept voor “geef ons een regering” zag.  Geen staatshervorming, niet toegeven op de communautaire eisen, want “denkt u werkelijk dat iedereen die op Bart De Wever heeft gestemd, BHV wil splitsen?”  Enkel Paul-Henry Gendebien zag het helder: de Belgische kloof tussen Nederlandstaligen en Franstaligen bestaat niet enkel bij de politici, maar ook in de publieke opinie, zoals de ruzie bij de Miss België-verkiezing aantoonde.

EN DAN NU ONS SPETTERENDE VRT-DEBAT

Maandagavond om 21.10u wijdt de VRT-nieuwsdienst een extra uitzending aan “de economische gevolgen van de politieke crisis”.  Zullen hun licht laten schijnen in de studio: professor Paul De Grauwe, baron Paul Buysse en eurocommissaris Karel De Gucht. Ik kan nu alvast voorspellen dat deze drie het roerend met elkaar eens zullen zijn: steek de staatshervorming in de koelkast (of liever, in een Comité van Wijzen, maar dat is hetzelfde) en vorm een sociaal-economische noodregering.  De VRT heeft zich voorgenomen om werk te maken van de etnische diversiteit in haar programma’s, maar de opinie-diversiteit op onze openbare omroep lijkt met de week te verminderen.

“Geef ons een regering” is in mijn ogen de ultieme vorm van goedkoop populisme. Alsof er een simpele oplossing bestaat voor complexe problemen. Maar de initiatiefnemers in kwestie – tot bewijs van het tegendeel een marginaal zootje – vinden zichzelf ongetwijfeld nobele populismebestrijders.

En wat met de dreiging van de “gieren” van de financiële markten, de “speculanten”, die de lange regeringsvorming zouden aangrijpen om ons land financieel op de knieën te krijgen?  Met het grootste privé-spaaroverschot ter wereld en een rentespread die miniem is in vergelijking met die van Spanje, Portugal en Italië, kan ons land wel enkele stormen doorstaan.  Net als de mantra “de mensen zijn het beu” lijkt de slogan “de gieren cirkelen al boven ons” bedoeld om een zelfvervullende profetie te worden. 

(Eerder verschenen op http://lvb.net/item/8871)