Bart Van Craeynest: ‘Enorme stijging in overheidsuitgaven maar niet aan inkomstenkant’

Het nieuwe parlementair jaar wordt de komende week terug ingezet en de eerste heikele discussiepunten beginnen al naar boven te komen. Naast de crisis in Afghanistan en de hervormingen in de pensioenen is er ook nog de algemene begroting waar er zich toch wel enorme gaten beginnen te vormen. Te gast bij Doorbraak Radio is Bart Van Craeynest, hoofdeconoom bij VOKA. Hij ging in deze podcast in maart 2020 al eerder in op de begroting en de overheidsfinanciën met enkele zeer duidelijke waarschuwingen. Nu we anderhalf jaar verder zijn, ziet hij duidelijk dat de situatie er niet op verbeterd is.

De coronacrisis

Corona heeft een heel zware klap betekend voor de overheidsfinanciën. In die periode is de situatie zeker niet verbeterd. ‘Het was uiteraard ook nodig dat de overheid moest bijspringen.’ De bedenkingen over een gezonde begroting zijn het voorbije anderhalf jaar on hold gegaan, zegt Van Craeynest. ‘Nu komt stilaan de kentering over hoe het verder moet.’ De mensen beginnen zich toch iets meer bewust te worden over de enorme uitdagingen die er de komende jaren zitten aan te komen.

In de grafieken over de overheidsinkomsten en -uitgaven valt op dat de inkomsten wel vrij stabiel gebleven zijn voor de overheid in de crisis. De uitgavenkant piekt daar dan torenhoog boven. ‘Een overheid die meer uitgeeft dan ze binnen krijgt is toch echt een probleem.’ Dat is al langer een problematiek voor de Belgische overheidsfinanciën, zegt Van Craeynest. ‘De voorbije 50 jaar hebben alle Belgische regeringen samen maar 4 jaar een stabiele begroting gehad.’

Corona heeft er nu wel voor gezorgd dat de overheid moest ingrijpen met veel stimulusmaatregelen voor de economie en gezinnen. ‘Dat heeft er wel voor gezorgd dat deze overeind bleven.’ Dat is ook gelukt en dat hebben ze in andere landen ook gedaan, zegt Van Craeynest. Die tijdelijke steunmaatregelen zijn op zich niet zo een probleem voor de overheidsfinanciën. ‘Wat we hier wel zien is dat er ook structureel weer extra uitgaven zijn bijgekomen terwijl die inkomstenkant wel vrij stabiel blijft.’ Structureel zullen de overheidsuitgaven zo een 20 miljard euro hoger liggen na corona dan ervoor. Normaal moet na de crisis de overheid zijn extra uitgaven ook wat terugschroeven, aldus Van Craeynest.

Overheidsuitgaven

Die stijgende overheidsuitgaven zij helaas een patroon in de Belgische politiek. ‘Concreet zouden na de crisis de overheidsuitgaven stabiliseren aan ongeveer 55% van het BBP in België.’ Dat is meer dan de helft van wat we hier realiseren in ons land ieder jaar dat via de overheid passeert. Dat vloekt ook met de retoriek die soms gevoerd wordt over voortdurende besparingen, zegt Van Craeynest, daar is niets van aan. ‘Er komen dan de komende jaren nog uitdagingen bij, zoals de vergrijzing, overheidsinvesteringen, defensie, klimaatuitdagingen.’ Dat zal allemaal geld kosten en het vertrekpunt op deze manier roept heel wat vragen op voor de financiering van deze overheid.

Het kan ook met minder zoals in Nederland waar het overheidsbeslag veel lager ligt. ‘Het is dan eerder een efficiëntie-oefening.’ Qua overheidsuitgaven zitten we bij één van de toplanden, zegt Van Craeynest, maar wat we ervoor terug krijgen zit zeker niet bij de toplanden. ‘De voorbije jaren zie je rond elke crisis de roep naar meer geld, terwijl je al bijna de hoogste overheidsuitgaven ter wereld hebt.’ De vraag is dan eerder wat we doen met het geld dat we er nu al instoppen, aldus Van Craeynest. Krijgen we dan wel genoeg terug voor wat er in stoppen?