Econoom Stijn Baert: ‘Vivaldi belooft veel, maar zegt niet hoe ze die beloftes gaat waarmaken.’

Er is een nieuwe federale regering en we horen de eerste zaken uit het regeerakkoord. Uit het akkoord van de Vivaldi-regering kan men al heel wat vaststellen. Als econoom bekijkt Stijn Baert deze teksten vanuit het perspectief werk, economie en pensioenen. In deze aflevering van Doorbraak Radio gaat hij dieper in op de plannen van onze nieuwe Vivaldi-regering en zijn mening over een aantal besluiten daarin.

Een niet zo moedig regeerakkoord

Baert is eerder negatief over het regeerakkoord. De rode draad is dat het regeerakkoord hem niet zo moedig lijkt. ‘Er is maar gedeeltelijke duidelijkheid over een aantal plannen of uitgaven.’ Bijvoorbeeld het optrekken van de minimumpensioenen tot 1500 euro. Hoe gaan ze dat doen? ‘Er worden uitgaven in het vooruitzicht gesteld, maar wat veel minder helder is hoe dat die bekostigd zullen worden.’

Net zoals er doelstellingen in dat regeerakkoord staan maar veel minder duidelijk is welke hervormingen die doelstellingen moeten gaan realiseren, zegt Baert. Die tegenstelling maakt het voor hem een niet zo moedig regeerakkoord.

Werkzaamheidsgraad naar 80%

Concreet zegt de federale regering (net als de Vlaamse regering) dat ze een werkzaamheidsgraad van 80% wil realiseren. Volgens Baert zou dit prachtig zijn om later goede zorg te kunnen verlenen of hogere pensioenen te kunnen betalen. ‘Maar hoe deze mooie ambitie zal gerealiseerd worden is echt wel onduidelijk.’ Er zijn weinig andere mogelijkheden, zegt Baert. De sociale zekerheid beslaat een groot deel van het federale budget. Wat ze kan doen in die sociale zekerheid om inkomsten- en uitgavenzijde te verbeteren, is effectief uw werkzaamheidsgraad naar boven trekken. ‘Dat gaat nodig zijn om op een duurzame manier de sociale zekerheid betaalbaar te krijgen.’

Die ambitie rondom de werkzaamheidsgraad is niet nieuw. Ze duikt volgens Baert ook op in het Vlaamse en het Waalse regeerakkoord. In het Waalse regeerakkoord staat prominent als doelstelling om een stijging met 5% te realiseren. ‘Maar als je daar dan vroeg hoe ze dit gingen doen, zag je weinig concrete maatregelen.’ Dit zie je voor een stuk nu ook in het federale regeerakkoord, zegt Baert.

Verschil tussen werken en niet werken vergroten

Het verwijst in feite maar naar twee concrete maatregelen. Er zullen jaarlijks werkgelegenheidsconferenties georganiseerd worden en men vraagt aan de sociale partners om hervormingen uit te denken. De econoom is niet optimistisch over de slaagkansen van dit project ondanks dat de nodige tools zeker aanwezig zijn op het federale niveau.

Het probleem op de arbeidsmarkt zit niet bij de werkzoekenden. ‘Qua werkzoekenden zitten wij op een iets beter niveau dan het Europees gemiddelde, Vlaanderen doet het zelfs heel goed.’ Het probleem is dat er daarnaast nog een enorme groep inactieve mensen is, mensen die geen baan zoeken, zegt Baert. Dit zijn mensen die de arbeidsmarkt vervroegd verlaten zoals de huisman of huisvrouw, vervroegde pensioneringen, langdurig zieken en mensen die leven van een leefloon. ‘We moeten natuurlijk niet iedereen activeren maar dit wel op een aanvaardbaar niveau krijgen.’ Volgens Baert zitten we in België met ongeveer 23% inactieven in de leeftijdsklasse 25-64 terwijl dat in Nederland slechts 16% zou zijn. Daarom moeten de verschillende overheden het verschil tussen werken en niet werken vergroten en de poorten richting inactiviteit beter bewaken, zegt Baert.

De Vlaamse overheid verliest

Officieel gaat men op het federaal niveau voor samenwerking en contacten met de deelstaten. Dit staat verschillende keren in het regeerakkoord. Maar hier is Baert eerder ongerust over. ‘De Vlaamse regering had in tegenstelling tot het Waalse en federale regeerakkoord wel heel duidelijke hervormingen gepland om de werkzaamheidsgraad te verhogen.’ De centrale ambitie is de werkzaamheidsgraad met 5% te laten stijgen. Daar stonden volgens Baert maatregelen tegenover zoals de jobbonus, investeringen in de kinderopvang, uitkeringshervormingen en hervormingen bij de VDAB zodat zij ook inactieven monitoren.

De Septemberverklaring verwijst opnieuw  naar deze doelstelling op voorzet van het relancecomité waar hij aan meewerkt. ‘Het is natuurlijk niet evident om op Vlaamse niveau inactieven te proberen activeren terwijl op federaal niveau de poorten richting inactiviteit wagenwijd openstaan.’ Als voorbeelden geeft Baert de verhogingen in de uitkeringen, het ontbreken van gunstige belastinghervormingen en pensioenhervormingen en de focus op de sociale partners.

Regionalisering?

A priori pleit Baert niet voor een regionalisering van alles wat met arbeidseconomie heeft te maken. Maar er zijn wel heel wat argumenten voor te maken waardoor hij er vanuit een arbeidsmarktlogica wel voorstander van is. ‘Er is maar één ding dat telt en dat is efficiëntie.’ Daarom worden de zaken best op hetzelfde niveau aangepakt, zegt Baert. Aangezien de gewesten zich op een andere manier hebben ontwikkeld en de kloof richting Vlaanderen voor Brussel en Wallonië niet verdicht, is dit voor hem op gewestelijk niveau.

Zo kan er een betere combinatie van een aanbods- of vraaggericht arbeidsmarktbeleid komen. Tenslotte ziet Baert zeer weinig convergentie tussen de gewesten in de ideeën over de arbeidsmarkthervorming. We zagen bij de regering-Michel al weinig convergentie tussen de verschillende partijen en in deze Vivaldi-regering zal dat niet minder zijn. ‘Dit is te zien aan het federaal regeerakkoord waar amper hervormingen in staan terwijl dit in het Vlaamse regeerakkoord wel kon.’

Copywriter: Pieter-Jan Volkaert

Beluister ook onze andere podcasts: