Jan Tuerlinckx: ‘Wat wit was. 50 fiscale fraudeverhalen’

Tijdens de coronatijd schreef Jan Tuerlinckx, advocaat gespecialiseerd in fiscaal recht, een boek over fiscaliteit en witwassen. Tuerlinckx heeft al een tijdje het gevoel dat de wereld aan het evolueren is en dat er zich een fiscale shift voordoet. In deze veranderende context wilt hij met zijn boek ‘Wat wit was’ op een laagdrempelige manier informatie hierover geven. In deze aflevering van Doorbraak Radio gaat de jurist dieper in op de inhoud van zijn boek en de fiscaliteit in België.

50 fiscale fraudeverhalen

Het boek is geen handleiding voor andere fiscale juristen. Ze gaan wel enkele sappige verhalen herkennen, zegt Tuerlinckx. ‘Ze moeten die punten eruit halen die de fiscale wereld tot een beter punt en een betere wereld kunnen maken.’ Het is een verzameling van 50 verhalen die moeten tonen hoe gek die fiscale witwaswetgeving is geworden. Er zitten wel degelijk fouten in. Zo haalt Tuerlinckx aan dat het juridisch heel moeilijk is om vermogensverantwoording af te dwingen onbeperkt in de tijd. ‘De slinger van de witwaswetgeving is aan het doorslaan en we komen in een heel moeilijke situatie terecht.’

Het zijn ook verhalen over kleine dingen in het dagelijkse leven die belangrijk zijn. Er zijn heel wat zaken die ertoe kunnen leiden dat mensen vinden dat je fraudeur bent, zegt Tuerlinckx. Ook al ben je je daar niet van bewust. ‘Er zijn veel mensen die onvoldoende weten in welke financieel-economische en fiscale context we vandaag leven.’ Je bent veel sneller juridisch een misdrijf aan het plegen dan je zelf zou verwachten. Tuerlinckx wilt met zijn boek aandacht schenken aan datgene dat heel dicht bij de mensen en hun privévermogen staat.

De jacht op witwassers in België

Tuerlinckx vindt zeker niet dat de jacht op fiscale fraude moet verminderden. ‘Als fiscale fraude banditisme benadert, kunnen we niet streng genoeg zijn.’ Dat zal elke fiscale advocaat mee beamen. Het is de fiscale wetgeving an sich die te complex is, zegt Tuerlinckx. ‘De wetgeving is te complex als specialisten deze niet uit het hoofd kunnen kennen en toepassen.’ We leven in een enorm ingewikkelde fiscale wereld. Daarom is Tuerlinckx pleitbezorger om een eenvoudigere wet te maken. Dan zou de toepassing ervan eenduidiger worden en het aantal rulings afnemen. Als er minder rulings zijn, zou de kwaliteit van de wetgeving toenemen, zegt Tuerlinckx.

Fiscale fraude moeten we uiteraard streng vervolgen maar het moet ook wel echt fiscale fraude zijn, zegt Tuerlinckx. ‘Fouten die gemaakt worden door de complexiteit van de wetgeving, daar moeten we op een andere manier naar kijken.’ De zuivere toepassing van de witwaswetgeving moet anders. Er is een Europese tegenbeweging met betrekking tot de wetgeving die het individu treft. Die wetgeving voor de kleine man is soms wat doorgeslagen, zegt Tuerlinckx. ‘Het is quasi onmogelijk geworden om op een vlotte manier nog een financieel stelsel voor privévermogen op te zetten.’

Er wordt vaak gedacht dat de grote bedrijven altijd de dans ontspringen en achterpoortjes gebruiken. Dit terwijl de werknemer of ondernemer wel moet betalen. De grote ondernemingen krijgen vandaag ook wel wat tegenwind, zegt Tuerlinckx, maar misschien niet genoeg. ‘Dit heeft te maken met de manier waarop de belastingadministratie georganiseerd is.’ Het is eenvoudiger om een KMO te controleren dan een multinational die aan twee kanten van de grens actief is. ‘De opbrengsten van KMO’s voor de staatsfinanciën zijn veel belangrijker.’ Daarom is er veel meer aandacht voor deze bedrijven inzake fiscaliteit, zegt Tuerlinckx.

De fiscus is een valsspeler

De fiscus staat bijzonder kort bij de wetgever. Indien zij meent dat de fiscale wet niet goed geschreven is of haar niet goed uitkomt, dan is de weg naar de fiscale wetgever zeer kort. Dat maakt dat belastingplichtigen snel de indruk hebben dat de belastingregels nogal eenzijdig gewijzigd worden, zegt Tuerlinckx. ‘Het evenwicht tussen het privébelang en het overheidsbelang is soms ver te zoeken.’ Ook voor advocaten kan dit een onaangename ervaring zijn. ‘Procederen tegen de overheid geeft altijd een gevoel van David tegen Goliath.’

De belastingadministratie is zeer machtig, meent Tuerlinckx. Zij kan vrij eenvoudig, zonder veel gerechtelijke controle, huiszoekingen of financiële controles doen. ‘In een strafrechtelijk verhaal komt hier veel meer bij kijken.’ De positie van de belastingambtenaren is ook danig veranderd, zegt Tuerlinckx. ‘Zij worden nu onderworpen aan KPI’s of financiële doelstellingen.’ Het is sinds 1999 ook toegelaten dat de ambtenaren zelf hun zaken bepleiten voor de fiscale rechter. Die ervaringen en rechtstreekse confrontatie neemt hij ook mee naar de controles. Dan merk je stilaan dat de belastingadministratie haar objectieve positie van vroeger verliest, zegt Tuerlinckx. ‘De controleur manifesteert zich aan het begin van de controle al als een tegenstander van de belastingplichtige.’

Behoefte aan vereenvoudiging

De minister van Financiën moet dat boeltje aanpakken, zegt Tuerlinckx. Er is absoluut behoefte aan vereenvoudiging. Op de manier zoals het nu gaat, wordt het alsmaar ingewikkelder voor iedereen. ‘Er is geen mogelijkheid meer tot renovatie.’ Die structurele veranderingen moeten er komen in een brede consensus van de maatschappij, zegt Tuerlinckx.

Dit wordt een lange oefening voor de politiek en het zal zeker niet in één legislatuur tot stand komen. Maar op die manier kan er wel een visie ontstaan over waar we met de fiscaliteit naartoe willen. ‘Misschien is de coronacrisis juist het momentum dat we nodig hebben om zo een aardverschuiving te realiseren.’

Het boek is te koop in onze online boekhandel.

Redacteur: Pieter-Jan Volkaert

Beluister ook onze andere podcasts: