Johan Van Overtveldt: ‘Houding vakbonden in loonoverleg is onverantwoord’

De onderhandelingen tussen werkgevers en de vakbonden over de loon-en arbeidsvoorwaarden in de privésector voor de komende twee jaar zijn stopgezet zonder resultaat. Sinds januari onderhandelden de sociale partners maar de gesprekken struikelden over de loonsverhoging bovenop de indexaanpassing. In deze aflevering van Doorbraak Radio geeft Johan Van Overtveldt, Europees Parlementslid voor de N-VA en voormalig minister van financiën, meer uitleg over zijn visie op het gecentraliseerde loonoverleg.

Het gecentraliseerde loonoverleg

‘De lacune in het gecentraliseerde loonoverleg dateert niet van gisteren, maar neemt in deze crisis nog grotere vormen aan dan al het geval was.’ Dat schreef Van Overtveldt in een opiniestuk in Knack. Uit recente berekeningen van de Centrale Raad van het Bedrijfsleven (CBR) bleek dat er voor de komende twee jaar en maximale reële loonsverhoging van 0,4% mogelijk is bovenop de indexaanpassing aan de inflatie. De werknemersorganisaties reageerden hier uiterst ontevreden op en weigerden om zelfs mee aan tafel te komen voor verder sociaal overleg. Mensen hebben het uiteraard moeilijk in deze barre coronatijden en een loonsverhoging zou dan meer dan welkom zijn, vanuit die invalshoek valt het standpunt van de vakbonden te begrijpen. Toch toont het ook het achterhaalde karakter van het gecentraliseerde loonoverleg aan. ‘Het centraal organiseren van het loonoverleg zorgt ervoor dat er minder rekening wordt gehouden met de economische realiteit op sector-of bedrijfsniveau.’ De coronacrisis heeft bepaalde sectoren immers harder geraakt dan anderen.

Het loonoverleg is essentieel voor onze economie. Dit is zeker in Vlaanderen het geval aangezien we sterk exportgericht zijn en daarom competitief moeten blijven, zegt Van Overtveldt.

Bedrijven in crisis

Veel bedrijven en sectoren zijn hard geraakt door de coronacrisis. Het opdrijven van de loonkost is dan geen goed idee en de houding van de vakbond is maatschappelijk niet verantwoord, zegt Van Overtveldt. Het is ook opmerkelijk dat de werknemersorganisaties zelf vertegenwoordigd zijn in de CBR en pas achteraf kritiek geven op de berekeningen van een orgaan waar ze zelf in zetelen.

Naast de competitiviteit van onze bedrijven is er nog een tweede belangrijk aspect wanneer het gaat over de loonvoorwaarden, namelijk de balans tussen arbeid en kapitaal. Wanneer arbeid duurder wordt zullen bedrijven meer inzetten op kapitaal. De arbeidsintensiteit van het economische systeem wordt aangetast wanneer de loonkosten stijgen ten opzichte van de concurrentie, zegt Van Overtveldt.

De wet van 1996

De wet van 1996 bepaalt hoe de tweejaarlijkse loonnorm moet worden vastgelegd. Dit verloopt sterk gecentraliseerd en houdt dus geen rekening met verschillen tussen bedrijven en sectoren. Bedrijven die het moeilijk hebben krijgen dus een loonnorm opgelegd die hen richting het faillissement duwt, benadrukt Van Overtveldt. Een oplossing is het verbreden van de loonwaaier waardoor bedrijven die het potentieel hebben om sterk te groeien en bijvoorbeeld extra mensen aan te werven ook die kans krijgen. ‘De vakbonden willen hier traditioneel gezien niet veel van weten maar het kan wel een oplossing bieden.’

Is het gecentraliseerd loonoverleg een typisch Belgisch fenomeen?

Er wordt overal gekeken naar de aantasting van de koopkracht, maar nergens gebeurt de indexaanpassing automatisch zoals in België wel het geval is. ‘In Europa zijn er verschillende systemen maar België is wel uniek door het automatische indexeringsmechanisme.’ De vraag rijst wat er dan moet gebeuren wanneer we naar een periode van hoge inflatie gaan. Via de indexering gaat dit een sterk effect hebben op de loonkosten waardoor die uit de pan swingen. ‘Dit heeft nefaste gevolgen voor de tewerkstelling, de economische groei en de begroting.’

We moeten durven nadenken over de automatische indexering en formules overwegen die meer flexibiliteit geven, vindt Van Overtveldt. Door het aanpassen van de fiscaliteit kunnen werkende Belgen meer koopkracht krijgen. De taxshift had een positief effect op de tewerkstelling en is op lange termijn ook goed voor de begroting. Maar in het huidige regeerakkoord is er niks terug te vinden over een taxshift.