Philippe Nys: ‘De liberale democratie kan een antwoord bieden op de maatschappelijke uitdagingen’

In een opiniestuk in Knack reageerde kandidaat-voorzitter van Jong Vld Philippe Nys stevig op uitspraken van socioloog Mark Elchardus naar aanleiding van de lancering van zijn boek Reset. Nys ziet in het pleidooi van Elchardus voor gemeenschapsdenken een voorbode voor de dictatuur van de meerderheid en zet het liberalisme daartegenover als enige alternatief. In deze aflevering van Doorbraak Radio geeft Nys meer uitleg over zijn visie.

Liberalisme als bewaker van de democratie

Volgens Elchardus stelt het liberalisme te veel grenzen aan de democratie. Het boek is een uiting van het toenemende gemeenschapsdenken in het publieke debat, zegt Nys. ‘De liberale uitgangspunten komen steeds meer onder druk te staan.’ Het gemeenschapsdenken kent zowel aan de linkse als aan de rechtse zijde van het politieke spectrum een opmars en het is de plicht van liberalen om hierop te reageren, vindt Nys. ‘De grondprincipes van de liberale democratie worden door Elchardus in vraag gesteld en het is daarom vooral aan jonge liberalen om hier een gepast antwoord op te bieden.’

De liberale democratie is niet de meerderheid plus één, benadrukt Nys. ‘Indien dat het uitgangspunt zou zijn dan zijn Hongarije en Polen ook liberale democratieën.’ Voor ons zijn die landen geen democratieën omdat ze de individuele grondrechten niet eerbiedigen, zegt Nys. ‘De individuele grondrechten zijn de hoeksteen van de maatschappij en een meerderheidsstandpunt kan nooit een individueel grondrecht in vraag stellen.’ De meerderheid van vandaag kan immers de minderheid van morgen zijn.

De volkswil versus individuele vrijheden

Volgens Nys gaat Elchardus te ver in zijn stelling dat de volkswil kan primeren. De volkswil kan immers opgelegd worden aan het individu en met deze uitspraak maakt Elchardus een karikatuur van het liberalisme, vindt Nys. ‘Het liberalisme draait niet om de idee van de mens als een individueel atoom. Ook in het liberalisme is het belangrijk dat de mens in contact staat met anderen. Het liberalisme draait wel om de vraag in welke mate de gemeenschap verplichtingen kan opleggen aan het individu. In het gemeenschapsdenken schuilt het gevaar van een top-down benadering, vindt Nys. ‘Een individu moet altijd zijn eigen vulling kunnen geven aan het goede leven.’

De vrije liberale economie onder druk

In de vrije liberale en geglobaliseerde wereld zijn er winnaars en verliezers. Dit ongenoegen wordt door Elchardus duidelijk aangehaald in zijn nieuwe boek. Nys benadrukt dat ondanks de kritiek die er wordt geuit op de liberale economie er over het algemeen kan gesteld worden dat de maatschappij er de afgelopen decennia op vooruit gegaan is. ‘Dat is grotendeels de verdienste van de vrije handel.’ Er is geen enkel systeem dat zo een grote maatschappelijke vooruitgang heeft kunnen realiseren als de liberale economie, benadrukt Nys.

Toch zijn liberalen niet blind voor de tekortkomingen van het liberale systeem op wereldschaal. Maar die kunnen perfect beantwoord worden binnen een liberale democratie, stelt Nys. Landen die een doorgedreven marktdenken kennen zoals Duitsland en Nederland zien de ongelijkheid veel minder sterk toenemen dan bijvoorbeeld de Angelsaksische landen. ‘Het is dus niet noodzakelijk zo dat een liberale economie voor meer ongelijkheid zorgt.’ Naast het economische speelt volgens Nys ook het culturele domein een rol in het groeiende ongenoegen. ‘We moeten erkennen dat migratie een aantal maatschappelijke uitdagingen met zich meebrengt.’ Via liberale economische waarden kunnen we opnieuw tot een gemeenschappelijke sokkel komen in de samenleving, benadrukt Nys.

De rol van jongerenpartijen

Nys vindt het de taak van Jong Vld om stil te staan bij de maatschappelijke rol van het liberalisme. Over het algemeen is het aan alle jongerenpartijen om aan agenda-setting te doen, zegt Nys. ‘Jongerenpolitiek heeft als taak de moederpartij bij de les te houden en op die manier het debat beïnvloeden.’ Maar jongerenpolitiek is meer dan dat en gaat ook over hoe de ideologie zich in de komende jaren moet ontwikkelen.

redacteur artikel: Rani De Leeneer