Terrière en Degreef: ‘Arbeidsdeal is een bijzonder links akkoord’

De langverwachte arbeidsdeal die deze week gesloten werd door de federale regering wordt bewierrookt door de meerderheidspartijen en bekritiseerd door de oppositie en arbeidsexperts. Naast de arbeidsdeal staat de federale regering de komende maanden voor heel wat andere uitdagingen. In deze aflevering van Doorbraak Radio geven Lorenzo Terrière en Christophe Degreef hun analyse van de politieke week.

Oppositie en experts kraken arbeidsdeal

Afgelopen week bereikte de federale regering een akkoord over de arbeidsdeal, met als voornaamste doelstelling de werkzaamheidsgraad tegen 2030 opkrikken naar 80 procent. Arbeidsmarktexperten en oppositieleden zijn kritisch voor de deal, terwijl leden van de meerderheidspartijen lovend zijn.

Terrière spreekt over een haperende arbeidsdeal, waarbij het energiedossier in herhaling terugkeert. Daarnaast zijn er een aantal elementen uit de Zweedse formule, zoals de maatregelen met betrekking tot werkbaar werk van Kris Peeters, die zich in de nieuwe arbeidsdeal herhalen. De vraag is of dit wel een coherent pakket is. Terrière vreest dat de arbeidsdeal vooral een grabbelton van losse maatregelen is, die vanuit het standpunt van Vlaanderen geen wezenlijk verschil maken.

De Vlaamse problemen op de arbeidsmarkt bestaan uit de ziekteverzekering, de pensioenleeftijd en het actieveren van de inactieven. Aan die noden wordt amper tegemoet gekomen. ‘Ik had gehoopt dat men zich ging spiegelen aan de arbeidsmarkthervorming van 2016 in Frankrijk, maar die kans heeft deze regering laten liggen’, zegt Terrière.

Degreef ziet niet hoe deze deal de werkzaamheidsgraad naar 80 procent kan brengen. Hij sluit zich aan bij de kritiek van Jan Denys, arbeidsmarktexpert, die geen grote beweging richting een hogere werkzaamheid ziet in de deal. Daarnaast is het een bijzonder links akkoord waar de nadruk vooral op regulering ligt van zaken die in de praktijk al gebeuren, zegt Degreef.

De vergelijking tussen regio’s en met buurlanden

Om de arbeidsdeal te verdedigen zegt minister van werk Dermagne dat België het helemaal niet slecht doet en dat de werkzaamheidsgraad juist nog nooit zo hoog was. Momenteel halen we 71,6 procent maar in vergelijking met Nederland en Duitsland, die beide boven de 80 procent zitten, is dat nog steeds veel te laag. Bovendien is ons cijfer een gemiddelde van een aantal regionale cijfers, benadrukt Terrière. ‘In Vlaanderen scoren we rond de 78 procent, terwijl Wallonië rond de 67 procent schommelt en Brussel zelfs maar rond de 62 procent.’ Een andere sociaaleconomische achtergrond vraagt dan ook om andere maatregelen voor de regio’s.

Bovendien wordt er niets vermeld over de loonvorming, benadrukt Terrière. `In het interprofessioneel akkoord van 2023 komen we voor een moeilijke oefening te staan indien er dit jaar niets ondernomen wordt.` Het sociaal akkoord in 2023 zal dus uiterst moeilijk worden omdat er een loonhandicap moet teruggedrongen worden. De hete aardappel wordt opnieuw doorgeschoven, zegt Degreef.

Statuut werknemer of zelfstandige?

Wat het statuut van werknemer of zelfstandige betreft pleitte professor Marc De Vos al eerder voor een afschaffing van dit hokjesdenken. Wij blijven werk in de 21ste eeuw in hokjes plaatsen uit de 19de eeuw, vindt Terrière. ‘We moeten wat deze statuten betreft naar een tabula rasa gaan en een minimale sokkel voor sociale bescherming voorzien voor iedereen, die vervolgens uitgebereid wordt naar gelang de eigen situatie en sector.’ Degreef verwijst hierbij ook naar de koeriers van bedrijven zoals Uber Eats en deliveroo, die volgens hem als opstap beter in een zelfstandige statuut worden gehouden zodat ze eerst wat meer geld kunnen verdienen.

Krediet voor de regering

Ondanks de gemiste kansen in de arbeidsdeal vindt Terrière dat de federale regering wel nog enig krediet verdient. De stempel van deze regering zal tussen maart en juli van dit jaar gedrukt worden. ‘Het moet de ambitie zijn om nog een mini regeerakkoord af te sluiten in plaats van in ieder afzonderlijk dossier een compromis te zoeken.’ Een klimaat van vertrouwen is daarvoor noodzakelijk. Niet enkel de federale regering, maar ook de Vlaamse regering staat voor deze uitdaging indien de meerderheidspartijen met een positief verhaal naar de kiezer willen trekken.

Degreef heeft het gevoel dat politici niet goed weten in welke richting het beleid moet evolueren, zeker niet met de huidige peilingen in het achterhoofd. ‘Men durft de mogelijke scenario’s bijna niet uit te spreken of te denken.’

Zevende partij neemt de leiding

Is het feit dat de premier geleverd wordt door slechts de zevende grootste partij onderdeel van het probleem van deze regering? Terrière stelt vast dat premier De Croo en zijn partij fel onder de aandacht komen ondanks de magere score bij de afgelopen verkiezingen. Het beeld van De Croo als dweil van de Wetstraat, zoals Bart de Wever zei, is dan misschien niet meer vol te houden.

De Wever moet opletten met persoonlijke rancune, want dat is zelden een goede leidraad, zegt Terrière. Open Vld moet wel de hand in eigen boezem steken en kiezen om zich te profileren als de partij rond de premier of om de eigen liberale lijn opnieuw op scherp te stellen. ‘Er is een intern getouwtrek bezig over welke richting Open Vld uit moet gaan.’

Wind in de zeilen voor PVDA

Een partij die het overduidelijk goed doet in de peilingen is PVDA. Niet enkel in Franstalig België maar ook in Vlaanderen lijkt de partij steeds meer kiezers te kunnen overtuigen. Het is vrij onopgemerkt gebleven in de Vlaamse media maar de partij is enkele dagen geleden een online campagne gestart die een soort interactief spel vormt. De PVDA zal de komende maanden verder inspelen op jonge en frisse communicatie die ook een nieuw publiek moet aanspreken, zegt Degreef. Bovendien zit de PVDA op een bom geld waardoor de partij financiële ruimte heeft om te investeren in dergelijke campagnes.

Redacteur artikel: Rani De Leeneer