Theo Francken: ‘NAVO beter dan EU om veiligheid te garanderen’

In 1949 werd de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) in het leven geroepen. Meer dan zeventig jaar later bestaat het grootste militaire samenwerkingsverband nog steeds. Echter zijn de veiligheidsuitdagingen doorheen de jaren sterk veranderd. Is De NAVO klaar om deze uitdagingen aan te gaan in een voortdurend veranderende wereld? In hun nieuwe boek proberen Theo Francken, Hendrik Bogaert en Peter Buysrogge een antwoord te vinden op deze vraag. In deze aflevering van Doorbraak Radio geeft Theo Francken meer uitleg.

De NAVO: hersendood of klaar voor de toekomst?

De veelzeggende ondertitel geeft meteen weer rond welke vraag het boek draait. Is de NAVO hersendood, zoals de Franse president Macron liet optekenen, of klaar voor de toekomst? De uitspraak van Macron in The Economist zette de NAVO op stelten en na enkele crisisvergaderingen werd het hervormingsinitiatief NAVO 2030 op tafel gelegd. Dit moet de NAVO hertekenen en met een nieuw strategisch concept over de brug laten komen, zegt Francken. ‘De nadruk zal vooral liggen op politieke consultatie alvorens er militaire actie komt.’

Een nieuw concept voor de NAVO

De NAVO is zeer succesvol maar moet zichzelf voortdurend heruitvinden, zegt Francken. We worden geconfronteerd met nieuwe technologieën die voor andere uitdagingen zorgen dan enkele decennia geleden. ‘De NAVO mag niet achterophinken in nieuwe militaire technologie zoals drones en artificiële intelligentie en de moderne manier van oorlogsvoering.’

Daarnaast is de politieke consultatie een belangrijk werkpunt voor de NAVO. De bondgenoten moeten beter overleggen en samenwerken, benadrukt Francken. ‘Dit politieke luik is niet altijd evident door de verschillende politieke agenda’s.’ Francken gelooft erin dat wanneer de NAVO de pijnpunten onderhanden neemt er nog een lange toekomst is weggelegd voor het militaire samenwerkingsverband.

De NAVO en de EU

Welke relatie zal de NAVO in de toekomst hebben met de EU? Francken is kritisch over het ontstaan van een Europese defensiegemeenschap, wat niet wegneemt dat er wel militaire samenwerking kan zijn tussen de Europese lidstaten. Maar de creatie van een Europees leger is volgens Francken geen goed idee omdat er vragen rijzen over de legitimiteit daarvan. ‘Wie zal zo een Europees leger aansturen?’ De NAVO is beter geplaatst om veiligheid in Europa te garanderen. De EU is een economische reus maar een geopolitieke dwerg en over heel wat thema’s staan de lidstaten niet op één lijn, zegt Francken. Daarom moet er eerder naar de NAVO gekeken worden op militair vlak, al kan de EU wel een ondersteunende rol spelen.

Legitimiteit van de NAVO

Zijn burgers wel bekend met de werking van de NAVO? Binnen de NAVO zijn we een heel belangrijk land en het boek heeft de bedoeling om lezers daar meer vertrouwd mee te maken, zegt Francken. Wat de legitimiteit betreft wordt er binnen de NAVO bij consensus beslist en is iedere regering vertegenwoordigd. De NAVO betekent collectieve verdediging en heeft geen politiek integratieproject, benadrukt Francken. ‘Het is niet de bedoeling om een Unie van landen te creëren zoals bij de EU die vergaande beslissingen kan nemen in allerlei thema’s.’ De doelstelling van de NAVO is helemaal anders dan die van de EU.

Uitbreiding of niet?

In het boek wordt er vaak gesproken over bufferpolitiek en landen die in de nabijheid van NAVO-lidstaten liggen, maar Franken vindt niet dat Afrikaanse landen lid moeten worden van de NAVO. Wel kunnen we leren van wat Rusland gedaan heeft, zegt Francken. ‘Naast de NAVO-lidstaten kan er een brede band van bevriende naties gecreëerd worden die met ons in overleg gaan en gemeenschappelijke belangen verdedigen zoals illegale migratie en drugssmokkel.’ Één van de geopolitieke prioriteiten zou bijvoorbeeld Libië moeten zijn.

De Amerikaanse visie op de NAVO

Het boek werpt ook een licht op de Amerikaanse visie op de NAVO en houdt Europa een spiegel voor. De defensie investeringen van de VS zijn veel groter dan die van Europa en ook de Europese interne verdeeldheid is niet altijd naar de zin van de Amerikanen. De NAVO is een waardengemeenschap maar de EU straalt die waarden niet altijd uit, zegt Francken. ‘Het kan niet dat sommige NAVO-lidstaten mensenrechten uitdragen voor de hele wereld maar tegelijkertijd zelf die rechten schenden.’

Redacteur artikel: Rani De Leeneer