In de wereld van beleggen is de bitcoin iets dat de laatste jaren alsmaar meer opduikt. Je hoort er allerlei wilde verhalen over die vaak op geen of halve waarheden steunen. Thomas Spaas is als oprichter van het advocatenkantoor Consysta, gespecialiseerd op het gebied van fiscaliteit. Hierin richt hij zich in het bijzonder op het gebied van blockchain, cryptocurrency en dus ook de bitcoin. In deze aflevering van Doorbraak Radio komt de advocaat meer uitleg geven over de bitcoin en enkele van de misvattingen die erover bestaan.

Legaal of illegaal

Vaak hoor je verhalen dat er met bitcoins allerlei illegale zaken gebeuren. De vraag of bitcoin nu legaal of illegaal is, duikt dan ook nog altijd veel op. ‘In het begin was daar inderdaad wel heel wat twijfel over.’ Zo werden enkel jaren geleden nog zaken over gestolen bitcoins niet ontvankelijk verklaard omdat het als een illegaal goed werd gezien, zegt Spaas. Er heerste lange tijd veel onduidelijkheid over, ook door onbegrip. ‘Sinds de overheid dan zelf bitcoins is beginnen verkopen, was dat de krachtigste bevestiging dat bitcoin niet illegaal was.’ In beslag genomen bitcoins werden ook niet vernietigd dus dat vraagstuk over de legaliteit is zo wel verdwenen.

Eén van de belangrijkste zaken de laatste jaren was het vraagstuk of er BTW moest gerekend worden op de verkoop van bitcoin. ‘Dat is helemaal tot het Europese Hof van Justitie gegaan.’ Daar werd de vraag over de legaliteit zelfs nergens meer opgeworpen, zegt Spaas. ‘In het algemeen is het ook zo dat als een goed of principe nieuw in de wereld komt dat het legaal is.’ De illegaliteit is de uitzondering, zegt Spaas. Bitcoin kwam er en er waren geen specifieke regels rond. ‘Maar dat betekent niet dat het als dusdanig illegaal zou zijn.’ Een van de voornaamste dingen die Spaas dan doet is om die bitcoin in de regels te passen.

Criminaliteit

Critici wijzen vaak op het gebruik van bitcoins in criminele milieus. ‘Maffia en de onderwereld zijn continu op zoek naar nieuwe methoden en technieken om de overheid te ontlopen.’ Alles wat nieuw is gaan ze proberen. Dus zeker in het begin is bitcoin daar gedeeltelijk voor gebruikt en misbruikt, zegt Spaas. ‘Maar ik denk dat dat in het begin een veel groter probleem was dan nu het geval is.’ Je geraakt niet tot deze prijzen of zo wijd in de bevolking als het allemaal om criminelen zou gaan, zeggen veel specialisten. ‘Naarmate het begrip stijgt van hoe de bitcoin werkt door politie en diensten, blijkt duidelijk dat het geen veilige thuishaven is voor criminelen.’

Er bestaat zeker criminaliteit via de bitcoin. Zo is er de ransomware waarbij computers op slot gaan en je ze enkel kan ontgrendelen met losgeld in de vorm van bitcoin. ‘Zou dat ook kunnen gebeuren in een wereld waar bitcoin niet bestond?’ Het antwoord is dan ja volgens Spaas. Vroeger werd dit ook al gedaan op andere manieren. ‘Bitcoin is dus wel één van de fenomenen in de criminaliteit maar in combinatie met heel wat andere problemen.’ Het probleem wordt ook kleiner en kleiner, zegt Spaas. Uiteindelijk is de bitcoin ook maar een hele kleine fractie van het misdaadgeld. ‘Er gebeuren veel meer foute dingen gewoon in cash.’

Anonimiteit en geen controle

Veel mensen denken dat die bitcoin heel anoniem is en er zo geen controle over kan bestaan. ‘Die anonimiteit is helemaal niet zo sterk als algemeen wordt verwacht.’ Het is geen anoniem systeem maar een pseudoniem systeem, zegt Spaas. Als je bankgegevens doorgeeft is dat met naam, voornaam en bankrekeningnummer. ‘Je kan dan niet zien hoe veel er op die andere persoon zijn/haar bankrekening staat.’ Bij bitcoin werkt het helemaal anders. ‘Je hebt een publiek adres waarop je kan zien hoe veel bitcoin dit adres bezit.’ Ook kan je zien met welke adressen een adres in contact staat. Je ziet alleen de namen achter elk adres niet, zegt Spaas. ‘Maar zodra iemand dan zijn adres publiek openbaart, kan je wel de hele geschiedenis van zijn adres achterhalen.’ Zo wordt het wel heel eenvoudig zichtbaar allemaal.

Dit principe maakt het voor heel wat tools en ook voor de politie bruikbaar. ‘Als er geld in een bepaald misdrijf wordt gebruikt gaat men het netwerk proberen mappen.’ Zo kan je wel zeer veel bloot leggen. Zo veel zelfs dat de vraag wordt gesteld of we niet meer moeten doen aan privacy, zegt Spaas. ‘Het is dus een pseudoniem systeem en dat relativeert ook wel de aantrekkingskracht.’ Er zijn mensen die er net inkomen omdat het een anoniem systeem is, vaak omdat ze aan privacy gehecht zijn. ‘Die mensen moet je dus ook zeggen dat het mogelijk is om bitcoin anoniem te gebruiken maar het is helemaal niet zo makkelijk.’

Redacteur: Pieter-Jan Volkaert

Luister ook naar onze andere podcasts