Tom Decorte: ‘Als samenleving moeten we stilstaan bij de effecten van het criminaliseren van bepaalde drugs’

Met de toegenomen drugscriminaliteit in Antwerpen horen we de laatste tijd steeds meer over de georganiseerde drugsmisdaad. In deze aflevering van Doorbraak radio geeft Tom Decorte, hoogleraar criminologie aan de Universiteit Gent, meer uitleg over de fouten in ons drugsbeleid en hoe we dit als samenleving beter kunnen aanpakken.

De fouten in ons drugsbeleid

Volgens Decorte zitten er veel fouten in ons drugsbeleid. De opdeling tussen legale en illegale drugs en soft -en harddrugs, bijvoorbeeld. ‘Deze opdeling heeft vandaag de dag niets meer te maken met de objectieve gevaarlijkheid van een aantal middelen.’ Logischerwijze zou je verwachten dat de minst gevaarlijke producten gelegaliseerd zijn en de gevaarlijkste producten moeilijk toegankelijk zijn. In realiteit blijkt het andersom. Alcohol is het gevaarlijkste product, maar is maatschappelijk aanvaard. Het maakt zelfs deel uit van een commerciële markt, zegt Decorte.

De link met criminaliteit

Een product illegaal maken, criminaliseert niet enkel het gebruik en bezit ervan, maar ook de productie. Het is belangrijk om als samenleving stil te staan bij de effecten van die criminalisering, vindt Decorte. ‘In de wetenschappelijke wereld zijn velen het erover eens dat bepaalde zaken alleen maar verergeren door producten in het illegale circuit te duwen.’

Wanneer producten in de illegaliteit zitten, is er geen enkele controle mogelijk op wie het produceert en hoe dat gebeurt. Die producten zijn daardoor vaak vervuild en er ontstaan veel sterkere varianten. De producten worden dus vaak juist gevaarlijker door ze illegaal te maken.

Omwille van de negatieve effecten van het huidige drugsbeleid is Decorte voorstander van het legaliseren van bepaalde drugs. ‘In de wetenschappelijke wereld is daar een grote consensus over.’ Het legaliseren van drugs betekent voor Decorte niet dat het gebruik van de producten vrij spel krijgt. ‘Door drugs te legaliseren wordt het uit het strafrecht gehaald en ontstaat er ruimte voor een ander wettelijk kader.’ Er moet vooral nagedacht worden over hoe het gebruik van drugs gereguleerd kan worden. Het nieuwe wettelijke kader kan ook per drug verschillen.

Legaliseren is niet commercialiseren

Veel mensen zullen een pleidooi voor het legaliseren van drugs gelijkstellen met een pleidooi voor het commercialiseren van drugs. Voor Decorte zijn dit twee verschillende dingen. ‘Legaliseren betekent niet dat het geregeld hoeft te worden zoals alcohol en tabak, die makkelijk verkrijgbaar zijn in elke winkel.’ Het is mogelijk om drugs wettelijk te regelen zonder te kiezen voor een commerciële markt. Volgens Decorte is dat één van de historische fouten die gemaakt zijn bij alcohol en tabak. ‘Er is eerst een commerciële markt ontstaan met weinig regels, waarna de overheid een strijd trachtte te voeren tegen multinationals.’

Zal de criminaliteit wel echt dalen?

Volgens Decorte zijn er historische voorbeelden die aantonen dat de criminaliteit zal dalen wanneer drugs gelegaliseerd wordt. ‘Denk bijvoorbeeld aan het grote experiment waarbij alcohol in de jaren 20 in de VS verboden werd.’ De gevolgen van die criminalisering van alcohol waren niet te overzien. De drooglegging is een goed voorbeeld van hoe winstgevend en aantrekkelijk iets dan wordt voor criminelen.

Daarnaast zijn er ook hedendaagse voorbeelden van hoe criminaliteit kan dalen door legalisering. Op een aantal plaatsen in de wereld is men overgegaan tot het legaliseren van cannabis. ‘In die nieuwe wettelijke kaders zitten uiteraard nog een aantal kinderziektes, maar over het algemeen zijn er toch veel voordelen ontstaan.’

De war on drugs in Antwerpen

De steeds zichtbaar wordende drugscriminaliteit in Antwerpen is volgens Decorte zeker het gevolg van verkeerde beleidskeuzes. ‘Wat men de laatste jaren in Antwerpen heeft proberen doen is de criminalisering opdrijven en de repressieve tactiek toepassen door meer politie in te zetten.’ Resultaat: een geografische verschuiving naar andere straten en plekken. Daarnaast is er onder druk van repressie meer systemisch geweld ontstaan. De markt ligt meer open voor de echte zware jongens, zegt Decorte. Door de grote zenuwachtigheid op die zwarte markt krijg je dus juist meer incidenten.

Tekst: Rani De Leeneer