Baumgartner: schitterende roman over rouwen en het leven voortzetten

Met zijn nieuwe roman Baumgartner doet Paul Auster zijn lezers op een aangrijpende manier nadenken over een rouwproces en hoe je het leven weer kan hervatten. Hij schrijft met zijn kenmerkende scherpe oog over schoonheid in de meest vergankelijke momenten van het dagelijks leven, en zet zo opnieuw een meesterwerk op de wereld.

Nadat professor Sy Baumgartner zijn lieve vrouw Anna door een zwemongeluk verliest, volgen zijn gedachten elkaar gestaag op. Hij wordt verteerd door verdriet en beseft pas tien jaar later dat hij dolgraag wil leven, maar vanbinnen nog steeds dood is.

Troosteloze professor

Paul Auster stelt de 71-jarige professor in het eerste deel van het verhaal troosteloos voor. Een droefgeestige ondertoon overheerst. Zo verbrandt Baumgartner zijn vinger aan een klein verschroeid pannetje dat hij in een tweedehandszaak kocht en al jaren bewaart. Het herinnert hem aan zijn eerste ontmoeting met Anna.

De professor wordt verteerd door verdriet. Hij bestelt voortdurend boeken die hij niet leest en schenkt ze aan de plaatselijke bibliotheek. Deels uit goede wil, maar vooral om Molly te kunnen zien. Zij is pakjesbezorgster en doet hem aan zijn overleden geliefde denken. Baumgartner klampt zich vast aan ‘een stralende alertheid of de kracht van sprankelende eigenheid’, schrijft Auster. Tot hij geobsedeerd raakt door het fantoompijnsyndroom: de raadselachtige relatie tussen lichaam en geest.

Het keerpunt

Baumgartner droomt op een dag over het leven na de dood. Hij stelt zich voor dat Anna is opgegaan in het niets en voortleeft in een lege ruimte, een soort voorportaal, waar zij nog wel aan hem kan denken en verbonden met hem blijft tot hij zelf sterft. Hoewel hij beseft dat het maar een droom was, is dit toch het keerpunt. De professor krabbelt opnieuw recht en keert terug naar het rijk der levenden.

Pas dan is hij weer in staat zijn leven verder te zetten. Hij besluit dat het tijd is om op pensioen te gaan en te genieten van de tijd die hem nog rest. Het is ook dan dat er weer ruimte komt voor de liefde, waardoor hij nog een tweede vrouw Judith en een derde vrouw Beatrix Coen ontmoet.

Kracht van poëzie

Paul Auster schrijft uitgebreid over de hersenspinsels van de sombere Baumgartner. Het boek staat boordevol met diens herinneringen. De auteur weet de kracht van poëzie prachtig te gebruiken. Maar doordat de tegenspoed van het hoofdpersonage en zijn omgeving vaak de bovenhand heeft, blijft het een zwaarmoedig boek. Gelukkig staat tegenover die zwaarmoedigheid de levenslust en de bruisende vitaliteit van de vrouw in Baumgartners leven. Paul Auster weet die tegenstelling fijngevoelig weer te geven en zet zo zonder twijfel aan tot nadenken.