Brasser: praline met vitriool

Vijftien jaar geleden overleed Brasser, de all-round-cartoonist van de krantengroep De Standaard én van ’t Pallieterke. Zijn hart klopte in Humbeek, voor de voetbal en voor Vlaanderen, drie onafscheidelijke liefdes.

Geboren in Humbeek, een deelgemeente van Grimbergen, verzeilde hij na zijn huwelijk in Schepdaal, vandaag een deelgemeente van Dilbeek, en het begin van het Pajottenland. Om zijn ouders te bezoeken en de voetbal er te blijven volgen trok hij wekelijks nog met de bus – Brasser had geen rijbewijs – naar Humbeek. Zoals hij elke werkdag met de bus naar de redactie van De Standaard/Het Nieuwsblad trok om er in enkele pennentrekken de actualiteit van de dag te schetsen.

Pol De Valck werd geboren in een braaf christelijk gezin aan het kanaal Brussel-Willebroek, en tekende als jongeling al heuse stripverhalen en een tijdschrift voor en over zijn dorp. De tekenmicrobe loste hem niet, volgde een grafische opleiding in het middelbaar, maar was niet echt een modelstudent. Tijdens zijn legerdienst tekende hij voor het blad van de katholieke vormingsbeweging in het leger, Milac. Nadien belandde hij op de lay-outafdeling van het ACW, waar hij snel niet enkel boven de lichtbak zat, maar ook voor ontelbare tekeningen en cartoons zorgde voor bladen van de christelijke arbeidersbeweging: Visie, De Volksmacht, Opzie van de kajotterbeweging, Raak van de KWB, Straal van de Christelijke Mutualiteiten … Hij deed dat bij drukkerij ASAR, hofleverancier van de christelijke zuil. Het bracht hem er ook toe de eerste verkiezingscampagne van de latere premier Jean-Luc Dehaene te tekenen.

Dat werk combineerde hij gedurende veertig jaar met het tekenen van cartoons voor Het Nieuwsblad/De Standaard, daar aangetrokken door gewezen HN-hoofdredacteur R. Schoemans. Die schetst Brasser als volgt: ‘Een schets kost hem slechts enkele seconden. Brokjes van minuten om een nieuwsfeit uit te benen tot op de essentie en weer te reconstrueren, niet als een weergave van feiten, maar als een bitterzoeke commentaar waarvan de volgende dag honderduizenden mensen zullen zeggen: “Goed gezien, zeg!”.’ Schoemans noemt Brasser in het recent verschenen herdenkingsboek een ‘vitriool in een praline’.

Nochtans, vitriool kwam niet uit zijn pen. De Valck tekende zoals hij was: met een lach en een zwans. En niet alleen voor bladen uit de christelijke zuil. Sinds 1962 tekende hij voor ’t Pallieterke, waar hij in de jaren 80 uitgroeide tot de hofleverancier. En in de tweede helft van de jaren 70 tekende hij voor Wij, het weekblad van de Volksunie. Zijn Vlaamse overtuiging bracht hem ook bij De Brusselse Post, het tijdschrift van het Vlaams Komitee voor Brussel. Wat niet in het boek vermeld staat: begin jaren 90 tekende hij ook al eens voor Feniks, het kwartaaltijdschrift van de Grimbergse afdeling van de Vlaamse Volksbeweging. Tekeningen waarvoor hij niets vroeg, zoals hij ook decennia tekende voor VTB-VAB Schepdaal. Betaald werd hij wél door Ring TV, waar hij met zijn compagon de route en boezemvriend Emiel De Bolle jaren een wekelijkse reeks Pen & Streek vulde.

Het boek Brasser biedt een boeiende inleiding op het werk van de cartoonist, wiens tienduizenden tekeningen bewaard zijn gebleven. Bij het boek hoort ook een beperkte tentoonstelling. Uit het boek blijkt niet alleen hoe actueel Brasser in feite was, maar vooral hoezeer thema’s blijvend terugkeren in de Vlaamse, Belgische en wereldpolitiek. De problemen in de Rand, Vlamingen in Brussel, besparingen en de schuldenberg, de vreemdelingencrisis, energie, stakingen en betogingen, schandalen allerlei, het vorstenhuis of de kerk … allemaal bronnen van inspiratie voor Brasser, van de jaren 1960 tot bij zijn overlijden in 2001.

Na enkele inleidende, historische en duidende stukken, onder meer van vele vrienden die met hem werkten, biedt dit boek een dikke tweehonderd pagina’s cartoons. Ideaal om in te grasduinen. En je valt achterover te merken hoe actueel zijn werk is. Wel jammer dat de tekeningen niet in tijd of context zijn geplaatst, maar het boek is een lust voor het oog.

Het boek is verkrijgbaar bij het Comité Brasser 2016: [email protected] en kost 25 euro, over te schrijven op rek. BE21953132350203.