De Grondwet is een vodje papier | Pieter Bauwens

Mag ik u even meenemen naar januari 2013? Toen sprak Hendrik Vuye, professor staatsrecht aan de universiteit van Namen de nieuwjaarsreceptie van de VVB toe. Hij had het over ‘ontgrendeling’. Als Vlaanderen echt iets wil veranderen moet het buiten de Grondwet treden was toen zijn stelling. ‘Als er een blokkering is, wordt de feitelijkheid die buiten de huidige Grondwet staat gelegitimeerd. De kern is dat er voor zo’n buiten de Grondwet treden een democratische legitimiteit is.’ De Vlamingen kunnen de Belgische Grondwet naast zich neerleggen en zelf een nieuwe stemmen in het Vlaams Parlement. Dat baarde wel wat opzien toen. Want de Grondwet is toch heilig in een democratie?

Die ‘Vuyedoctrine’ van het buiten de grondwet treden, hebben Vuye & Wouters nu uitgewerkt tot een boek. Als u ooit hebt gedacht de dat de Belgische Grondwet iets heilig en onaantastbaar is, dan zal Sleutels tot ontgrendeling: Uitdagingen aan de Vlaamse meerderheid van de V-Kamerleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters u daar snel van genezen.

Vuye en Wouters overlopen in hun boek een heleboel schendingen van de grondwet die willens nillens zijn uitgevoerd. En het gaat niet om akkefietjes in onze politieke geschiedenis. Er is geen staatshervorming zonder grondwetsschending. Sterker nog, zonder grondwetsschending zou er volgens Jean-Luc Dehaene zelfs nooit een staatshervorming geweest zijn. Dus ook de grendels in de Grondwet zijn met een korrel zout te nemen en sterker nog, die grendels zijn te ontgrendelen.

Geschiedenis

Vuye en Wouters gaan op zoek naar de oorsprong van de grendels. Die liggen in het veranderende België én in de Franstalige angst om overheerst te worden door de Vlamingen. De Franstaligen eisen eerst een ‘administratieve scheiding’, maar als dat na de Eerste Wereldoorlog wat aangebrand is, kiezen ze ervoor om de meerderheidsregels te temperen. De bijzondere wetten en andere grendels zijn geboren.

Tot het staatsrecht behoren ook alle precedenten, dus ja dit boek is ook een geschiedenisles, maar wel een die u op school nooit hebt gekregen. Je gelooft je eigen ogen niet als je die hele geschiedenis leest.

Alle grendels worden in het boek vakkundig overlopen. Echt opbeurende lectuur is dat niet, zeker niet als blijkt hoe Vlaamse politici zichzelf vaak de das omdoen, helpen om de ruime interpretatie van de grendels door de Franstaligen te legitimeren en doen alsof die grendels een onontkoombare finaliteit zijn. Ook V-partijen doen daar trouwens vrolijk aan mee. Maar naast de werking en de geschiedenis van de grendels bieden Vuye en Wouters ook perspectieven: hoe openen we de grendels? Vaak blijkt dat minder moeilijk dan gedacht en vooral, er zijn altijd precedenten. Het enige wat nodig is? 5 minuten Vlaams politieke moed.

Herziening Grondwet

Even concreet, hoe moet het verder in 2019 na de verkiezingen? Of zelfs nog daarvoor. Want als de staat grondig vertimmerd moet worden, dan is er een staatshervorming nodig toch? Wel daar is een meerderheid in het parlement voor nodig en de handtekening van minimum een minister (leert de geschiedenis). Juridisch kan dat dus zonder akkoord van de Franstaligen, de Vlamingen hebben nog altijd een meerderheid in De Kamer.

Trouwens wat precies in die verklaring tot herziening van de Grondwet staat, doet niet echt ter zake. Ook dat werd in het verleden al zo ruim geïnterpreteerd… en eens het is goedgekeurd in het parlement is het goedgekeurd. De grondwetgever is soeverein en zo ging het in het verleden al vaak. Leest u er het hallucinante hoofdstuk eens op na waarin Vuye en Wouters de ‘impliciete herzieningen van grondwetsartikels’ bespreken. De politici zijn heel creatief in het aanpassen van de Grondwet van wat niet tot herziening vatbaar is verklaard. En er kraaide geen haan naar.

Onafhankelijkheid

En als dat niet lukt is er nog altijd de optie tot onafhankelijkheid. Vuye en Wouters komen tot dezelfde conclusie als de professoren op het colloquium van ICEC in januari 2017: het internationaal recht verbied geen secessie als de middelen die men gebruikt democratisch zijn en er een democratisch maatschappijbeeld wordt nagestreefd (p. 169). Dat zeggen Vuye en Wouters niet, dat is gebaseerd op rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Vuye en Wouters overlopen de mogelijkheden en consequenties van de verschillende wegen naar Vlaamse onafhankelijkheid, maar spreken zich niet uit. Begrijpelijk voor professoren, jammer voor politici. In ieder geval zal er met de Franstaligen onderhandeld moeten worden.

Conclusie

Het #Grendelboek is een boek dat u, als u meer Vlaanderen wil, moet gelezen hebben. Naast België: De onmogelijke opdracht van Remi Vermeiren en De Ordelijke opdeling van België van Gerolf Annemans. Drie recente boeken die u moet gelezen hebben als u wil meespreken over Vlaamse staatsvorming.

Sleutels tot ontgrendeling verplicht ons om strenger te zijn voor onze politici. België is enkel vergrendeld als onze Vlaamse politici zich laten vergrendelen. Wij, de pers en de kiezers moeten onze Vlaamse politici bij de les houden. Dus let op het #Grendelboek is géén vrijblijvende literatuur.

U kan het boek bestellen in de webwinkel van Doorbraak of in de boekhandel van uw keuze.