De moord op Hitlers halfnicht

‘Angelika Maria (Geli) Raubal (1923-1931) was een dochter van Angela Raubal, die een halfzus was van Adolf Hitler. Zodoende was Geli Raubal een halfnicht van hem.

Toen Hitler in 1929 een appartement betrok in München, werd zijn halfzuster Angela zijn huishoudster. Samen met Geli woonde zij bij hem in. In de twee jaar daarna ging Geli veel met Hitler (“Onkel Alf”) om in het openbaar; er waren dan ook geruchten dat ze een verhouding met hem zou hebben. Dit was iets dat veel hoge nazi’s niet zinde. Geruchten over een incestueuze verhouding van de Führer zouden immers de reputatie van de hele partij schade kunnen toebrengen. Het is wel zeer waarschijnlijk dat Hitler emotioneel afhankelijk was van Geli.

In de ochtend van 19 september 1931 werd Geli Raubal gevonden in Hitlers appartement, neergeschoten met zijn pistool. Ze was toen 23 jaar oud. Er deden vele geruchten de ronde over de doodsoorzaak. Sommigen zeiden dat ze met het pistool aan het spelen was en zichzelf per ongeluk doodschoot, maar er zijn ook geruchten dat Hitler iets met haar dood te maken zou hebben gehad. De officiële doodsoorzaak is echter zelfmoord. Hitler was niet aanwezig op de begrafenis van Geli.’

Obsessie

Wat u hierboven las is een letterlijk citaat van het Wikipedialemma gewijd aan het halfnichtje van Hitler, toen hij nog partijleider was, nog geen rijkskanselier. Hitler moet in beate bewondering gestaan hebben voor het meisje — de enige vrouw waarmee hij naar eigen zeggen zou kunnen trouwen. Zij moet volgens tijdgenoten en niet het minst partijkopstukken, een ravissante, betoverende en innemende schoonheid geweest zijn. Geli — Angela’s roep- en koosnaampje — vulde elke kamer die ze binnentrad.

Tal van nazi’s vielen voor haar. Maar ze was van Onkel Alf, en van niemand anders. Oom Adolf hield de lijn strak; ze mocht amper met andere mannen omgaan en kon amper hun gezamenlijke appartement verlaten. Psychologen hebben er een vette kluif aan, maar je kan minstens over een obsessie spreken…

Overlijden

Het overlijden in verdachte omstandigheden is de kapstok voor een meesterlijke historische thriller van de hand van de debuterende Italiaanse auteur Fabiano Massimi. De filosoof en oud-bibliothecaris begroef zich in de kilometerslange lijst boeken die over Hitler en nazi-Duitsland zijn verschenen en leverde een parel van een thriller af, die kan bogen op de nodige historische accuratesse.

Zo vond hij in de archieven de achternamen van de twee politieagenten uit München terug, die zich over de verdachte dood van Geli bogen. Die gaf hij een gezicht en een persoonlijkheid. En zo vertrekt het verhaal van een zoektocht naar de reden voor de moord en naar de moordenaar(s) van het halfnichtje van wat dan een succesvolle partijleider is, op dat moment nog door vele Beieren gehaat of geminacht, eerder dan geliefd.

Zowat alle partijkopstukken van de zogenaamde strijdjaren (de jaren voordat Hitler definitief de macht kon grijpen in 1933) passeren de revue, en worden allen bevraagd over hun alibi. Een boterbriefje van Heinrich Himmler helpt de beide agenten daarbij: wie durft tegen de wil van de toen al machtige Reichsführer SS ingaan? Propagandachef Goebbels, de verslaafde oud-vliegenier Goering, de in ongenade gevallen Strasser, de sfinxachtige Rudolf Hess… Alle ‘powers that be’ van het vroege nationaalsocialisme komen aan bod, iedereen is verdacht in de moordzaak.

Overleven

In ca. 530 pagina’s ontplooit zich een spannende politiethriller tegen de achtergrond van een steeds sterke wordende Führer. De partijleiding behoedt zich voor lekken en roddels over de mogelijke betrokkenheid van Hitler bij de dood (moord?) op zijn nichtje. Maar nog meer zijn ze beducht over insinuaties van de intense dan wel intieme relatie tussen Onkel Adolf en Geli. Even beducht om hun eigen onmacht vechten ze allen voor hun politieke overleven. Daarbij maken ze allemaal gebruik van listen, leugens en bedreigingen.

Daarbij onderzoekt hij verschillende mogelijke realistische pistes — realistisch vanuit politioneel opzicht én historische mogelijkheden. Counterfactual wordt het boek niét wat betreft de NS protagonisten. Enkel de beide politieagenten, de figuren op de achtergrond (zoals huispersoneel) en de nog ontluikende Heydrich krijgen een minder strikt historisch afgelijnde rol. Zeker bij die laatste figuur — de latere architect van de Endlösung — permitteert de auteur zich meer Dichtung dan Wahrheit. Een even belangrijke rol als de nazi-protagonisten, krijgt trouwens het vooroorlogse München, de stad waar het moordonderzoek plaatsvindt.

Ongeloofwaardig

Waar de eerste helft van het boek een rustig voortkabbelend ritme kent, waarin de politieagenten alle scenario’s onderzoeken, krijgt de tweede helft een sterk verhoogd ritme, gekruid door nogal veel elkaar opvolgende plotwisselingen. Dat houdt de vaart erin, zorgt voor de nodige spanning, maar vermoeit ook wat. Al helpt het natuurlijk om van een al boeiende historische thriller een heuse pageturner te maken.

Het moordonderzoek vliegt immers alle kanten op door manipulaties van hogergeplaatste nazi’s liggen aan de oorzaak en brengt de onderzoekers tot in Wenen, waar Geli zou worden begraven. Het moordonderzoek wordt stopgezet, achter de schermen nieuw leven ingeblazen, en tegengewerkt vanuit zowat alle hoeken en kamers die de NSDAP rijk was. De toekomst van wat dan nog de Weimarrepubliek is, zou immers van de onderzoeksresultaten kunnen afhangen aldus Hitler en andere kopstukken.

Hoewel het boek zich afspeelt op de vooravond van de historische plotwending van Duitsland, waarin president Hindenburg Hitler uitnodigde voor regeringsonderhandelingen, behoedt de auteur zich voor al te veel historische, filosofische of morele beschouwingen. Een absolute sterkte van het boek.

Ontknoping

De engel van München is een meesterlijke historische politiethriller. De historische feiten lopen het verhaal niet in de weg. En het thriller- of zelfs spionage-aspect ondergraaft de historische feiten niet. Zelfs integendeel. Thrillerliefhebbers zullen na het lezen misschien op hun honger blijven omdat het moordonderzoek niet afgerond geraakt. Er blijven immers nog heel wat losse lijntjes over. Maar zo was het ook in de realiteit. Geli’s dossier werd geklasseerd als ‘zelfmoord’. Maar het blijft een open vraag of zij wel zichzelf van kant maakte met Hitlers pistool, nota bene hetzelfde pistool dat de Führer in 1945 gebruikte om er zelf een einde aan te maken. Net die open vragen en losse eindjes maakt er een boeiend én sterk verhaal van. Een debuut dat binnenkomt.