Een echte man: ‘Hoeveel ben je bereid te betalen om jezelf te kunnen zijn?’

Mohamed Mbougar Sarr schrijft in zijn boek Een echte man over Gueye Ndéme die worstelt met zijn seksuele identiteit. Gueye is een jonge hoogleraar aan de faculteit letteren in Senegal. Maar Afrika is een ‘rein’ werelddeel en kent geen homoseksualiteit.

Gueye Ndéme kijkt samen met zijn vriendin Rama naar een filmpje waarin een lijk wordt opgegraven. In Afrika zijn goor-jegéen (de homo’s) de enige mensen die geen recht hebben op een graf. ‘Het is maar een goor-jegéen’, zegt Gueye tegen zijn vriendin. Zelfs een lector aan de universiteit deelt er de diepgewortelde mening van de massa. Gueye is beschaamd voor zijn eigen woorden en de beelden uit het filmpje laten hem niet meer los.

Gaandeweg raakt hij geobsedeerd door de gebeurtenis. Wie was die man? Waarom werd zijn lichaam opgegraven? Er is maar één antwoord mogelijk: hij was een ‘man-vrouw’. Met andere woorden: een homoseksueel.

Onderwijsmentaliteit

De jonge Gueye vindt zijn weg niet in de universiteit. Oude professoren denken er volgens hem niet meer na over het lesgeven, publiceren zelden iets nieuws, doen geen onderzoek en proberen er alleen hun positie te houden. Hij besluit enkel nog het broodnodige te doen en keert de academische wereld de rug toe.

Tot het ministerie verbiedt om over Verlaine en enkele andere schrijvers les te geven. Verlaine was een homoseksuele negentiende-eeuwse dichter. De jonge academicus verzet zich tegen die beslissing en komt daardoor in de problemen.

Verstoten

De heersende homofobie gaat soms ver in Senegal. Gueye’s vader, een strenge moslim, was kandidaat om imam te worden. Tot hij andere gelovigen uitnodigt om voor de onbegraven man uit het filmpje te bidden. Dat is genoeg om nooit nog imam te worden, ook al is hij nooit opgekomen voor de homorechten. Gueye vraagt zijn vader wat hij zou doen als zijn kind homoseksueel was. Daarop antwoordt hij zonder aarzelen dat hij hem zou verstoten.

‘Een gerucht is een openbaar toilet dat door iedereen wordt gebruikt, maar waarvan eenieder meent de enige te zijn die weet waar het staat’, schrijft Sarr. Het gerucht ging dat Gueye lesgaf over homoseksuele dichters, maar dat kan voldoende zijn om iemand als homoseksueel te bestempelen, wat vreselijke gevolgen heeft. Uiteindelijk telt voor Gueye nog maar één vraag: hoe vind je de moed om volkomen jezelf te zijn, ongeacht de prijs die je daarvoor betaalt?

Schokkend verhaal

Mohamed Mbougar Sarr slaagt er op magistrale wijze in hedendaagse Afrikaanse problematiek rond polygamie en de moeilijke relatie tussen de Islam en homoseksualiteit te vatten in een verhaal. Personages worden plastisch beschreven, schunnige woorden worden niet geschuwd. Vaak spat de emotie er van af. Een echte man is een aanrader.