Een geur van zonsverbijstering: spannende roman van Johan Van den Driessche

Johan Van den Driessche pakt na zijn succesdebuut opnieuw uit met een fantastisch boek: Een geur van zonsverbijstering. Weer bewijst hij de titel ‘auteur’ meer dan waardig te zijn.

Wie Johan Van den Driessche mocht omschrijven in drie vakgebieden, kon vroeger perfect de woorden ‘politiek’, ‘onderwijs’ en ‘zakenleven’ gebruiken. Maar twee jaar geleden kwam hij ook als auteur in de belangstelling, en hoe. Zijn debuutroman Ooit kreeg meer dan uitstekende kritieken, onder andere dankzij de magisch-realistische en bevreemdende sfeer, het spelen met ruimte en tijd, en het met fraaie woorden inschakelen van alle zintuigen.

Sublieme opvolger

Wie dacht dat het moeilijk zou zijn een opvolger van dezelfde kwaliteit aan te bieden is gerustgesteld. Met Een geur van zonsverbijstering trekt Van den Driessche de succesformule door, ook al omdat ook nu weer elk zintuig wordt geprikkeld. Vooral dan de oren in deze nieuwe roman.

Aan het begin van elk hoofdstuk krijgt de lezer twee muziekwerken mee die aansluiten bij de dynamiek van het hoofdstuk. Er is zelfs een open Spotify-speellijst met QR-code in het boek voorzien. De muziekkeuze, gaande van Ann Pierlé, over The Killers tot Peter Benoit is deze van het hoofdpersonage uit het boek: Dag.

Luistercafé

Dag is een prille veertiger op zoek naar rust en hoopt die te vinden ergens in ‘Flanders Fields’. Of hij die daar ook vindt? Met het devies dat hij van zijn vader heeft meegekregen ‘een dag niet geleerd is een dag niet geleefd’ maakt hij het zichzelf natuurlijk niet gemakkelijk. Nog moeilijker wordt het als hij een kamer huurt net naast een luistercafé dat de originele naam ‘Alles behalve de muziek’ heeft.

Hij is de man waarvan men soms zegt dat hij de perfectie wil, niet bedoeld als een compliment. Wat ben je met een telefoonnummer of een e-mailadres waarin een foutje staat, al is het een kleintje? Dag is wel fier op wat hij gepresteerd heeft, maar vraagt zich af of het wel zin heeft om daar steeds op terug te vallen.

Doen en laten

Het hoofdpersonage neemt de lezer mee in zijn doen en laten. Zijn ‘doen’ bestaat er vooral in om tijdens gesprekken in de gelagzaal van het café te luisteren naar de al dan niet toevallige klanten. Mondjesmaat geeft hij iets van zichzelf prijs, maar door gerichte vragen neemt hij de lezer mee in de zoektocht naar inzichten op vragen van deze tijd.

Antwoorden, neen die wil Dag niet zomaar poneren. Die zijn er niet. Zo zwart-wit kan niemand denken over bijvoorbeeld artificiële intelligentie. De lezer mag en moet zelf aan de slag met de gedachten die personen van allerlei pluimage, rang en stand en diverse leeftijd hebben.

Laat je zeker niet beïnvloeden door influencers: ‘Het zijn dansende muggen. Ze zijn er enkel als het warm genoeg is, hebben een kort leven en de jeuk die ze veroorzaken verdwijnt gelukkig vanzelf. Al wil het af en toe met een foute steek wel eens verkeerd aflopen’.

Toekomst

Ja, artificiële intelligentie is één van de meest becommentarieerde onderwerpen tijdens de gesprekken in het café. Er zijn mensen die geloven in het vernuft van de toekomst: ‘Ik omarm de technologie. Je kan de evolutie niet tegenhouden.’ Eventuele opmerkingen worden weggewuifd: ‘De ingenieurs zullen er vast en zeker voor zorgen dat kunstmatige intelligentie de techniek van inlevingsvermogen bezit.’

Maar er zijn ook hardnekkige tegenstanders. Een oude man heeft heimwee naar de tijd van toen ouder worden synoniem was van wijsheid. Hij verzucht dat: ‘Wanneer je niet meer bereid bent mee te doen met de laatste snufjes en hypes, het lijkt of je afgehaakt hebt en je rol uitgespeeld is. De moderne toestellen verpesten je leven.’ En het jonge meisje dat zich achter een kanjer van een boek verschuilt, maakt hiermee een statement: ‘Ik wil dat wie me ziet, denkt dat ik een intellectueel ben die niet verslaafd is aan zijn mobieltje.’

Grote vrees

De grootste vrees is natuurlijk hoe de onafwendbare evolutie in toom kan gehouden worden: ‘Je kan het een droom vinden, om me te verzetten tegen een technologische evolutie die ons leidt naar een voldragen kunstmatige intelligentie. Werken ze ook aan gevoelens, zoals bijvoorbeeld het vermogen om te dromen? Het is dankzij onze dromen dat we verschillen.’

Dag vindt het wel belangrijk om het kind niet met het badwater weg te gooien: ‘We bannen toch ook de auto niet omdat daarmee bankovervallen gebeuren?’ of ‘Vals geld bestaat ook en naar mijn weten werd geld nog niet verboden?’

Droom

Van den Driessche kneedt rond ‘droom’ — het belangrijkste woord uit het boek — een unieke sfeer, en daar is Dag de geknipte persoon voor. Al vrij vroeg kan de lezer aanvoelen dat het klikt tussen hem en de cafébazin Mady. Maar al even snel is het duidelijk dat zij geheimen heeft, waarover ze toch liever niets vertellen kan of wil.

Wat weet zij bijvoorbeeld wel over het lot van haar zoon Tom. Is die ‘gewoon’ verdwenen’ of is hij overleden? Dag probeert het te ontrafelen. De zoektocht naar die Tom vormt de rode draad om de meest geheimzinnige en intrigerende delen van Een geur van zinsverbijstering aan elkaar te klitten.

Oproep om te blijven geloven

De auteur legt zoveel laagjes in zijn werk dat het leest als een thriller, als een filosofische gedachtegang over artificiële intelligentie, en vooral als een oproep om te blijven geloven in dromen en om die dromen alle mogelijkheden te gunnen. Een lezer zal er ongetwijfeld nog extra laagjes in ontdekken, want meer dan ‘ooit’ maakt de lezer het boek.

Neen, dit boek leg je alvast niet weg op de stapel ‘gelezen’. Je houdt het dichtbij je om er nog eens door te gaan, omdat er steeds nieuwe inzichten en uitspraken opduiken en omdat je de muzikale gerechten wil meeproeven. Allesbehalve een gewoon boek, dat is Een geur van zonsverbijstering.