Filip de Pillecyn: de onvoltooide biografie

Literair historicus Etienne van Neygen plande een uitgebreide literair-historische biografie over de Vlaamsgezinden auteur Filip de Pillecyn (1891-1962). Een langdurige ziekte en vroegtijdig overlijden maakten helaas voortijdig een einde aan dit plan. Enkele biografische stukken die grotendeels in de Filip de Pillecyn Studies verschenen, werden thans samengebracht en gebundeld uitgegeven.

Antimilitarist

Vooreerst volgende twee opmerkingen. De ondertitel van het boek luidt: Flamingant en pacifist en dat terwijl Filip de Pillecyn zichzelf nimmer als een ‘pacifist’ beschouwde, wel als een antimilitarist. Zijn vroegtijdig overleden biograaf legt dat nochtans breedvoerig uit.

Daarnaast valt het te betreuren dat samensteller Emmanuel Waegemans verzuimde een inleidend hoofdstuk te schrijven om De Pillecyn kort te duiden in tijd en ruimte. Niet iedere lezer is immers bij voorbaat vertrouwd met leven en werk van de auteur van Mensen achter de dijk.

Thans belandt de lezer pardoes in het Leuven van 1910 toen De Pillecyn Germaanse filologie ging studeren aan de alma mater. Hij loopt er dan ook ietwat verloren bij.

Journalist

De bundel bestaat uit zes grote hoofdstukken. Achtereenvolgens komen volgende thema’s aan bod: de student, de journalist, de soldaat, de soldaat versus de antimilitarist, de inciviek en de antiklerikaal. Een register sluit het boek af maar een primaire en secundaire bibliografie ontbreken. Dat had nochtans het boek een meerwaarde kunnen meegeven. Wel bevat het boek echte voetnoten zoals het hoort.

Het mijns inziens beste en boeiendste hoofdstuk is gewijd aan Filip de Pillecyn als journalist. Meteen ook het langste hoofdstuk (meer dan honderd pagina’s) uit het boek. In hoofdzaak wordt aandacht besteed aan zijn hoofdredacteurschap van het satirische weekblad Pallieter dat tussen 1922 en 1928 verscheen.

Joz.

Voor dat aantrekkelijk uitgegeven politiek-flamingante blad tekende Joz. de Swerts zo’n driehonderd karikaturen. Een aantal van deze ‘koppen’ werden in het boek in kleur gereproduceerd. Hierbij schreef De Pillecyn, die tegelijkertijd ook hoofdredacteur was van de ACW-krant De Tijd, dan het hoofdartikel. Het zijn doorgaans artikels die getuigen van zijn flamingantisme, antibelgicisme, antifascisme, antimilitarisme en antikolonialisme.

Van Neygen schreef dit hoofdstuk met veel verve en met rake citaten die volop getuigenis afleggen van zijn enthousiasme en kennis voor en van het werk van De Pillecyn.

Onaf

Wijlen Etienne van Neygen diende nog heel wat werk te verzetten eer zijn biografie voltooid zou geweest zijn. Hoewel er kort naar verwezen wordt, ontbreken bijvoorbeeld hoofdstukken over zijn jeugdjaren, zijn reizen, de collaboratie, de repressie en zijn leven na zijn vrijlating.

Wie neemt de taak op zich om deze ontbrekende hoofdstukken te schrijven, zodat we binnen afzienbare tijd over een volledige en lijvige biografie, gegoten in een mooie uitgave, kunnen beschikken? Hopelijk hoeven we niet zo lang op deze biografie te wachten als dat wel het geval is met Hendrik Conscience, die zich binnenkort eindelijk mag verheugen op zijn volledige biografie.