Honderd kleuren regionalisme

Regionalisme is in. Het leidende weekblad Die Zeit bracht er onlangs een groot stuk over. The Economist en Politico berichten er over. Op Twitter worden ballonnetjes opgelaten door politici en opiniemakers. Pieter Bauwens wijdde er een Doorbraak-standpunt aan. De Spaans-Catalaanse kwestie heeft daar natuurlijk veel mee te maken.

Met de komst van Catalaans minister-president Carles Puigdemont naar België stond de Europese Vrije Alliantie (EVA) plots in de belangstelling. De kleine Europese koepelpartij en -fractie in het Europees Parlement is gekend van zijn harde werkers. Toch komt ze in de Vlaamse pers amper aan bod. Het is nochtans die partij die het Europese regionalisme uitdraagt.

Bijna 100 jaar regionalisme

Met een boek en een tentoonstelling hoopt de koepel van diverse nationalistische en regionalistische Europese partijen zichzelf voor het voetlicht te brengen. Hoewel de eerste rechtstreekse Europese verkiezingen pas in 1979 plaatsvonden, kan de EVA binnenkort honderd kaarsjes uitblazen. De oudste lid-partij is immers de Schleswig Partei (1920), de Partito Sardo d’Azione werd in 1921 opgericht, het Welshe Plaid Cymru in 1925.

Om dat te vieren werden geïllustreerde posters, affiches en prentkaarten van een vijftigtal vandaag aangesloten partijen en hun voorgangers samengebracht in een prachtig uitgegeven en rijk geïllustreerd boek op groot formaat, Imagination. De titel verklapt het al: het is een Engelstalig boek – er zijn geen anderstalige varianten, wat voor een partij die de regionale culturele diversiteit van Europa centraal stelt, misschien vreemd is. Ook in het Europa der volkeren is Engels de lingua franca.

Los daarvan is dit een prachtig kijk- en bladerboek. Het geeft een snelle en korte inkijk in de vele regionalistische en nationalistische partijen die het Oude Continent de laatste eeuw heeft voortgebracht. De afbeeldingen van de posters zijn thematisch geordend, volgens de grootste gemene delers die de pluriforme EVA kenteken(d)en: zelfbeschikking, Europa, vrede, milieu/leefomgeving, taalrechten, gendergelijkheid (het enige hoofdstuk zonder voorbeelden uit Vlaanderen – nochtans was Nelly Maes nog voorzitter van de partij), sociale rechtvaardigheid, participatieve democratie, nationale identiteit, internationalisme & solidariteit. Inderdaad, de EVA situeert zich duidelijk aan de linkerzijde van het centrum. Dat maakt het verrassend dat de Volksunie – met Maurits Coppieters en Jaak Vandemeulebroucke – een van de stichtende leden was van de partij (1979/1981). Al even verrassend is het dat de N-VA hier vandaag nog deel van uitmaakt. Al zetelt de laatste partij in het Europees Parlement in de fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers (ERC). Daar zetelt ze naast onder anderen de Britse Tories en de conservatieve PIS.

Kijkboek zonder context

Imagination is vooral een kijkboek eerder dan een historisch overzichtswerk. Jammer is dat vele namen van partijen en initiatieven die in de afbeeldingen aan bod komen geen uitleg krijgen. Bovendien zijn vele afbeeldingen niet gedateerd. Waarvoor stonden die partijen trouwens, wanneer waren ze actief, hoe ontstonden en verdwenen ze? Op die vragen krijg je geen antwoord. En dat is meteen het minpunt van dit boek. Het ontbreekt aan context. Ook niet alle afkortingen van historische partijen worden uitgelegd, waardoor het soms gissen is naar de context. Ook de Engelse vertaling hapert her en der – een extra redactieronde had wel gemogen. Met andere woorden, dit boek schreeuwt om méér.

Toch vult het boek een leemte in. Want over het moderne Europese regionalisme en de EVA is er bijzonder weinig verschenen. Zelfs de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging (NEVB) laat ons hier in de steek. De EVA is een lemma van amper vijf regels. Meteen een tip voor de herwerking van de Digitale EVB, die er staat aan te komen.

Imagination biedt een mooie waaier van de diversiteit in het Europa der volkeren. Het is al bij al een prachtig geïllustreerde planoplie van de Europese nationalistische bewegingen, een mozaïek van honderden kleuren regionalisme.

Tot 15 december kunt u in het ADVN in Antwerpen naar de bijbehorende tentoonstelling ImagiNATION gaan kijken. U kunt er ook het boek aanschaffen.