JFK: magnifieke biografie van een president-rokkenjager

De Zweeds-Amerikaanse historicus en Harvard-professor Fredrik Logevall publiceerde het afgelopen najaar het eerste boekdeel van een tweedelige biografie over de 35ste president van de Verenigde Staten, John (‘Jack’) Fitzgerald Kennedy.

Deze uitputtende beverbiografie die op geen enkel moment verveelt, doet alvast uitkijken naar het tweede deel van de biografie, die de zeven laatste levensjaren van Kennedy zal omvatten. Voor een eerder boek over de Amerikaanse betrokkenheid in Vietnam ontving Logevall in 2013 de Pullizer prijs voor geschiedenis.

Bijna Nixon

Over JFK en zijn nogal gestoorde familie zijn al talloze boeken geschreven. Vooral na 1963, toen hij in Dallas werd vermoord, groeide de president uit tot een mythe. Zowat 65 procent van de Amerikanen beweerden toen op hem gestemd te hebben. Terwijl hij in waarheid 49,7 procent behaalde en zijn rivaal Richard Nixon 49,5. Het scheelde niet veel of Nixon was de 35ste president geworden.

In de decennia erna deden heel wat schrijvers hun best om hem van zijn voetstuk te stoten. In plaats van de nobele, intellectuele en onbaatzuchtige staatsman die de Verenigde Staten als machtigste staat ter wereld hoop en optimisme had geboden, was hij een verwend rijkeluiszoontje geweest.

JFK was door zijn gewetenloze, bikkelharde, antisemitische en isolationistische vader Joe sr. alleen de politiek in geparachuteerd omdat zijn oudste zoon Joe jr. in de oorlog als piloot was gesneuveld…

Daarenboven was Jack een leeghoofd, een racist, een gepassioneerd rokkenjager die zijn vriendinnen vol kilheid telkens weer dumpte zoals hij van ondergoed veranderde, een aanhanger van de communistenvreter en alcoholist Joseph McCarthy en een cynicus die mensen alleen maar gebruikte om hogerop te geraken…

Imagowissel

Ettelijke jaren geleden al besloot Fredrik Logevall dit louter negatieve imago te nuanceren. Hij dook in het enorme Kennedy-archief en kende het geluk dat voor sommige archieven sinds kort het embargo was opgeheven. Daarbij kwam ook de vaststelling dat meer dan een halve eeuw na de moord op JFK er maar weinig serieuze biografieën over hem waren verschenen. En dat er al helemaal geen alomvattende historische biografie voorhanden was.

Logevall toog aan het werk. Hij stelde zich uitdrukkelijk ten doel om Kennedy’s politieke loopbaan en levenswandel te plaatsen in de context van de Amerikaanse politiek en de wereldpolitiek. Hij is daar op schitterende wijze in geslaagd. Bovendien beschikt auteur over een gouden pen die het boek met vaart doet lezen. Als lezer verveel je je geen moment. Wel is er hier en daar een gebrekkige vertaling en een drukfout aanwezig maar deze plaatsen geen rem op de lectuur. Je staat of zit paf van alle wetenswaardigheden en informatie die Logevall boven water wist te brengen.

Adolf Hitler

En dan te weten dat hij het uitsluitend heeft over de jaren vooraleer Kennedy tot president verkozen werd. Het eerste boekdeel sluit af op het moment dat de republikeinse president Eisenhower herkozen werd voor een tweede ambtstermijn.

De Tweede Wereldoorlog neemt in dit deel een centrale plaats in. De jonge Kennedy was een man van voorrechten en rijkdom, die leed aan een chronisch slechte gezondheid en pijn. Hij kende immense persoonlijke tragedies. Zijn leven fascineerde miljoenen. Kennedy was bekend om zijn knappe uiterlijk, zijn koele en correcte gedrag en, inderdaad, als vrouwenversierder. Hij was begaafd, maar ook feilbaar, als politicus en als mens.

Hij ontwikkelde al vroeg eigen standpunten, afwijkend en minder ego- en Amerikacentrisch dan die van zijn heerszuchtige, ja, tirannieke vader. Die was vlak voor en na het begin van de Tweede Wereldoorlog ambassadeur in Londen. Joe sr. bewoog hemel en aarde opdat de Britse regering het op een akkoord zou gooien met Hitler en Polen zou lossen, om toch maar een nieuwe wereldomvattende oorlog te vermijden.

Daarnaast laat Logevall zien dat JFK intellectueel wel degelijk iets voorstelde en een uitmuntende spreker was. Hij bezat een uitstekend gevoel voor internationale verhoudingen en nationale gevoeligheden en kon snel en scherp analyseren.

Iers-katholiek

Terecht neemt biograaf Logevall ruim zijn tijd, en dus ook de nodige bladzijden in beslag, om zowel de levensechte als de prozaïsche JFK naar voren te brengen. De biograaf begint zijn reis in het Ierland van het midden van de 19de eeuw en brengt een portret van de Iers-katholieke familie Kennedy, waarvan een zoon emigreert naar de toen ruwe wereld die de Verenigde Staten was – en in feite nog steeds is.

Als lezer begrijp je geleidelijk aan hoe de Kennedy-mythe ontstond en verder groeide. Kortom, het is een magnifieke, meeslepende biografie die Fredrik Logevall ons schonk. Ik las het boekwerk even gepassioneerd als de Churchill-biografie van Andrew Roberts, die ik hier eerder ook mocht bespreken. Ik hoop maar dat het tweede boekdeel even boeiend en meeslepend zal geschreven zijn. Ik kijk er al naar uit. Een datum ligt echter nog niet vast.