Leve het volk: een pleidooi voor échte democratie

‘Leve het volk‘ heet het nieuwe boek van Koenraad Elst. De schrijver neemt het op voor de democratie. De échte democratie welteverstaan: directe democratie met bindende volksreferenda. Zo’n standpunt verdedigen is nochtans niet gemakkelijk, want autoritaire regimes tonen vandaag al dat het creëren van welvaart, stabiliteit en veiligheid ook kan buiten een democratie.

Het nieuwe boek Leve het volk van Koenraad Elst bestaat uit een reeks losse opiniestukken die eerder al in de media verschenen. Daarnaast voegde Elst drie nooit eerder verschenen artikels aan het boek toe. Sommige artikels zijn door de gewijzigde politieke context niet meer zo relevant, al geven ze wel een heldere blik op het verleden.

Particratie versus democratie

Elst gebruikt zuivere argumenten, waar zelfs de meest overtuigde antidemocraat weinig kan op aanmerken. Dat gezegd zijnde is het niet onbegrijpelijk dat mensen, door hun afkeer van het huidige systeem, een afkeer krijgen van de democratie als zodanig. Het overtuigende van Elst’ betoog is dat hij een onderscheid maakt tussen onze huidige parlementaire, representatieve democratie en de échte (dus directe) democratie, waar Elst duidelijk de voorkeur aan geeft. Want een parlementaire democratie ontaardt al snel in een zogenaamde ‘particratie’, een quasi-dictatuur van de politieke partijen.

Het zogezegd democratische systeem dat we in België kennen, lijkt enkel te draaien rond machtsgeile politici die strijden om de beste postjes, verkiezingsbeloftes die meteen weer in de vuilnisbak verdwijnen, een verstrengeling tussen politiek, media en kapitaal.

Bevolking

Waarom is er dan nog democratie? Omdat de essentie van democratie, een soevereine bevolking die haar beleid zelf bepaalt, deze kwalen vreemd is. De echte schuldigen aan deze malaise zijn de particraten, bevooroordeelde media en lobbygroepen. En omdat er in een representatief systeem altijd een kloof is tussen de vertegenwoordigende klasse en de vertegenwoordigde bevolking, wordt die heersende klasse dan ook blootgesteld aan invloed van buiten die bevolking. Invloeden die helemaal niets met democratische besluitvorming te maken hebben.

Zo heeft de particratie de democratie een slechte naam gegeven. Elst’ betoog is nu juist dat de directe democratie niet of toch veel minder te kampen heeft met deze kwalen dan een representatieve democratie. Om de democratische gedachte te redden, moeten we af van de schijndemocratie waarin we nu opgesloten zitten, en een écht democratisch systeem durven in te voeren.

Dat echte democratische systeem kan volgens Elst niets anders zijn dan de directe democratie volgens referenda op burgerinitiatief. Dat laatste is cruciaal, want het zorgt ervoor dat de referenda niet enkel georganiseerd worden wanneer het onze machthebbers goed uitkomt. De uitslagen van die referenda moeten ook bindend zijn, zodat ze daarna niet alsnog genegeerd kunnen worden.

Tegen de EU

De problemen van een representatieve democratie worden duidelijker wanneer we de Europese Unie onder de loep nemen. Zo is het probleem van het gelobby, het opportunisme en de corruptie in vergrootte versie ook aanwezig binnen de EU. Een bijkomend probleem met die EU is dat haar parlement geen effectieve Macht uitoefent op de Europese Commissie, het uitvoerende orgaan. Elst noemt het dan ook een ‘pseudo-parlement’ dat niets meer is dan ‘een luxe-bezigheidstherapie voor reservepolitici’.

Niemand kan daarom de EU in zijn huidige vorm democratisch noemen. Maar de oplossing is eenvoudig: laat het EU-beleid gevormd worden door verschillende referenda te organiseren over de meest belangrijke onderwerpen. Op die manier kunnen de burgers van de verschillende lidstaten zélf het EU-beleid vormgeven.

Vlaamse democratie

Het falen van de parlementaire democratie komt wellicht nog het duidelijkst naar voren in eigen land. Elst spendeert dan ook verschillende artikelen aan het antidemocratische karakter van de Belgische staat. Want de grendelgrondwet uit 1970 verhindert dat de Vlamingen een écht autonoom beleid kunnen voeren.

Over het gewichtigste deel van de federale regering (het Franstalige deel) hebben de Vlamingen niets te zeggen. Zo kan een Vlaamse meerderheid in België zelfs per wet haar wil niet volledig doordrukken. Alleen wanneer de Vlamingen ongeremd hun volkswil ook effectief kunnen omzetten in beleid, kunnen we zeggen dat Vlaanderen democratisch is. Binnen de Belgische structuren zal dat evenwel niet kunnen. Weg dus met de Belgische particratie, en op naar echte Vlaamse democratie!