Lifting van een honderdjarige

Honderd jaar na de dood van Giacomo Puccini programmeert De Munt een bijzonder originele versie van ‘Turandot’.

Er zijn veel redenen om Turandot, de laatste opera van Puccini, niet meer op te voeren in 2024. In woketijden kan men het immers moeilijk hebben met de karikaturale voorstelling van de Chinese wereld waarin het verhaal zich afspeelt.

Puccini haalde de ‘exotische’ elementen van zijn compositie uit een toeristische muziekdoos. Hij voert drie personages op die Ping, Pang en Pong heten en die recht uit de Comedia del’Arte lijken te komen. En het hoofdpersonage is niet bepaald vrouwvriendelijk: Turandot is een psychopate die elke aanbidder laat onthoofden die er niet in slaagt om drie raadsels juist te beantwoorden.

Brussel

Bovendien is de afloop absoluut ongeloofwaardig: het tweede vrouwelijke personage pleegt zelfmoord, waarop Turandot dan plots toch de avances aanvaardt van de enige die haar raadsels juist had. Dit vreemde einde van de opera moeten we Puccini vergeven: hij stierf voor zijn werk af was. Franco Alfona maakte het dan maar af in zijn plaats.

Heeft de opera Turandot dan recht op een Brusselse affiche? Natuurlijk wel, en niet alleen omdat het net honderd geleden is dat Puccini hier in Brussel stierf, waar hij een ultieme experimentele ingreep tegen zijn keelkanker onderging.

Wie de beelden van de eredienst in 1924 in Brussel bekijkt, beseft hoe populair Pucinni toen was. Het is niet overdreven te zeggen dat hij op het toppunt van zijn roem gestorven is. ‘La Bohème’, ‘Tosca’ en ‘Madama Butterfly’ werden over de heel de wereld opgevoerd. Turandot zou daar snel bijkomen.

Film

We kunnen het alleen maar jammer vinden dat Puccini vroeg gestorven is. Hij werd nog geen 66. Met Turandot toonde hij wat een begenadigd componist hij wel was. Het is een muzikaal hoogtepunt in zijn oeuvre, waarmee hij zich voor goed leek af te keren van de romantische geest van zijn vroegere werken.

Met Turandot sluit hij muzikaal meer aan bij moderne meesters als Alban Berg. De structuur van zijn verhaal, met korte scènes en snelle overgangen, staat duidelijk onder invloed van het medium dat in die periode in volle opgang was: de film.

Bevrijden van clichés

Regisseur Christophe Coppens heeft goed begrepen dat wie Turandot nu wil opvoeren, het werk moet bevrijden van alle clichés. Geen chinoiserieën dus, maar een transpositie naar vandaag. Geen keizerlijk hof, maar een steenrijke Aziatische familie.

Coppens kreeg dat idee door een foto van een luxe villa in Hong Kong die bovenop een hoog appartementsblok is gebouwd. Door van de keizer een vrouw te maken (een suggestie van directeur Peter de Caluwé) wordt de verhaallijn van mannenhaat verlegd naar vrouwelijk verzet tegen eeuwenoud patriarchaat.

De hele opera speelt zich af binnen één decor en één dag. Vooral het begin is adembenemend: een mondaine receptie van een jetset die de onthoofding van een aanbidder van Turandot niet wil missen. Een perfecte illustratie van de amoraliteit van een superrijke elite.

Het koor van de Munt in avondkleding (Coppens tekende ook voor de kostuums) is meteen de ster van de avond. Dat zijn natuurlijk ook alle hoofdrollen, maar op mij maakte de Russische sopraan Venera Gimadieva als de kleine Liu de grootste indruk. Met schwung, indrukwekkende beheersing en voelbare ontroering laat dirigent Ouri Bronchti de allerlaatste noten klinken die Puccini schreef in de stad waar hij stierf.

Open einde

Spoiler alert: Coppens durft het ook aan het einde volledig te veranderen. Daardoor verdwijnt het rommelige happy-end (niet in de zang, wel in de mise-en-scène). Coppens geeft de kijker een heleboel verrassende elementen waarmee die aan de slag moet voor een eigen interpretatie.

Een open einde dat geen pasklare verklaring geeft maar een intrigerende laag toevoegt. Alsof Turandot een eeuw heeft moeten wachten op een passend einde dat er nooit geweest was door de dood van Puccini. Door de gedurfde lifting van Coppens is de honderdjarige Turandot klaar voor de 21ste eeuw.

Meer informatie is te vinden via www.lamonnaiedemunt.be.