Paarden en een ijskast in de Munt

De Brusselse Munt gaat verder met de Ring van Richard Wagner. In oktober was er Rheingold, het voorspel. Nu wordt het eerste deel ‘Die Walküre’ acht keer opgevoerd; de twee laatste afleveringen van dit muzikale avontuur van meer dan 15 uur zijn volgend seizoen te beleven.

Een voorstelling in drie bedrijven, samen goed voor meer dan vijf uur (met gelukkig twee pauzes) : dat is ‘Die Walküre’; u weet waar u aan begint als U het tweede deel van de Ring der Nibelungen wil meemaken. Maar het blijft een unieke ervaring. De minutenlange staande ovatie van het publiek na de voorstelling is het bewijs dat de toeschouwers er ook zo over dachten.

Over Castelluci’s mise-en scène zullen de meningen zonder enige twijfel verschillen. Maar zijn beelden blijven nazinderen lang erna en geven je op een merkwaardige manier zin om alles meteen nog een keer te gaan zien. Dat is het magische effect van de Ring : dit is geen gewone opera, het is een Gebeurtenis, die volgens dirigent Alain Altinoglu verslavend werkt. Hij herinnert in het programmaboek aan wat zijn collega Daniël Barenboim ooit tegen hem zei: ‘Je zal zien, de eerste gedachte die in je opkomt na het voltooien van de Ring-cyclus is : wanneer herbeginnen we?’

Wagneriaanse stroom

Altinoglu, die het Muntorkest met meesterhand door de Wagneriaanse stroom leidt, schittert door zijn zin voor nuance. Want Die Walküre blinkt zowel uit door orkestraal geweld als even indrukwekkende ingetogenheid, met zelfs grootste a-capella momenten op het einde.

Regisseur Castellucci begint net als in Rheingold met een sterk openingsbeeld : achter een plastic scherm vecht Siegmund tegen een onzichtbare vijand die hem probeert naar zijn verdoemenis weg te sleuren. Hij is een van de vele kinderen die oppergod Woltan op aarde verwekt heeft en tweelingsbroer van Sieglinde. Na lange omzwervingen vindt hij zijn zus terug, maar de twee herkennen elkaar niet meteen, worden hopeloos verliefd in een overspelig-incestieus koppel. Sieglinde is meteen zwanger en zal later bevallen van de held van het volgende deel van de Ring, Siegfried.

Coppola

Woltan is ook de vader van de Walkures, die de op het slagveld gevallen helden op hun gevleugelde paarden naar het Walhalla brengen. De muziek van de Vlucht der Walkures is overbekend, ook bij een ander dan opera-publiek sinds Francis Coppola het gebruikte in zijn Viëtnamfilm ‘Apocalypse Now’.

De scène, bij de aanvang van het derde bedrijf , wordt in de regie van Romeo Castellucci nog indrukwekkender dan ze altijd al is. Waar hij eerder in de opera de aanwezigheid van paarden alleen maar suggereert met witte houten onderpootjes, staan er hier echte zwarte paarden op de scène, één voor elk van de Walkuren. Voor hen ligt hun morbide oogst, een opeenstapeling van dode naakte strijders; helden onderweg naar het Walhalla. Een beeld om nooit te vergeten.

IJskast

Die exuberante mise-en-scène staat in sterk contrast met wat Castellucci doet in de andere bedrijven, waar hij kiest voor grote soberheid : het huis waar Siegmund zijn zus terugvindt is niet meer dan een balk. Als de man van Sieglinde hem verrast, verschijnt een opeenstapeling van meubels die uit een vergeten opslagplaats of stoffige zolder lijken te komen, als symbolen van het verdrongen onderbewustzijn.

Castellucci is niet bang om met decorelementen zijn publiek te verwarren en tot denken aan te zetten: wat betekent de aanwezigheid van een moderne ijskast waarin Siegmund zijn zwaard opbergt? Ik zag er een illustratie is van het gezegde dat wraak een gerecht is dat ijskoud wordt geserveerd, maar dit geheel terzijde. En waar volgens de gezongen tekst het magische zwaard vastzit in een boomstam, trekt Siegmund het bij Castellucci uit het kleed van zijn geliefde zuster. Heerlijk toch, dat soort beelden waar je lang moet over nadenken en eindeloos kan interpreteren?

De Italiaanse regisseur is niet te beroerd om zijn werk tot op het laatste moment in vraag te stellen en bij te vijlen. Daarbij gaat zijn eigen visie op dit meesterwerk voor alles. Het zal hem een zorg zijn dat iemand ooit elders een betere Ring heeft gezien. Het is net door zijn hoogst eigenzinnige kijk dat deze Ring zal bijblijven.

De Hongaarse baryton-bas Gabor Bretz was al imposant als Wotan in ‘Rheingold’. Hij is dat nu evenzeer; als Oppergod moet hij de wetten doen respecteren, maar hij wordt verscheurd omdat hij de kracht van de Liefde boven die van de Macht verkiest. Zij leed is voelbaar tijdens het laatste halfuur van de opera; zijn zang is dan even intens als ingehouden, als hij zijn Walkure-dochter Brunhilde (de Zweedse sopraan Ingela Brimberg, de vrouwelijke ster van de avond) als straf laat inslapen in een ring van vuur die enkel door een echte Held (Siegfried) zal kunnen worden doorbroken. Maar ook alle andere zangers zingen op een onwaarschijnlijk hoog niveau. Sommige ervan zullen we volgend seizoen met plezier terug kunnen zien in de rest van de Ring.

Alle info op lamonnaiedemunt.be

Speeldata 24, 28 & 31 JANUARI 2024

3, 6, 8 & 11 FEBRUARI 2024