Pontifex, tussen Sodoma, de Mammon en Brugge

Een priester die ontslag genomen heeft als pastoor, een beetje in de put, ontmoet toevallig een journaliste op de trein die een reportage maakt over de Kerk. Het is Hemelvaart en de Brugse bisschop valt na de Heilig-Bloedprocessie dood neer. Als daarna het lijk van de bisschop verdwijnt, komen allerlei smeuïge verhalen over het reilen en zeilen achter de schermen van het Brugse bisdom naar boven.

Feit en fictie

Een leugenaar blijft best zo dicht mogelijk bij de waarheid. Een fictieschrijver ook. De vraag waar feiten eindigen en fictie begint, is een deel van het plezier van de lezer. Zo is het ook in Pontifex van Pol Dehullu. Dehullu is net als zijn hoofdpersonage Gilles Perrier een priester die in Oostende woont, zonder een benoeming van het bisdom. Wat in tijden van priestertekort altijd wat eigenaardig overkomt.

Dat het fictie is, blijkt uit een ontmoeting met een journaliste die over de Kerk schrijft. Maar dat is een detail. Pontifex speelt zich af aan de rand van de Kerk. Het is niet echt een misdaadboek, omdat er niet echt veel misdaden in gebeuren, tenzij schijnheiligheid, liegen en bedriegen. Alledaagse dingen dus, ook in de kerk. En ja, er verdwijnt een lijk.

Geheimen

Dat het lijk van de Brugse bisschop verdwenen is tot daaraan toe, maar de man droeg ook zijn geheimen mee. Letterlijk. En die komen toevallig aan het licht bij wie het lijk in bezit heeft. En dan begint het. Blijkt dat de kerkelijke overheden op wel wat veel geheimen zitten. Geheimen die ze goed bewaken en waar ook intern niet iedereen weet van heeft.

Het is fictie, maar Dehullu schetst een beeld van een dysfunctioneel deel van de kerkelijke overheid. Een bisdom dat gerund wordt als machtsapparaat. Waar de truken van de Stasi of de KGB alledaags zijn. Waar de jacuzzibenoemingen hoogtij vieren, gefrustreerde priesters een machtsimperium uitbouwen, priesters afhankelijk gemaakt worden, enkelen er een (homo)seksueel losbandig leven op na houden en in pure luxe baden.

Dehullu past in het boek de verhalen uit Sodoma van Frédéric Martel of Gianluigi Nuzzi over het Vaticaan toe op het Brugse bisdom. Dus helemaal uit de lucht gegrepen is het niet altijd. En natuurlijk kom je in de bekoring om het als werkelijkheid te zien omdat het boek door een priester uit dat bisdom geschreven is. En ja, laat het ons zeggen zoals het is, dat een celibataire priester een boek schrijft met zoveel seksuele activiteit in… ook dat is toch nog altijd opmerkelijk.

Typering

Een boek als Pontifex moet het hebben van het verhaal. Dat is goed geschreven, al gebeurt er niet zo veel. Maar de anekdotiek die het verhaal draaiende houdt, is wel goed, vermakelijk ook.  Al zijn alle personages wel net iets te toevallig allemaal met de plot verweven. Een schrijver mag daar niet in overdrijven.

Wat Dehullu zeer goed doet, is de typering van zijn personages. Die zijn herkenbaar, binnen en buiten de kerk. De bodybuildende slagerszoon, de kustburgemeester, de gepensioneerde zelfstandigen, de Gentse vicaris op het naaktstrand, de Veurnse pastoor die alles zou doen voor een ‘hogere benoeming’. De beschrijving van de personages gaat tot in de kleine details — van het heuptasje van de pastoor tot de sobere luxe van de vicaris of zijn gloednieuwe BMW6 en zijn afkeer van de gewone man.

Er zijn ook van die kleine dodelijke zinnetjes. Zoals een priester met kritiek op het bisdom ‘rancuneus voor een gemiste benoeming’ noemen. Het niet altijd erg goede personeelsbeleid van de Kerk… Enfin, ik heb ervan genoten.

Hemelvaart

Pontifex leest lekker weg op een zonnig zondag, of waarom niet in het lange weekend van Hemelvaart? Het neemt de lezer ook mee op een tripje door de Westhoek, van Veurne tot Oostende. En ook Brugge ontbreekt niet, natuurlijk.

Dit boek is ook het eerste dat niet uit de pen van Pieter Aspe komt, en toch door zijn uitgeverij Aspe NV wordt uitgegeven. Het kan naadloos naast de Aspes liggen. De sfeer en de vertelstijl zijn zeer vergelijkbaar. Benieuwd hoe groot het aandeel van de meester is. En ik vraag me nu echt af wat wel en wat niet verzonnen is.