The Alienist: cultuurmarxime in suspense verpakking

Eerder beschreef ik op Doorbraak hoe cultuurmarxisme oprukt in tv-series. En hoe zelfs het meest kapitalistische entertainment, tot op het bot is verdorven met subversieve opvattingen. Precies de goddeloze alliantie tussen kosmopolitische financiers en activistische social justice warriors, die ik in mijn recente boek Levenslust en Doodsdrift hebt geanalyseerd. Deze krachten zijn ook aan het werk in The Alienist, een detective die speelt in de VS aan het einde van de negentiende eeuw. Spoilers uiteraard inbegrepen – we bestuderen immers plotdetails.

Prostitutie

De hoofdpersoon (dr. Kreizler) worstelt met zijn gevoelens. Hij is eigenlijk verliefd op zijn bediende, maar durft zijn emoties niet onder ogen te komen. Als hij het eindelijk aandurft is het al te laat, want zij wordt vermoord door een corruptie Ierse ex-politie agent.

Dan de assistent van dr. Kreizler, of eigenlijk zijn boezemvriend, een Latijns-Europees personage. Hij heeft ooit een verloving gehad die op niets is uitgelopen. Sindsdien is hij alcoholist en bezoekt hij dames van lichte zeden. Het plot benadrukt dat hij niet de ballen heeft om een echte relatie aan te knopen; hij doet zich voor als charmante versierder, bijvoorbeeld aan Sara, een jonge vrouwelijke detective, maar feitelijk maakt hij weinig klaar. Sara prikt door zijn luchtige versiertrucs heen. Wat wederom onderstreept wat voor eigengereide en ‘geëmancipeerde’ vrouw zij wel niet is.

Vervolgens gaat dit drietal op zoek naar een moordenaar, die het gemunt heeft op jonge mannelijke prostituees. Kindprostitutie is het hoofdthema. Overal lopen mannelijke tienerprostituees die zijn verkleed als meisje. Er wordt gedaan alsof dit de normaalste zaak van de wereld was. Niemand kijkt op of om als jongens van een jaar of tien zich op straat verkopen.

Identity politics

Gaandeweg ontdekt het drietal dat alle instituties die schurk min of meer zijn gang hebben laten gaan. Van het leger tot de gemeente – zelfs de politie kijkt de andere kant op. Het gaat in de serie voortdurend over de achterstelling van vrouwen, het uitmoorden van de Indianen en antisemitisme.

Deze identity politics komt naar voren in de wijze waarop de instituties worden neergezet. Tot op het bot corrupt, de rijken vertrappen de armen, overal is discriminatie. De burgerlijke machthebbers beschermen de welvarende families en treden verder genadeloos op. Arbeidersopstanden worden met harde hand neergeslagen.

Gelijktijdig zijn er ook plotgaten. De politie besluit bijvoorbeeld dat dr. Kreizler en zijn team moeten worden gestopt. Er wordt een aanslag op hen gepleegd door een Zweedse huurling, maar vervolgens verdwijnt dit subplot als sneeuw voor de zon. In de laatste confrontatie schiet Sara de corrupte Ier dood, nadat de mannen al zijn uitgeschakeld door de moordenaar. Wat wederom laat zien hoe geëmancipeerd zij wel is.

De serie mist ook een mooie kans om de gevestigde politieke correctheid wat speelser neer te zetten. Er is een scène waarin een vrouw tegen Sara zegt: ‘Goh, een vrouw bij de politie, daar heb ik nog nooit van gehoord!’ Zij geeft Sara een rondleiding door het landschap, en zegt dat ze bergen beklimt. Sara kijkt daarvan op, maar zegt niet terug: ‘Goh, een vrouw die bergen beklimt, daar heb ik nog nooit van gehoord!’

Uiteindelijk blijkt dat Sara zelf een slechte vader had, en Kreizler ook, en dat eigenlijk iedereen problemen met zichzelf heeft omdat hun vaders hen zo slecht opvoedden. Ook is er een subplot van een joodse man die verliefd is op een joodse vrouw die al een kind heeft. Zij komt naar hem toe en zegt: ‘Ik weet dat je niet de verantwoordelijkheid hebt om voor mij en mijn kind te zorgen. Maar dat hoeft ook niet, want ik zorg voor mijzelf!’

Precies zo is er ook een zwarte vrouw, die verder geen enkele rol speelt in het verhaal. Maar tóch even wordt opgevoerd om Kreizler stevig de waarheid te zeggen over de raciale ongelijkheid. Dat hij ondanks zijn progressieve ideeën zijn zwarte butler nog steeds als ondergeschikte ziet. Ze zegt dat die progressieve ideeën niets anders zijn dan een dekmantel voor White Supremacy. Oftewel Kreizler kan het eigenlijk niet goed doen met zijn zwarte butler, niet linksom noch rechtsom, want hij is en blijft een blanke gentleman.

Subversief

Het interessante aan deze serie is, dat het decor zeer zorgvuldig is gekozen – alles ziet er erg mooi en traditioneel uit, de huizen zijn chique ingericht: aristocratisch en stijlvol. Dit pro-Europese decor wordt op subversieve wijze gebruikt, om via de achterdeur een contemporain punt te maken. Namelijk dat de hedendaagse vrouwen ontevreden zijn over de mannen, die maar in een soort van adolescentie blijven steken zonder zich volledig te wijten aan hun vrouw en het gezin. Maar de boodschap is tegelijk dat mannen ook falen in het gezinsleven, en dat vrouwen dus vooral sterk en zelfstandig moeten zijn.

De enige man wiens tekortkomingen niet worden uitgemeten, is commissaris Roosevelt. Maar van hem komen we eigenlijk niets te weten, over zijn achtergrond of zijn omgang met vrouwen – kennelijk is dat de enige wijze om hem ‘puur’ te houden. Het verhaal eindigt met een speech waarbij de corrupte Ier, die door Sara is doodgeschoten, geëerd wordt door de politieagenten met een verzonnen verhaal over zijn moedige zelfopoffering. De wrange boodschap is daarbij, dat het gezin maar blij moet zijn dat hun vader dood is. Het publiek weet: zonder hem zijn ze feitelijk beter af.

Tot slot wordt consequent het idee van een maakbare samenleving bepleit. Kreizler zegt voortdurend dat hij zich niet door de natuur wil laten begrenzen of determineren. Als we mensen maar kunnen doorgronden, stelt hij, dan weten we wat hen dwingt tot slecht gedrag. Waar Sara belerend aan toevoegt: ‘en ook wat hen dwingt tot goed gedrag’.

En zo is The Alienist al met al een serie, die de vrouwelijke personages neerzet als geëmancipeerde heldinnen, en de mannen als emotioneel kwetsbare, volatiele eikels die maar niet serieus worden. In zijn grilligheid slaat Kreizler bijvoorbeeld Sara in het gezicht; uiteindelijk vergeeft ze hem, wat haar grootmoedigheid accentueert. De enige positieve ontwikkeling die zij uiteindelijk doormaken, is dat de Latijnse Europeaan stopt met drinken, en dat Kreizler zijn vader vergeeft voor de verwaarlozing uit zijn jeugd. Zelfs de kindermoordenaar sterft zonder zijn motieven toe te lichten. Zo wordt zelfs het succes van een wetenschappelijke doorbraak Kreizler niet gegund.

Toen ik dit had opgeschreven ontdekte ik dat dit ook nog door een Vlaming is geregisseerd, namelijk Jakob Verbruggen. Dan kan hij deze bespiegeling in zijn eigen taal lezen. Prachtig!