Wat een filmregisseur lijden kan

In ‘Met de helm geboren’, met als duidelijke ondertitel’ Memoires van een filmmaker’, vertelt Dominique Deruddere alles over zijn carrière. Hij doet dat op een bijzonder spontane en leesbare manier, zonder pretentie of eigendunk. Het boek biedt vooral een blik achter de coulissen van het filmbedrijf. Voor wie niets van filmproductie weet, is dit een hallucinante kijk op hoe het er werkelijk aan toegaat en hoe moeilijk het wel is om een film gemaakt te krijgen.

Leopoldsburg City

Deruddere neemt de lezer mee naar zijn jeugd in Leopoldsburg, waar zijn vader beroepsmilitair was en hij wordt meegesleurd in de punkcultuur van het einde van de jaren zeventig, samen met zijn lotgenoot en vriend Marcel Vanthilt.

Al heel vroeg is Deruddere gefascineerd door het bewegend beeld en probeert hij de camera van zijn grotere broer te bemachtigen. Snel draait hij ook een paar experimentele films, waaronder zelfs een eerste langspeler. Zijn relaas hoe die tot stand kwam is hilarisch. Maar de moeilijkheden die daarbij kwamen kijken, zijn eigenlijk een voorspook van wat hij zijn hele leven als filmmaker zal meemaken. Het boek geeft dan ook een heel realistisch beeld van hoe onwaarschijnlijk lang de weg is tussen een idee en een afgewerkte film, als die er ooit komt. Het publiek ziet niet meer dan de voldane glimlach van een regisseur op de rode loper van zijn glamoureuze filmpremière. Maar dat moment komt pas na lange jaren wroeten aan een scenario en de titaneske Sisiphysarbeid van het bijeenzoeken van de middelen die het uiteindelijk mogelijk zullen maken om die film te realiseren.

Misleidende titel

‘Met de helm geboren’ is dan ook een misleidende titel. Hij duidt op het populaire geloof dat een kind dat op de wereld komt met placenta op het hoofd alle geluk in zijn leven zal hebben. Deruddere kan dan wel terugkijken op een mooie carrière en het waarmaken van zijn jeugddroom. Maar vanzelf is dat nooit gegaan. Het is een wonder dat hij er nooit de brui aan heeft gegeven. Op het einde van zijn boek citeert hij de onvermijdelijke vraag die hem zo vaak is gesteld, hoe hij het in godsnaam allemaal volhoudt. En daar antwoordt hij in alle eerlijkheid op dat hij het zelf ook niet weet…

Want niet alleen zijn zelfs de succesvolle films van Deruddere er gekomen na bijzonder slopende jaren waarin alles in productionele kannen en kruiken leek om dan plots weer helemaal, zoals na een slechte worp in Monopoly, terug naar af verwezen te worden. Deruddere draagt een karrevracht nooit verfilmde ideeën en scenario’s al heel zijn leven mee en wordt gedreven door een soort blinde naïeve hoop dat het eindelijk wel eens zal lukken.

Dustin Hoffman

Hij weet goed wat hij wil en niet wil. De lezer kan er zich over verbazen dat hij niet is ingegaan op aantrekkelijke en commerciële voorstellen die een minder scrupuleuze filmer direct zou aanvaard hebben, zoals toen hij benaderd werd om een film te draaien met Dustin Hoffman. Deruddere weigerde echter, gewoon omdat hij niet van het scenario hield.

Dominique Deruddere heeft altijd geweten wat hij kon en niet kon, wat hij wou en niet wou. Hij wil niets anders zijn dan scenarist en regisseur van films waarin hij zelf gelooft. En iets anders doen, interesseert hem niet. Hij doet me denken aan zijn betreurde boezemvriend Arno, die ook zijn hele leven alleen maar zijn artistieke zin heeft gedaan, omdat, zo zei hij me ooit, hij toch tot niets anders in staat was. Die volharding biedt helaas geen welriekend rozenpad op weg naar het sterrendom, en Deruddere is niet te beroerd om het te hebben over zijn vertwijfelingen als weer eens een project is afgewezen waaraan hij jaren heeft gewerkt.

Faye Dunaway

Dat het geluk niet altijd de zijde van de helmdragende Deruddere heeft gekozen, is een understatement. Hij vertelt er aangrijpende bewijzen van, zoals toen de Amerikaanse firma failliet ging net voor die zijn tweede film in de States zou uitbrengen, het mooie ‘Wait until spring, Bandini’ met Faye Dunaway in de hoofdrol. Zo kwam die film meteen in het videocircuit terecht met de nodige schade aan het imago van Deruddere. Of toen de vermaledijde Harvey Weinstein hem totaal onverwacht een exclusiviteitscontract aanbood en hij te lang aarzelde.

Het aantal vlieguren dat Deruddere er opzitten heeft, zal hem de eeuwige toorn van Greta Thunberg opleveren. Maar dat is de enige manier om potentiële producers en geldschieters te ontmoeten. Vaak blijken die onbetrouwbaar, malafide of gewoon fantasten. Alleen al voor het relaas van dat soort ontmoetingen is ‘Met de helm geboren’ de moeite waard. Zoals de nauwelijks verstaanbare Chinese miljonair die hem alles belooft maar waarvan hij niets meer hoort. Of de wat oudere steenrijke zakenman die een film van Deruddere volledig wil financieren, maar wel eist dat zijn veel jongere vrouw, die zwijgend aan zijn zijde zit, de hoofdrol mag spelen. Deruddere vraagt een dag bedenktijd en dan weigert hij. Omdat hij een regisseur is die zich niet ten alle prijze laat kopen, ook al is het resultaat van zijn rechtlijnigheid dat de film er dan niet komt.

Pour le plaisir

Waarschijnlijk heeft Deruddere gelijk, vooral omdat hij zichzelf kent. Als hij op een dag dat principe bewust vergeet, omdat hij het lange wachten op een echt goed project beu is en ook omdat hij geld nodig heet, draait hij een Franse film ‘Pour le plaisir’ waaraan hij echter allesbehalve plezier beleeft. De film flopt en Derudderes reputatie in Frankrijk ligt aan diggelen.

Het siert hem dat hij het in zijn boek niet alleen heeft over zijn successen, maar ook over zijn mislukkingen en twijfels. Zoals wanneer hij zich openlijk afvraagt of het uiteindelijk een goede beslissing was om een lange tijd in Los Angeles te gaan wonen. Nu woont hij terug hier, ver van Hollywood en wil hij weer films draaien in de vertrouwde Vlaamse klei. Hoe goed hij daarover kan vertellen bewees hij al met zijn eerste film, ‘Crazy Love’, voor mij nog altijd een onvolprezen ontroerend meesterwerk, net als zijn met een Oscarnominatie bekroonde ‘Iedereen Beroemd’. Nu loopt er opnieuw een volledig met lokaal geld gefinancierde film van hem in de zalen, ‘The Chapel’, over een meisje dat deelneemt aan de Koningin Elisabethwedstrijd. Hoewel hij recht heeft op een welverdiend pensioen, weet iedereen na het lezen van ‘Met de helm geboren’ dat Dominique Derudderes passie voor film zo groot is dat hij er tot zijn laatste adem mee bezig zal zijn.