Zwitserland als teletijdmachine voor EU

Teletijdmachine

Mogen we het even hebben over Zwitserland? Het meest welvarende, veiligste , alom geprezen meest democratische land in Europa. Op het eerste zicht ook-politiek het saaiste waar velen stiekem jaloers op zijn. Neen, we hebben het niet over de quasi-autonomie van de kantons waar wij als Vlaming enkel kunnen van dromen, of het feit dat belastingconcurrentie tussen verschillende kantons er heel normaal is. Noch over de vreemde vorm van proportionele federale regering, de algemene dienstsplicht en vreemde regeltjes.

Wel, in dat rijke alpenstaatje is de laatste jaren onderhuids heel wat aan de hand. In dat ’toonbeeld van democratie’ is de opkomst voor de verkiezingen tegenwoordig historisch laag en waarom zijn daar toch zoveel ‘proteststemmers’ bij? Dat zou u en mij wel een zorg wezen was het niet dat de we hier een boek bespreken waarin de auteur beweert dat in Zwitserland alles net eerder gebeurt dan bij ons. Zwitserland als teletijdmachine voor de EU loopt als rode draad door dit boek, de ondertitel is dan ook de nieuwe politieke realiteit in Europa. Het boek geeft ook een inkijk in de Zwitserse manier van leven met zijn sociale controle, cultuur van vertrouwen en soms absurde regeltjes. U doet er bijvoorbeeld goed aan voldoende te stofzuigen en het toilet na 22u niet meer door te spoelen…

Correspondent

Caroline de Gruyter (NRC Handelsblad) woonde en werkte als correspondent in Zwitserland van 2004 tot 2008. Nadien werd ze EU-correspondent in Brussel en zat ze op de eerste rij om de economische/banken/EU-crisis op te volgen. In 2013 werd ze correspondent in Wenen en had ze in rustiger vaarwater eindelijk tijd om haar bevindingen in Zwitserland neer te pennen en uiteindelijk uit te geven midden 2015
Traditie, folklore en globalisering

Caroline de Gruyter gaf er haar ogen en oren goed de kost. Ze zag hoe Zwitserland als zelfstanding land op zijn eentje de globalisering van z’n economie aanging en daar aanvankelijk als winnaar uitkwam. Hoogopgeleiden, kennis en kapitaal stroomde binnen, de ideale migranten werden aangetrokken en al dan niet in de watten gelegd door een inschikkelijke Zwitserse fiscus. Hoe meer ‘internationaler’ Zwitserland werd, hoe nostalgischer de autochtone dorpelingen.

De vlucht vooruit had zijn prijs. Al in 2007 begon de Zwitserse bank UBS te wankelen als voorbode voor de kredietcrisis en zag ze hoe de Zwitsers hun bankensector reguleerden lang voor het een hete aardappel werd op EU-niveau. Lang voor het bon-ton werd in Europa merkte zij er anti-EU-sentiment, was er de vraag naar striktere immigratie quota, de roep om de grenzen te sluiten. Zaken die nu razend actueel zijn. De Gruyter probeert de vraag te beantwoorden waarom welvarende burgers uit dit rustige land toch massaal op ‘extreemrechts’ stemmen en waarom ‘populisten’ er al lang vaste voet aan de grond hebben en trekt op een bepaald ogen blik de lijn door naar… jawel, Vlaanderen. De aandachtige lezers onder ons zullen wellicht af en toe automatisch hetzelfde doen, soms is de gelijkenis treffend met situaties in bv de Rand, of anekdotes hoe een open economie er floreert in een vreemde symbiose met een nog sterke dorpsmentaliteit tot…het sociale weefsel wordt aangetast, dan volgt de clash.

EU helpt

Er zijn 2 opmerkelijke steeds terugkomende stellingen die de auteur anekdotisch en met voorbeelden duidelijk maakt:

-De democratie zoals we die kennen komt steeds meer in conflict met de geglobaliseerde economie zelfs in het meest zelfstandige en soevereine land van Europa. De macht lijkt wel ontfutseld uit handen van nationale politici en burgers voelen zich machteloos. Stijgende welvaart in ruil voor het inleveren van politieke macht als keerzijde van de medaille?

-De geglobaliseerde economie zou een veel hardere impact hebben op ons zonder de EU dan mét. De auteur staaft dit door naar Zwitserland te kijken, daar speelt socio-economisch exact hetzelfde met dat verschil dat de EU als ‘blok’ van 28 landen de globalisering nog iets of wat absorbeert en Zwitserland er in z’n eentje voorstaat. Die stelling komt niet zomaar uit de lucht gevallen. Tussen de regels door kan je snel opmaken dat de Gruyter te situeren is al ‘EU-federalist’ maar haar argumentatie is minstens het lezen waard.
Quo Vadis Helvetia/Europa

U hoeft het niet altijd volledig eens te zijn met de auteur om dit boek te waarderen , alleen al omdat het zeer helder en meeslepend geschreven is in een bijzonder vlotte stijl. Zij fileert op boeiende wijze voor een breed publiek de huidige staat van onze democratieën en de beschrijft loepzuiver hoe onze samenleving en verzorgingsstaten kraken onze de druk van de globalisering van de economie en neemt hierbij geen blad voor de mond ‘Ik ben niet erg onder de indruk van veel politici’

Dit boek gaat niet enkel over de clash tussen globalisatie en democratie in een Zwitsers dorp maar vooral over Europa, een leerzaam tijdsdocument over een continent dat zich opnieuw moet uitvinden.