Hoe Russische ‘fake news site’ grote rellen na mes-aanslag in Southport tegen jonge kinderen opklopt

Na de fatale steekpartij maandag in Southport, waarbij kleine kinderen het leven lieten door een 17-jarige die met een mes naar een dansles voor kinderen ging, ontstonden grote rellen, zowel in Southport als in Londen. Die blijken voor een deel gebaseerd op ‘fake news’ van een bedrieglijk Brits lijkende website met valse berichten uit… Rusland. 

De Britse premier Sir Keir Starmer trok dinsdag naar de Noord-Engelse kuststad. Hij betuigde er zijn medeleven met de slachtoffers en werd er begroet door mensen die, aangevoerd door fake news uit Rusland,  riepen: ‘Hoeveel kinderen gaan er nog sterven in onze straten, Prime Minister?’ Of: ‘Maak de waarheid bekend!’ Enige uren later braken er rellen uit in Southport. Daarbij raakten negenendertig politieagenten gewond. Een dag later waren er nog meer protesten in Londen. Uiteraard is die volkswoede zeer begrijpelijk en zelfs terecht. Maar dat waar die tegen tekeer ging, klopte toch niet helemaal.

De Britse wetgeving verbiedt de identiteit van een minderjarige verdachte vrij te geven. Onder druk van de rellen besliste donderdag de rechter in Liverpool om dat toch te doen. Het gespeculeer over de identiteit van de geweldpleger via sociale media leidde tot gewelddadige protesten waarbij de islamitische gemeenschap geviseerd werd. In Southport viel een groep relplegers een moskee aan. Onder meer op X deden allerlei theorieën de ronde dat de dader van Palestijnse origine zou zijn of een Syrische bootvluchteling. Het vrijgeven van de identiteit van Axel Mugawna Rudakubana moet die situatie ontmijnen. Daarbij speelt ook dat de verdachte binnen een paar dagen 18 wordt. Axel Mugawna Rudakubana werd geboren in Cardiff. Zijn ouders zijn afkomstig van Rwanda. Sinds 2013 woont de jongeman in een dorp niet ver van Southport.

Russische website

Inmiddels meldde ‘The Daily Mail’ donderdag dat de rellen uitbraken na het verspreiden van nepnieuws via een kanaal dat banden zou hebben met Rusland. Channel3, aldus de krant, doet zich voor als een site uit de Verenigde Staten, maar is eigenlijk Russisch. Ook onderzoeksjournaliste Katherine Denkinson bevestigde dat via Times Radio. Channel3 is een website die blijkbaar geen journalisten in dienst heeft. ‘Ze publiceren absolute nonsens’.

Het kanaal verspreidde kort na de aanval valse geruchten over de identiteit van de dader en publiceerde een opruiend bericht op X dat twee miljoen ‘views’ kreeg voor het verwijderd werd. Ook een netwerk van nieuwe TikTok-accounts speelde een rol in het snelle verspreiden van de desinformatie, meldde Sky News. De politiediensten zagen zich zelfs genoodzaakt een officiële verklaring te verspreiden waarbij ze expliciet de berichten ontkenden en al meegaven dat de verdachte uit Cardiff kwam.

Nigel Farage

Ook in Londen werd er gevochten met de politie, in de buurt van de ambtswoning van de premier en van het parlement. Na twee dagen rellen zag de premier zich donderdagnamiddag genoodzaakt een persconferentie te houden na een vergadering met de belangrijkste politiehoofden . Sir Keir Starmer sprak over ‘plunderende bendes’. Voor Starmer is dit ‘geen protest.’ Hij vindt het niet legitiem: ‘Het is misdaad en gewelddadige onruststokerij.’

Volgens hem gaat het dan ook over ‘een kleine hersenloze minderheid in de samenleving’ die ‘de bus en de trein neemt naar een gemeenschap die niet de hunne is, een gemeenschap die rouwt om een vreselijke tragedie, en dan stenen gooit naar de politie waarvan de agenten 24 uur eerder moesten omgaan met een aanval op kinderen.’  Sir Keir wijst uitdrukkelijk naar extreemrechtse agitatoren. De premier kondigde een plan aan om te voorkomen dat de ‘extremistische herrieschoppers’ hun bestemmingen niet kunnen bereiken. Er is sprake van het inzetten van gezichtsherkenning en het monitoren van het openbaar vervoer. Het doet denken aan de Britse aanpak tegen voetbalhooligans.

Geweld aanwakkeren

Sir Keir Starmer wees er ook op dat het aanwakkeren van geweld via sociale media ook een misdaad is. ‘Het gebeurt op jullie domeinen en de wet geldt overal.’ Daarmee sprak hij waarschuwende woorden tegen de sociale mediabedrijven, maar ook tegen politici zoals Nigel Farage. Die wordt door zijn tegenstanders ervan beschuldigd dat hij de rellen stimuleerde door een boodschap die hij dinsdag via zijn sociale media verspreidde, vlak voor het uitbreken van de onlusten.

Daarin vroeg hij zich af waarom de moordpartij ‘niet als een terreuraanslag’ behandeld werd en riep hij op om de identiteit van de dader bekend te maken. ‘Waarom wordt de waarheid voor ons verborgen gehouden?’,  schreef hij. Een parlementslid reageerde: ‘Nigel Farage kon zijn onbeantwoorde vragen beantwoord zien indien hij de moeite had genomen om in het parlement op te duiken en zijn vragen te stellen tijdens de verklaringen over de incidenten in Southport.’