Samenleven betekent integratie opnieuw formuleren

Ik ben nooit nieuwsgierig als er een zoveelste reportage wordt gemaakt over de Turkse gemeenschap in Vlaanderen. Want ik weet meestal waarover men gaat praten, hoe de mensen er uit zien, hoe ze zich gedragen en ik kan voorspellen dat de klassieke, kleine theeglaasjes in beeld komen want echte Turken drinken thee uit kleine theeglaasjes. Turkse vlaggen hier en daar, een close-up van groepen meisjes met hoofddoekjes, theedrinkende mannen op een terras die klagen dat ze niet worden omarmd door de Vlaamse gemeenschap… Qua bevestiging van clichés kan het tellen.

Klein-Turkije ligt in Limburg

Ik heb het over de reportage van Pano: de makers van dit programma zijn neergestreken in Beringen-Mijn, ook wel Klein Turkije genoemd, om er de algemene sfeer te polsen voor, tijdens en na het referendum van afgelopen zondag. Om tegenwicht te bieden aan kritische kijkers deed de ploeg van Pano nog de moeite om een eenzame nee-stemmer te vinden die enkel kan zeggen dat een alleenheerschappij in Turkije niet democratisch is. De reportagemakers gaan er niet verder op in – voor zijn veiligheid of uit desinteresse?

De Turkse Vlamingen, allemaal Erdogan-aanhangers, die passeerden in de reportage waren divers: man, vrouw, jong en oud. Twee uitspraken vielen mij op. De eerste uitspraak werd gedaan in huiselijke sfeer met een poster van Erdogan op de muur, twee Turkse vlaggen aan weerszijden van de poster en een volgestouwde salontafel met Turkse zoetigheden en de typische Turkse theeglaasjes. De pater familias zat naast zijn gesluierde vrouw trots en glunderend te praten over Erdogan. Zijn vrouw, die al jaren in België verblijft, sprak geen Nederlands en stak enkel haar duim omhoog als Erdogans naam viel. Ze hoeft geen Nederlands te spreken, want hier spreekt iedereen Turks, zelfs de dokter, zei hij.

In een tweede scene bracht een jonge gesluierde vrouw trots haar vuist naar haar hart om zo de woorden ‘wij zijn allemaal nationalisten’ te benadrukken. Ze vond dat Turkije op dit moment niet islamitisch genoeg was en hoopte dat daar in de toekomst verandering in zou komen met Erdogan. Ze pleitte voor een assimilatie van de religieuze minderheden in Turkije. Deze jonge islamlerares in spe vond het ook jammer dat ze niet in boerka kon rondlopen in Beringen-Mijn want ze vreesde voor afkeurende blikken.

Ik wist dat deze mensen bestonden: ik zie ze in mijn omgeving en ik ga elke maand mijn inkopen doen in Beringen bij Turkse kruideniers en bakkers. Ik heb jaren geleden de Limburgse politici van sp.a gewaarschuwd voor dit gevaar van sociale segregatie. In 2006 viel het woord bruggenbouwers al toen we discussieerden over hun Turkse stemmenkanonnen. We zijn nu elf jaar verder en ik zie geen bruggen, eerder een diepe kloof.

Geen verontwaardiging bij links

Ik had verwacht dat politici na het zien van deze reportage hun verontwaardiging zouden uiten op Twitter, tegenwoordig het kanaal bij uitstek om je gal te spuwen. Of dat ze op zijn minst zouden zeggen dat er dingen moeten veranderen. En waarom hebben de makers van Pano de burgemeester van Beringen niet geïnterviewd? Zou het te confronterend zijn voor de socialistische burgemeester om de resultaten van zijn struisvogelbeleid te zien?

Het bleef dus weer oorverdovend stil aan de Vlaamse linkerzijde. Een paar politici vroegen zich terecht af of we wel de juiste weg opgaan door onze westerse waarden en normen op te geven en of de Europese islam wel een kans moest krijgen. En zij werden door links virtueel gelyncht en vergeleken met Hitler. In plaats van de Turken in Pano te bekritiseren, vond men het gemakkelijker om de politici, die luidop nadenken en oplossingen zoeken voor de jarenlange lakse houding van de socialisten inzake integratie, bijnamen te geven die verwijzen naar de jaren 30. Ook in Nederland is dit blijkbaar een gewoonte geworden. Daar ontving journalist Wierd Duk bedreigingen vanuit extreemlinkse hoek omdat hij in zijn opiniestukken over de vluchtelingencrisis waarschuwde voor verdoken terroristen.

Het is beangstigend om te zien hoe links in naam van de vrijheid onze vrijheden op het spel zet om toch maar een deel van de bevolking te paaien voor eigen gewin. Had de staatssecretaris van Gelijke Kansen Zuhal Demir ongelijk toen ze het had over ‘kiesvee’? Ik vind het een lelijk woord, net zoals ik het woord ‘superieur’, uitgesproken door de voorzitter van de Vlaamse liberalen, fout vind. Maar ze hebben beiden een punt.

Waarom stemt een rechts-conservatieve moslim op een linkse partij in Vlaanderen? Vinden de partijvoorzitters dit niet een beetje tegenstrijdig met hun eigen ideologieën? Wanneer gaan de linkse partijen ook eens luisteren naar de seculiere Turken die zich niet profileren met hun godsdienst maar juist trots zijn op hun geslaagde integratie waar ze hard voor hebben gewerkt? Wanneer gaan we het eens over iets anders hebben dan religie? Waarom veroordelen de linkse partijen de islamlerares in spe niet maar staan ze, met een opgeheven vinger, klaar om anderen te beschuldigen van hun eigen laksheid?

Integratie herformuleren

We moeten integratie herformuleren. Samen met het beleid en de vertegenwoordigers van de verschillende allochtone gemeenschappen moeten we samenwerken om een gezamenlijke tekst te schrijven rond integratie, participatie en engagement, zonder invloed van religieuze factoren. Diversiteit zou over mensen moeten gaan en niet over religie. En de persoon die beweert dat religie een deel is van zijn of haar persoonlijkheid, is iemand met een enggeestige gedachtegang die ik hierbij uitnodig om eens verder te kijken dan religie.

Net zoals met het al dan niet afschaffen van de dubbele nationaliteit is een tekst rond participatie een eerste oefening om integratie na 50 jaar migratie te evalueren. We moeten de symptomen en oorzaken van de mislukte integratie durven benoemen en aanpakken en alert blijven voor herval door een continue evaluatie. Dit zal enkel lukken als alle allochtone gemeenschappen bereid zijn om zich ten volle te engageren in de samenleving waarin ze leven.