De Britse premier Boris Johnson was gisteren te gast in het zondagse BBC-programma The Andrew Marr Show. Het ging er over de brexit en over de vraag of de scholen toe of open moeten in de strijd tegen het coronavirus. En ook de Schotse kwestie kwam even aan bod.

Bikkelen over een referendum

De allereerste tweet van de Schotse minister-president Nicola Sturgeon, om 00u01 op 1 januari, ging over de brexit en de Schotse afkeer ervan. ‘Schotland keert snel weer terug, Europa. Laat het licht aan’, schreef ze. Daarmee hintte ze op het voornemen van haar regering en haar partij, de SNP, om zo snel als het kan een nieuwe volksraadpleging over onafhankelijkheid te organiseren.

Boris Johnson is echter van mening dat een tweede Schots onafhankelijkheidsreferendum pas aan de orde mag zijn in 2055. Dat vertelde hij tegen Andrew Marr. De gastheer van het praatprogramma wees erop dat het gemoed in Schotland sinds 2014 enorm veranderd is, onder meer door toedoen van de brexit en covid-19. ‘Wat ik ervaren heb, mijn ervaring in ons land, is dat referenda niet bepaald jolige gebeurtenissen zijn. Ze vormen niet meteen een unificerende kracht voor het nationale gemoed en zouden daarom slechts een keer in een generatie plaatsvinden.’

De huidige Schotse minister-president Nicola Sturgeon had het in 2014 – het jaar van het Schotse referendum – ook over ‘a once in a generation event’ argumenteerde hij verder. ‘Waarom kregen de Engelsen hun referendum over de EU en krijgen de Schotten hun referendum niet? Wat is het verschil?’ wilde Andrew Marr weten. ‘Het verschil is dat we een referendum hadden in 1975 en een in 2016. Dat is een prima tijdsverschil’, verdedigde hij zijn standpunt.

Luis in de pels

De Schotse nationalistische partij, de SNP, reageerde redelijk verbolgen op de uitlatingen van de Britse premier. De partij beschuldigde hem van ‘incoherent gewauwel’ en waarschuwde dat Johnson ‘de democratie niet kan blijven negeren. Zelfs zijn Amerikaanse vriendje Donald Trump moest leren dat wanneer je in de weg blijft staan van de democratische keuze van een natie je omvergeblazen wordt.’

Maar er klonk ook een ander geluid bij de Schotse nationalisten. Oud-partijvoorzitter van de SNP, Jim Sillars, schreef in The Sunday Times dat Nicola Sturgeon geen prioriteit mag maken van het referendum. ‘Ze zou wijsheid tonen mocht ze de onafhankelijkheid en een referendum pas op de zesde plaats van het prioriteitenlijstje zetten’, aldus Sillars. Hij oordeelt dat Schotland te veel fixeert op de afscheidingsagenda en zich beter focust op het herstellen van de zwakke economie en het gezondheidsbeleid.

Sillars is een overtuigde Schotse nationalist en hij stemde in 2016 ook voor de brexit. ‘Gaan wij onze gewonnen onafhankelijkheid meteen afstaan aan de EU als makke schapen?’, schreef hij verder. Van de een miljoen Schotten die voor een brexit stemden in 2016, waren er 300 000 SNP-aanhangers. Sillars is overduidelijk een van hen. De oude krokodil is een vervelende luis in de pels voor zijn partij.

First Minister Nicola Sturgeon schreef op 1 januari nog een opiniestuk voor Politico waarbij ze haar pleidooi voor een onafhankelijk Schotland in de EU uit de doeken deed. Ze presenteerde Schotland als een brug tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU.