Sire, De Congolezen danken u!

We hebben het even voor u opgezocht: op de jaarlijkse corruptie-index van Transparency International bekleedde de Democratische Republiek Congo in 2021 een niet onverdienstelijke 169e plaats. Met een score van 19 op 100, op een totaal van 180 landen. Maar niet getreurd, er viel toen ook goed nieuws te melden: een jaar eerder moest Congo zich nog tevreden stellen met een 170e plaats.

Mocht het u echt interesseren: Zuid-Soedan sluit de ranglijst, die wordt opgemaakt op basis van data uit 13 verschillende parameters en metingen. In het armoederapport van de Wereldbank lezen we dan weer dat Congo uitzonderlijk goed bedeeld is met natuurlijke rijkdommen en bodemschatten. Voor het Belgische koningshuis en voor een hele rist steenrijke families in ons land is dat natuurlijk géén nieuws: zij bouwden hun fortuin voor een stevig gedeelte op in de voormalige kolonie.

73 procent onder de armoedegrens

Nieuwswaardig is dan weer wél dat Congo in 2020 de 175e plaats innam op de wereldwijde zogenaamde Human Development Index. Een prestatie waarmee ze enerzijds aardig in de buurt komen van hun score op de corruptie-index, maar die anderzijds in schril contrast staat met de uitzonderlijke hoeveelheid bodemrijkdommen waarover het land beschikt.

Nog volgens de Wereldbank moet 73 procent van de Congolezen het ook stellen met minder dan 1,9 dollar per dag, de internationale armoededrempel. U moet zich dat even goed voorstellen: in een van de rijkste landen ter wereld moeten bijna drie op vier inwoners het stellen met een jaarinkomen dat nog een heel stuk lager ligt dan het leefloon voor een alleenstaande Belg voor één maand.

Politieke conclusies

Rijst dus de vraag: hoe is het mogelijk dat de gemiddelde Congolees er zo bekaaid afkomt, terwijl de vraag naar pakweg kobalt, coltan en koper nooit eerder in de geschiedenis zo hoog was als de voorbije jaren? Onder meer met het oog op de productie van allerlei elektronische toestellen en van elektrische wagens. En in de wetenschap dat Congo nu ook massaal aardolie oppompt en het het land bezaaid ligt met goudmijnen.

Het is een vraag waarop iedereen het antwoord kent: de inkomsten hieruit stromen niet naar Jean met de pet, maar naar buitenlandse industriële groepen – vandaag niet zelden van Chinese origine – en naar de Zwitserse bankrekeningen van Congolese potentaten. Meer nog: deze inkomsten veroorzaken én financieren ook al decennialang gruwelijke conflicten – vooral in het oosten van het land – waarbij voor lokale politici, krijgsheren, gouverneurs of hooggeplaatste militairen doorgaans een hoofdrol is weggelegd.

We kennen de oorzaken, en weten doorgaans ook wie de aanstokers, daders of hoofdschuldigen zijn. We zenden ook al jarenlang VN-troepen om de ellende en gruwel toch enigszins binnen de perken te houden en het eigen geweten te sussen, maar we durven er vooral geen politieke conclusies uit te trekken.

Drie jaar onrechtmatig aan de macht

Ons eigen landje bakte het deze week zelfs nog iets bruiner. Met de fanfare – in casu koningspaar en eerste minister – op kop trokken we naar Kinshasa. Niet zonder de  media enkele dagen vooraf onder strikt embargo te laten weten dat we onze Congolese vrienden bij deze gelegenheid zowaar met een kostbaar masker zullen verblijden.

En onder druk van de Brusselse Congolese diaspora en de stilaan onvermijdelijke bonte bende woke-activisten, maken we ons weken van tevoren druk over de vraag of onze vorst in Kinshasa zijn spijt moet betuigen dan wel excuses moet aanbieden. Aan een president – Félix Tshisekedi – die  in december 2018 eigenlijk de verkiezingen verloor en intussen dus al ruim drie jaar onrechtmatig mee aan de macht én aan de vetpotten zit. En aan een regime waaronder volgens het VN-Mensenrechtenbureau enkel al in de eerste tien maanden van 2020 minstens 6858 gevallen van mensenrechtenschendingen gedocumenteerd konden worden.

Politiek correcte symboolpolitiek

Is die spijt dan niet op zijn plaats, op basis van de vuile rol die ons land – en dan vooral Leopold II en een aantal grote industriële groepen – daar decennialang gespeeld heeft?

Zonder enige twijfel wel. Is het ook de politieke essentie, en rechtvaardigt het de mediaheisa van de voorbije dagen? Hoegenaamd niet. Jean met de pet in Kinshasa, Goma of Bukavo heeft heus wel andere kopzorgen en schiet al evenmin iets op met een symbolisch masker of excuses voor wat er een eeuw geleden fout liep. Jean zou daarentegen net héél veel opschieten met een behoorlijk functionerend staatsapparaat, met een rechtvaardig justitie-apparaat, met behoorlijk betaalde en betrouwbare ordediensten en met een deftig wegennet.

Waarop dan onvermijdelijk de vraag rijst waarom ons vorstenpaar en de stoet politici in zijn gevolg dáár geen punt van maken wanneer ze Congo bezoeken. Als ons land dan toch aanstuurt op een geprivilegieerde relatie met de ex-kolonie, dan liggen daar nochtans kansen zat. En dan kunnen we zo écht een verschil maken voor die miljoenen Congolezen die dag in dag uit in de modder en onder een brandende zon moeten ploeteren om zich van een schamel inkomen te verzekeren.

Of voor die tienduizenden Congolese vrouwen die de voorbije jaren vaak gruwelijk verkracht werden, óók door soldaten van het regime waarvoor wij nu door het stof willen gaan. Maar helaas, de politiek in dit land wentelt zich ook op Afrikaanse bodem liever in politiek correcte symboolpolitiek. Dat is zowel een belediging voor het politieke inschattingsvermogen van de Congolezen zelf, als een klap in het gezicht van de vele NGO’s die zich in Congo al jarenlang inspannen om écht iets te veranderen.