Slavernijverleden opgerakeld

Op 17 augustus werd de slavenopstand van Tula op Curaçao herdacht. In 1789 legden op deze datum vijftig slaven het werk neer. Dit initiatief leidde tot een grote opstand die na een maand bloedig werd neergeslagen door het Nederlandse koloniale bestuur. Voor het eerst was een delegatie van parlementsafgevaardigden uit Nederland aanwezig bij de herdenking. De deelname aan de herdenking was een onderdeel van een werkbezoek aan Suriname, Curaçao en Bonaire in het kader van slavernijverleden namens de commissie voor Binnenlandse Zaken.

Slavernij in het heden

De reis is bedoeld als voorbereiding op het herdenkingsjaar 2023. Dan is het namelijk 150 jaar geleden dat Nederland een einde maakte aan de slavernij. En nu wordt het werkelijk spannend, want volgens de NOS spraken op Curaçao de Nederlandse parlementariërs ‘bewoners van verschillende wijken over de doorwerking van het slavernijverleden’. Kijk, en daar ben ik nu eens heel benieuwd naar: die doorwerking. Wat is de doorwerking die ook 150 jaar na dato nog gevoeld wordt door ‘bewoners van verschillende wijken’? Zijn er wellicht wijken binnen gemeentes van het eilandgebied waar de dwangarbeid van toen anders wordt ervaren dan in andere? Heeft het een effect op de bebouwing of juist op de groenstroken in de wijken?

De delegatie bestaat uit negen Kamerleden en wordt geleid door Kiki Hagen (D66). Verder bestaat de werkgroep uit Salima Belhaj (D66), Inge van Dijk (CDA), Renske Leijten (SP), Kati Piri (PvdA), Jesse Klaver (GroenLinks), Don Ceder (CU), Sylvana Simons (BIJ1) en Marieke Koekkoek (Volt). Kiki Hagen die een krans legde namens de commissie, zei na afloop dat het bezoek zal leiden tot een reisverslag waarin mogelijk ook aanbevelingen komen te staan voor de Nederlandse regering. Welke boodschap in het verslag zal komen wilde ze nog niet zeggen, behalve dat er ‘scherp geformuleerd’ zal worden. Dat is op zich al een hele belofte.

Wat zal erin staan, in dat scherp geformuleerde rapport? ‘Wij van de delegatie vinden het onverstandig dat Nederland 150 jaar geleden de slavenarbeid heeft afgeschaft. Wij hebben gesproken met “bewoners van verschillende wijken” die van gekkigheid niet meer weten wat ze moeten doen. Ze zitten al meer dan 150 jaar te wachten op instructies die maar niet willen komen. Met de huidige stijging van de prijzen zou slavenarbeid juist een uitstekend idee zijn om goedkoop en toch milieuvriendelijk te kunnen produceren.’

Sylvana Simons in bekend vaarwater

Sylvana Simons is natuurlijk van de partij op dit exotische uitje, want waar zij opduikt kan Nederland alvast niet meer van racisme worden beticht. Haar verschijning doet het hart van menig Black Lives Matter-activist terecht een beetje sneller slaan. Al in 2019 kreeg ze het voor elkaar dat de Amsterdamse gemeenteraad zijn excuses aanbood voor het slavernijverleden. ‘Amsterdam heeft een grote rol gespeeld ten tijde van de slavernij en de koloniale periode die daarop volgde. We zien daar zowel fysiek als in de stad de gevolgen van. Er zijn mensen in Amsterdam die hierdoor nog steeds in een lastige economische sociale positie zitten. Daarom is het goed voor het helende proces, om excuses aan te bieden’, aldus Simons destijds.

Ook Don Ceder is niet toevallig aan de delegatie toegevoegd. De gekleurde man die bij de ChristenUnie verantwoordelijk is voor buitenissige thema’s als asiel, immigratie, jeugd, digitale zaken, slavernijverleden en anti-discriminatie. Kortom, onderwerpen waar het gemiddelde ChristenUnie-partijlid vanachter zijn psalmenbundel in de Bijbelgordel toch niet zoveel mee op heeft. Ceder nam echter graag de honneurs waar als zoon van een Surinaamse vader en Ghanese moeder. Kortzichtige lieden zouden spreken van een excuusallochtoon. Ik zeg liever: de juiste man op de juiste plaats.

Jesse Klaver op de vlucht

De juiste man op de juiste plaats is hier in ieder geval niet Jesse Klaver, fractieleider van GroenLinks. Wat hij bij de delegatie doet is mij een compleet raadsel. Afgezien van zijn Marokkaans-Indische afkomst heeft hij bij deze excuustrip waarlijk geen enkele meerwaarde. Waarschijnlijk wil hij gewoon even lekker ver weg zijn na al maanden te hebben gefungeerd als talkshow-uithangbord ter verdediging van het stikstofbeleid tegenover woeste agrariërs die voor geen rede vatbaar waren. Met de trekker mogen ze vast en zeker het vliegtuig niet in. En dat scheelt een hoop overlast. Niet alleen voor Jesse.

Op 30 juni tweette de groene krullenbol nog wanhopig: ‘Mijn oproep aan boerenorganisaties: toon leiderschap! Een afkeurende tweet over de boerenprotesten is onvoldoende. We weten dat het maandag uit de hand gaat lopen. Boeren: doe het alsjeblieft niet, je doet de zaak geen goed. We moeten blijven praten.’ En een week later: ‘Er is wél perspectief voor boeren. Niet rellen, maar aan de slag! Ook het kabinet, supermarkten en de banken moeten de handen uit de mouwen steken. Samen kunnen we dit.’ En dat is weer op en top Jesse! ‘Niet rellen, maar aan de slag!’ Een kreet die hij zeker ook met de ‘bewoners van verschillende wijken’ op Curaçao kan bespreken. Wellicht zelfs met terugwerkende kracht.

Het Surinaamse abc

Wél een enorm goede zet van Binnenlandse Zaken is Kiki Hagen de leiding van de onderzoeksdelegatie toe te vertrouwen. Voor wie haar niet kent: Kiki is een hartstikke toffe meid die het hart op de juiste plaats draagt. Ze praat met een heerlijke Wassenaarse r (zoiets als in Vlaanderen met een harde g praten, nvdr), wat haar nog eens extra sympathiek maakt. Qua afkomst past ze misschien niet perfect bij de missie, maar een mooi wapenfeit van de 35-jarige Amsterdamse politica is het laten hijsen van de regenboogvlag op het gemeentehuis van De Ronde Venen.

Op 15 augustus stak ze voor de Surinaamse ABC radio de voormalige gekoloniseerden een hart onder de riem: ‘Nou ja, hm… we hebben gesproken met een Hindoestaanse stichting over het een plek geven van dit verleden. Wij zijn meegenomen in die suikerplantage, wat dat betekende en wat er gebeurde…. We zijn gisteren echt volledig geïnformeerd over het verleden van de slavernij…’

Aan het einde van het keiharde vraaggesprek, stelt de Surinaamse presentator zijn hamvraag: ‘Vindt u niet dat het tijd wordt voor excuses?’ Kiki laat zich door deze brutale vraag niet uit het veld slaan: ‘Ja, nou ja, op dit moment zijn we natuurlijk een onderzoeksreis aan het doen en aan het luisteren naar wat het verleden nog steeds betekent voor het heden. Of excuses voldoende is dat zou vooruitlopen zijn op deze reis. Ik hou me daar nog eventjes afzijdig. We hebben op het ministerie van Onderwijs een gesprek waar we spreken, nou ja… met historici van de Anton de Kom Universiteit en…. (ineens triomfantelijk) We hebben nog een gesprek met de president, dus ook over de omslag, dus de vraag: wat betekent de geschiedenis van de slavernij voor het heden?‘

Horigheid

En dat zou ik ook wel eens willen weten. Ter vergelijking: in Nederland werd de erfelijke horigheid formeel afgeschaft bij de staatsregeling van 1798. Wellicht zijn er daarom ‘bewoners van verschillende wijken’ die de doorwerking van het horigenverleden voelen? Wijken waar mensen in een lastige economische sociale positie zitten door de erfelijke horigheid? Mocht er binnenkort een werkgroep in het leven worden geroepen om dit probleem nader te bestuderen, stel ik me hierbij geheel belangeloos kandidaat als delegatieleider. De juiste man op de juiste plaats. Ik ben te bereiken via de redactie.