Verliezen slikken en intussen gezichtsverlies aan beide kanten vermijden zodat het resultaat van een onderhandelde vrede aan de thuisbasis kan verkocht worden als een overwinning. Dat is, in een notendop, de uitdaging voor de twee Vladimirs: Poetin en Zelensky.

Nieuwe oostgrens

Rusland zal de Krim en de Donbass mogen houden en Oekraïne en de NAVO-landen zullen morrend een nieuwe oostgrens en een nucleaire wapenvrije zone moeten accepten wil deze door Rusland gestarte oorlog niet verder ontaarden in een bloedbad. In ruil krijgt Oekraïne daarvoor minder terug dan ze eerder hadden, maar vermijden ze een uitputtingsslag die ontelbare mensenlevens en materiële en economische schade zal eisen.

Een week na de invasie van Rusland is het duidelijk dat Poetin zich flink in zijn borsjt heeft verslikt. Zijn retoriek dat hij de ‘Oekraïense broeders’ ging bevrijden van de neo-nazi’s staat in schril contrast met de felle en onverwachte tegenstand van de Oekraïners die wel wat beters kunnen bedenken dan terug te keren naar de tijd van toen. En dus probeert Poetin zijn ‘broeders’ met bombardementen te overtuigen van zijn goede wil, als een wraakzuchtige god die de ongehoorzamen straft. Zijn blitzkrieg die er geen was heeft hij al verloren en de tol die hij op het slagveld en economisch betaalt is enorm.

Onderschat ook de invloed niet van het gemor dat intussen vanuit de hoek van de oligarchen en de nieuwe Russische rijken komt. Zij zien vanuit hun villa’s in Marbella, Cyprus, Malta en de Zwarte Zee hun rijkdom dagelijks wegsmelten terwijl hun tegoeden op de bank geblokkeerd worden. Poetin leefde te veel in de schulp van het Rode Plein en het Kremlin en luisterde naar zijn eigen echokamer terwijl hij de evolutie van zijn eigen economische elite uit het oog heeft verloren. Ook die willen hun verworven jetsetleven niet opnieuw inruilen voor de tristesse van een geïsoleerde Russische staat met lege winkels in Moskou en Sint Petersburg.

Eerste Wereldoorlog

Het concept van de Sunk Cost Fallacy (de Gezonken Kost Misvatting) verklaart veel van de grootste catastrofes uit de geschiedenis, waaronder de Eerste Wereldoorlog, het communisme en nu, dichterbij, het Covid19-beleid en de inval van Rusland in Oekraïne.

De Sunk Cost Fallacy is een gedrag dat ondanks de verliezen die ermee gepaard gaan, blijft herhaald worden omwille van  eerder geïnvesteerde middelen. Het is daarmee het tegenovergestelde van ‘je verlies pakken’.  Factoren die de Sunk Cost Fallacy aanwakkeren zijn angst voor financieel verlies, maar ook gezichtsverlies, verlies van traditie, van patriottisme, van ideologie, van loyaliteit tegenover instellingen of mensen en geschiedenis.

Loopgraven

Het meest schrijnende voorbeeld hiervan is zeker de Eerste Wereldoorlog, waarbij meer dan 20 miljoen mensen het leven lieten en nog eens meer dan 20 miljoen ernstig gewond raakten.  Dat terwijl het al in 1915 duidelijk was dat geen van de oorlogvoerende mogendheden dit op een snelle manier kon winnen omdat ze vast zaten in de loopgraven en ze dus beter hun verliezen zouden slikken.  Het bizarre is dat zowat de volledige bevolking van de oorlogvoerende kampen de oorlog steunde en bleef steunen ondanks de grote verliezen.

Voor elke soldaat die gedood werd, investeerden de vechtende partijen meer mensen in de oorlog.  Hoe hoger de dodentol, hoe meer steun de oorlog vond. De meeste mensen steunden de oorlogsinspanningen omdat een onderhandelde vrede de dood van de gesneuvelden zinloos zou maken. Alleen uitzonderingen zoals Albert Einstein konden de Sunk Cost Fallacy weerstaan en waarschuwden voor het verlies van ontelbare levens in ruil voor enkele schrale meters winst in de loopgravenoorlog, daar waar de klaprozen bloeiden. Overigens was dat eerder al een keertje gebeurd in de Krimoorlog, waar de nutteloze charge van de Britse lichte brigade leidde tot de uitdrukking ‘kanonnenvoer’.

Leren we dan nooit iets uit de geschiedenis? Blijkbaar niet. Laten we tegen beter weten in toch maar hopen dat de rationaliteit deze keer wel overwint, al lijkt die bij Poetin ver zoek. Vraag is of zowel Poetin als Zelensky hun verlies kunnen en durven slikken, zo vroeg in het conflict.