Staatshervorming: gewoon doen

Open Vld en Groen kwamen eergisteren met een gezamenlijk standpunt naar buiten. Volgens Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert klampen ze zich niet aan elkaar vast. Het is echter des te opmerkelijker dat net deze man als kandidaat-voorzitter Gwendolyn Rutten onderuithaalde na haar paarsgroene selfie met Groen-voorzitter Meyrem Almaci op de achtergrond. Nu opent hij zelf de poort naar hernieuwde gesprekken met het oog op een Vivaldi-coalitie. De stellingname leidt ertoe dat Bart De Wever en Paul Magnette eerder vandaag de handdoek in de onderhandelingsronde wierpen. De ‘bubbel van vijf’ is niet meer.

Verdere splitsing kweekt efficiëntie

Groen en Open Vld stellen dat ons land nood heeft aan een slagkrachtige federale regering, die zich focust op de economische relance, het sociale, de volksgezondheid en het klimaat. Tegelijk uiten ze unisono hun bezorgdheden rond het institutioneel luik.

Zo willen ze meewerken aan een België dat efficiënter werkt, maar stellen ze dat dergelijke hervormingen een grondige voorbereiding en voldoende overleg vragen. Voor hen beide kunnen bepaalde bevoegdheden worden geregionaliseerd, maar andere moeten net geherunitariseerd worden om de efficiëntie te verhogen.

Ze beseffen het misschien niet eens, maar eigenlijk geven ze toe dat de zesde staatshervorming waarbij ze allebei betrokken waren, een mislukking is. Hun vaststelling is hoe dan ook correct. De recente crisis heeft zonder twijfel aangetoond dat de versnipperde structuur een hopeloos kluwen veroorzaakt heeft, dat zonder twijfel levens heeft gekost. Daar is al genoeg over gezegd en slechts degelijk parlementair onderzoek zou kunnen aantonen waar er gefaald is.

Herfederalisering geen oplossing

De fout zit dan ook niet in de vaststelling maar in de voorgestelde oplossing. Ja, de versnippering moet weggewerkt worden en er is eenheid van commando nodig. Het is echter geen wet van Perzen en Meden dat alles terugbrengen op het federale niveau de oplossing is. Er is integendeel voldoende bewijsmateriaal dat dit net niét de werkbare oplossing is. Daarvoor moeten we enkel naar het verleden kijken. Al van het begin van vorige eeuw (!) stellen we vast dat een beleid op maat van één van de landsdelen bijna altijd de verkeerde keuze is voor de andere gemeenschap.

Meer nog, het is zelfs niet de keuze van de kiezers. De pleitbezorgers voor herfederalisering vertrekken altijd vanuit een federale logica om te bewijzen dat hun keuze democratisch onderbouwd is omdat ze op niveau van het federale voldoende stemmen vinden (is dat zo, CD&V?) om in die richting op te schuiven.

Daarbij vergeet men dan makkelijkheidshalve dat men in dat geval geen meerderheid vindt aan Vlaamse zijde. Bovendien gaat men helemaal voorbij aan het feit dat de stem van een Vlaamse kiezer beduidend minder gewicht heeft op het federale niveau. Wie wil herunitariseren, zou eerst moeten durven om een stem een stem te laten zijn in de ganse unie.

Leer uit de geschiedenis

Als we dan terugkijken naar de lange geschiedenis van unie naar federatie, zien we dat deze keuzes net gebeurden om méér efficiëntie te betrachten. Dat deze efficiëntie er niet gekomen is, is omdat men werkt met een onafgewerkte staatshervorming. Die veroorzaakte een versplintering, al heeft Vlaanderen ook nooit de kans gegrepen om een reset uit te voeren.

De Vlaamse overheid is vaak in hetzelfde bedje ziek als de administraties die ze van de federale heeft geërfd. Misschien dat net een ver doorgedreven hervorming de nodige gereedschappen zou aanleveren om Vlaanderen grondig te hervormen van een log overheidsapparaat naar een lean and mean state.

Brandend actuele 11 juli uitzending van Doorbraak.tv

Het is soms alsof de tijd stilstaat of in een lus zit. Op de vooravond van de Vlaamse feestdag zond Doorbraak.tv haar eerste aflevering uit met daarin een belangrijk stuk over ‘herfederalisering’. Daarin bepleit Jean-Pierre Rondas om het voortaan te hebben over ‘herunitariseren’. Zijn bijdrage is vandaag niet minder actueel of relevant.

Staatmansschap van Egbert Lachaert?

Ecolo en Groen, MR en Open Vld zeggen uiteraard te willen meewerken aan een België dat efficiënter werkt, ten dienste van de inwoners en hun bezorgdheden van elke dag. Dan zullen ze toch eens van hun mantra moeten afwijken. Hun hardnekkig vasthouden aan herunitariseren, lijkt meer op een marketingtechniek waarin ze een Unique Selling Proposition willen die anders is dan die van de V-partijen. Ze moeten dan eens bijvoorbeeld lessen nemen aan de brandstofindustrie. Uit élke pomp stroomt diesel of super, dus de accenten moeten op andere terreinen worden gezocht.

De term staatsmanschap wordt bovengehaald als synoniem voor ‘verraad aan het eigen programma’, alsof het meer ten dienste staat van het land. De grote verandering 614 dagen na de verkiezingen is dat De Wever en Magnette nu de echte staatsmannen zijn, die erkennen dat ze hun kiezers het beste dienen om de verschillen te accepteren en samen te werken aan wat hen nog bindt. De bubbel van vijf was hiervan overtuigd. Zij die dit tegenwerken omdat ze boven hun gewicht spelen, zijn zeker niet diegene die het etiket van staatsmannen verdienen.

Vooral voor de liberalen was de tijd meer dan rijp om te beseffen dat ze cruciale tijd verliezen om mee te bouwen aan een relance. Daarbij hebben ze de plicht mee aan boord te komen van hen wie werkt en goesting heeft om het verschil te maken. Als hun verkiezingsprogramma’s en slogans geen leugens waren, is het enige advies dat nu rest: Egbert, gewoon doen. Maar niét met Groen.