Strootjetrekken is ook plezierig

In Frankrijk heeft Macron maandag 35 burgers door lottrekking laten aanwijzen. Hij had daartoe al enige tijd geleden beslist, en zij moeten hun oordeel geven over de vaccinatiestrategie van de regering.
En niet dat het er veel toe doet, maar vijfendertig lijkt weinig voor een «collectif de citoyens» dat het hele Franse territorium moet vertegenwoordigen. Een eerdere loterij – over het klimaat: «la Convention citoyenne sur le climat» – telde immers 150 leden.

Hier hadden we jaren terug de zogenaamde G1000, die in werkelijkheid een G704 was, maar dat is nog altijd 20 keer meer dan Macron zijn nieuwe klasje. Helaas is zoals we weten dit prachtige initiatief van David Van Reybrouck, dat nochtans alle steun van de overheid en de media kreeg …op niets uitgedraaid. Om in de geest van het evenement te blijven, zeggen we dit ook in het Frans: c’est tourné en eau de boudin.

David zag lottrekking als aanvullend bij een democratie met échte verkiezingen. Zelf denk ik dat zulke grappen de democratie juist onderuit willen halen. Daar kun je trouwens een goede reden voor bedenken: vaak heeft de bevolking de neiging om verkeerd te stemmen.

Ja maar in Athene al!

Mensen als David of Emmanuel beroepen zich dan graag op het voorbeeld van Athene, waar sommige functies tenslotte ook bij lottrekking verdeeld werden. Dat staat wel chic, maar het slaat nergens op: zoals Plato al opmerkte laten we de beslissingen dan aan Zeus over, en met zijn zegeningen springt die karig om. Overigens moet een Staat zeer spaarzaam gebruik maken van lottrekking want we kunnen dan alleen hopen dat het goed afloopt, zei hij in zijn Wetten (VI, 757c,d,e).

Erger dan Plato zijn wij eraan toe. Zonder in de plaats van David of Emmanuel te spreken, maar de meeste Europeanen geloven niet meer in Zeus en zien slechts het blinde lot. Dan verliest het kansspel van die jongens elke zin en kun je net zo goed een lotje kopen in Jannie Haek zijn winkel. Al kun je ook zeggen dat de gunsten van Zeus niet zo sterk verschillen van die van het Lot: ‘…en attendant que Dieu se révèle, je crois que son premier ministre, le hasard, gouverne aussi bien ce triste monde que lui,’ vond Stendhal.

Om nog even bij Plato te blijven: in Athene was overgave aan het toeval dus nog begrijpelijk. Trouwens, om onlusten te vermijden moest elke Staat af en toe zijn toevlucht wel nemen tot lottrekking, want die heeft tenminste de schijn van gelijkheid.

Een voordeel van lottrekking is ongetwijfeld dat de notie ‘volk’ verdwijnt, en meteen ook de democratische ‘volkswil’. Er zijn alleen nog individuen, en die kunnen gecoacht worden door experts die lekker mee aanschuiven aan die tafel van 35, zoals ze dat al deden bij de 704.

Een referendum zou desnoods ook kunnen – als we tenminste de wil van het volk willen kennen – maar zeker Emmanuel weet dat zoiets uit den boze is na ‘Maastricht’. Frankrijk en Nederland verwierpen die tekst immers. Het plan van Giscard (en Dehaene) werd kort daarop zonder slag of stoot, en vooral zonder referendum goedgekeurd door de zelfbenoemden van de EU, onder de naam ‘Verdrag van Lissabon’. Giscard zei dat er aan zijn tekst zo goed als niets was veranderd, en de democraat Dehaene vond dat het juist goed was dat het plebs niets zou begrijpen van wat er in dat ingewikkelde en duistere verdrag precies stond.