Het forensisch rapport dat Audit Vlaanderen over de VRT maakte — het derde in vier jaar tijd — is naar het schijnt vernietigend voor de manier hoe de openbare omroep met ons belastinggeld omgaat. De instinctieve argwaan van de doorsnee-Vlaming tegen de VRT blijkt volkomen terecht: de kanker zit alleen nog dieper dan we dachten.

Ik zei ‘naar het schijnt’, want er lekt maar met mondjesmaat iets uit via de pers: het rapport over intransparantie hult zichzelf in geheimzinnigheid. Om de privacy van personen te waarborgen. Ja hallo? Ook nu heeft de burger — in feite aandeelhouder — geen zaken met de manier hoe zijn belastinggeld over de balk wordt gegooid. Het Vlaams Parlement — het braafste parlement van het noordelijk halfrond — mocht het na enig aandringen inkijken, maar moest beloven niets naar buiten te brengen en tijdens het debat ook geen namen te vernoemen of feiten te vermelden. Waaraan de leden zich dan ook hielden. Noteer dat het woord forensisch stamt van het Latijnse ‘forum’, dat duidt op de openbaarheid van bestuur en rechtspraak.

Normvervaging

Productiehuizen zijn grote slokoppen waarin schermgezichten worden verhuurd aan exuberante prijzen (VRT NWS)

Het verdict voor het Huis van Vertrouwen is nochtans niet mals: vriendjespolitiek, graaicultuur, het royaal verwennen van externe productiehuizen, spookcontracten met ‘consultants’ die bevriende BV’s blijken: dit gaat niet over een paar uitschuivers maar over een lang verhaal van normvervaging dat — daar komen we straks toe — niet los staat van de ivoren-toren-mentaliteit en de politiek correcte hoogmoed die de VRT, voorheen BRT, al sinds decennia uitstraalt.

Dat de vanwege de N-VA in de Raad van Bestuur gedropte Rudi De Kerpel via zijn bedrijf Eurotuin jarenlang boeketten mocht leveren aan het VRT-evenement De Warmste Week, is natuurlijk niet kosjer. Het is een van de weinige namen die uitlekten. Rudi was zich blijkbaar van geen kwaad bewust. Tja. De Kerpel nam ontslag uit de Raad nadat het auditrapport daarvan gewag had gemaakt, maar dat zijn slechts peanuts. De echte kanker zit hem in de ons-kent-ons-cultuur en het conglomeraat van de omroep met een rist bedrijven en bedrijfjes waarin VRT-werknemers en ex-werknemers zich hebben genesteld om zich te verrijken met overheidsgeld.

De Mensen

Productiehuizen zoals De Mensen (Blokken/Ben Crabbé en Reizen Waes), Panenka (Tom Lenaerts) en Woestijnvis (De Ideale Wereld) zijn de grote slokoppen waarin schermgezichten worden verhuurd aan exuberante prijzen. Consultancycontracten met deze BV’s — komiek Philippe Geubels is er een van — bleken lege dozen die puur dienden om dit schoon volk extra te verwennen. Pikant detail: De Mensen is in handen van het Franse productiebedrijf Newen, dat deze Vlaamse poot beschouwt als een ideale melkkoe. Follow the money, en vergeet de V van VRT.

Het systeem blijkt verder uitgewoekerd onder CEO Peter Claes, ondertussen de laan uitgestuurd. Maar dat is slechts een zondebok, en ook de vrome verklaringen van huidig CEO Frederik Delaplace hebben weerom veel weg van window dressing en de riedel ‘we gaan ons leven beteren’. Om echt te begrijpen hoe mediacorruptie groeit en bloeit, moeten we het politieke DNA van de openbare omroep meenemen in het verhaal.

De missie van de omroep

De nieuwsdienst, bron van ‘constructieve journalistiek’

Effectief, waar men in de pers vandaag met geen woord over kikt, is het gebrek aan objectiviteit en de ideologische vooringenomenheid die de openbare omroep op alle niveaus kenmerkt. Is er een verband met het actueel gedetecteerde ‘integriteitsprobleem’? Ja dus.

De klassieke voorstelling van de VRT als rood-groen bastion is een understatement van de vorige eeuw. Vandaag wordt vooral de nieuwsdienst gedomineerd door politiek correcte dogma’s die bepalen hoe de Vlaming zijn informatie dient ingelepeld te krijgen, hoe dat nieuws moet ‘geduid’ worden, wie er wel of niet aan bod komt in de praatprogramma’s. De journalisten gedragen zich als missionarissen die de domme, fout stemmende Vlaming tot betere inzichten moeten brengen. Eufemistisch constructieve journalistiek genoemd. Gewag maken over rellen aan de Blankenbergse dijk bijvoorbeeld, maar er niet bij vertellen dat het om Brusselse allochtone bendes gaat. Idem voor Molenbeek, coronahaard nummer één in België: omdat de bewoners alleen Arabisch spreken en voortgaan op wat de imam zegt.

Verkleutering

Dat doe ik uit de doeken in mijn boek Na het journaal volgt het nieuws, en ik leg ook de link tussen de politiek correcte bevoogding en de infantiele BV-cultuur die daar als een vangnet over heen ligt. In de wedren met de commerciële zenders om de kijkcijfers — die wedren op zich is pervers voor een openbare omroep — worden de linksdraaiende journalisten namelijk geconfronteerd met een rechtse meerderheid in Vlaanderen. Er moeten dus zieltjes gewonnen worden, zoals de missionarissen in Congo speelgoed uitdeelden. Het antwoord is de verkleutering, nieuwslezeressen die ons aanspreken als waren we debielen, en dus een hele parade van populaire Steffen die moeten beletten dat de Vlaming wegzapt.

Anders gezegd: de normvervaging inzake objectiviteit en journalistieke deontologie staat niet los van de normvervaging op beleidsniveau. Het integriteitsprobleem is globaal en overstijgt de pure centenkwestie. De journalistieke pensée unique zorgt ook voor een permanente selectie. Doordat mensen met een kritische ingesteldheid in zo’n constellatie alleen maar in de weg lopen, trekt het instituut jaknikkers aan en mest het zichzelf vet via een incestueuze vedettencultuur (Rudi Vranckx is een bekend voorbeeld), een grote incrowd van lieden die zichzelf allemaal fantastisch vinden, en dus die groeiende periferie van BV’s, ondergebracht in ‘productiehuizen’, met overheidsgeld als smeermiddel.

Het lijkt toch vreemd dat de VRT-journalisten, die zich voor de rest met alles moeien, er nooit aan gedacht hebben om het eigen huis eens kritisch onder de loep te nemen. Een Pano-reportage over de groezelige beleidscultuur binnen de VRT, dat ware een goed idee geweest. Achteraf bekeken is het minder vreemd: Kathleen Cools en Co beseffen maar al te goed dat ze hun missiewerk maar verkocht krijgen als Tom Waes en Philippe Geubels mee in het pakket zitten. Dat mag iets kosten, en de domme Vlaming heeft er eigenlijk geen zaken mee.

De onderste schuif

Benjamin Dalle: curator van een intellectueel failliete omroep (VRT NWS)

Conclusie: de VRT is een eiland in de Vlaamse samenleving, ondanks de Raad van Bestuur, de beheersovereenkomsten en een minister van Media. Een zinkend eiland eigenlijk. Met journalisten die in een parallel universum leven, en een beleidscultuur die de ivoren toren tracht te camoufleren via goed toegedekte deals met pretleveranciers. Het is een wereldje dat op zichzelf draait en geen enkele ambitie meer vertoont om de burger waarheidsgetrouw te informeren.

Hoe deze Augiasstal uitmesten? Mediaminister Benjamin Dalle houdt het bij vaagheden zoals ‘meer transparantie’ (!) en ‘het correct naleven van de integriteitscode’. En een jaarlijkse audit (waarvan wellicht niemand dan de conclusies mag kennen).

Maar volgens mij zit het probleem dieper. Heel het concept van de Vlaamse openbare omroep moet herdacht worden. De situatie is dermate scheef gegroeid dat wat kosmetische ingrepen niet aan de orde zijn. De link tussen ideologische pensée unique en financiële malversaties moet men durven benoemen, en daar ook de conclusies uit trekken. Benjamin Dalle is curator geworden van een intellectueel failliete omroep.

Tot op de fundering afbreken

Ofwel gaan we naar een Nederlands systeem van zendgemachtigde verenigingen waarin zenders een duidelijk ideologisch profiel hebben en hun financiering krijgen van de leden: een eerlijk en transparant mededingingssysteem waarin (hopelijk) kwaliteit komt boven drijven. Ofwel breken we dit huis tot op de fundering af en herbouwen het steen voor steen. Dat lijkt me een grotere uitdaging: een echte pluralistische omroep, gedragen door de Vlaamse gemeenschap, waarin geen plaats is voor ideologisch-linkse (of rechtse) dominantie, waar kritische luizen in de pels zich thuis voelen, en die de zinloze race to the bottom met pretzenders vervangt door echte kwaliteitsnormen. Zeg maar de BBC van weleer.

De afbraak van de zendtoren aan de Reyerslaan wordt al enige tijd in het vooruitzicht gesteld. Laat dit maar meteen een aanzet zijn om de belendende bouwsels ook te slopen. Anders zullen we blijven auditrapporten niét te lezen, die vervolgens in de onderste schuif belanden.

BV's

Zijn nationale filmprijzen nog van deze tijd?

De VRT is een (zinkend) eiland in de Vlaamse samenleving

Vlaamse schrijvers ondergeschoven door de eigen media