Voor een plaatsje in een rusthuis betaal je gemiddeld meer dan 2.100 euro per maand. Dat blijkt uit het jaarlijkse rapport van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. De prijzen in woonzorgcentra stegen dit jaar met bijna 10 procent. En wie zich dan toch zo’n zuurverdiende kamer kan veroorloven, belandt met wat pech in een klein kot met nauwelijks voorzieningen.

Het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid bracht op 1 mei de stand van de rusthuisprijzen naar buiten. Schrikbarend nieuws, want ze bleken dit jaar met liefst 9,97 procent te zijn gestegen. Een dagje vertoeven in een woonzorgcentrum kost je 70,15 euro. Maandelijks komt dat al snel neer op meer dan 2.100 euro.

Met wat geluk basisvoorzieningen

Reken voor die prijs niet op een jacuzzi, zwembad of driegangenmenu. Basiszorg en -voorzieningen krijg je, en zelfs die zijn lang niet altijd gegarandeerd. De media stonden de voorbije maanden vol met horrorverhalen. Van verplegers die hun wachtdienst niet opnamen waardoor diabetici urenlang geen insuline kregen, mensen die op sterven lagen en het zonder morfine moesten doen en personeelsleden die vernederende foto’s van bejaarden uitwisselden tot fysiek geweld. Je kon het zo gek niet bedenken.

Ook tijdens de coronapandemie steeg het aantal klachten van bewoners in rusthuizen sterk. Eerst leek dat vooral te wijten aan de strenge maatregelen die werden genomen om sterfte van kwetsbare groepen tegen te gaan. Veel ouderen vereenzaamden op hun kamertje. Maar later verschoof de aandacht vooral naar de magere dienstverlening van het personeel. ‘Basisrechten als het recht op gezondheid en zelfs het recht op leven werden geschonden’, zei Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen, toen zelfs.

Uiteindelijk werden sommige woonzorgcentra gewaarschuwd, andere onder verhoogd toezicht geplaatst en in extreme gevallen dreigde zelfs een sluiting. Maar structurele oplossingen bleven uit.

Het geld

Het schoentje wringt trouwens niet alleen bij de vaak gebrekkige verzorging van ouderen. Uiteraard moet een kamer in zo’n woonzorgcentrum aan het einde van de maand betaald worden. Voor veel ouderen lukt dat met hun pensioentje al lang niet meer. Ouderenvereniging Okra meldde dat een pensioen vandaag gemiddeld 1.255 euro per maand bedraagt, oftewel ruim 1.000 euro minder dan de voorzieningen van een rusthuis.

Hulp is er wel. Zo bestaan er OCMW-rusthuizen, die tegen lagere prijzen beschikbaar zijn. Bovendien doet de familie van de bewoner vaak een duit in het zakje. Creatieve en handige kinderen bouwen zelfs een woning in hun tuin om mama en papa verder te helpen. Kom je voor geen van die dingen in aanmerking, dan kon je met een budget van 1.500 euro vorig jaar nog in vijftien rusthuizen terecht. Dit jaar zijn dat er nog drie.

Politieke controverse

Gelukkig staat het politieke toneel niet stil, al is een oplossing er (nog) niet. De socialisten lieten al weten een maximumfactuur in te willen voeren, om een einde te maken aan de — ook nu nog — stijgende prijzen. Maar zo’n plafond is een niet-natuurlijke grens op de markt en werkt daarom vaak eerder verstorend dan bevorderend. Ook minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits (CD&V) ziet daar geen oplossing in ‘omdat de woonzorgcentra niet allemaal dezelfde diensten aan hun bewoners verlenen’.

Wachtend op eensgezindheid, vraag je je toch af waarom er niet al eerder werd ingegrepen. Elke Belg heeft recht op een menswaardig leven en de overheid is zelfs verplicht actief te helpen om dat om te zetten in praktijk. De gemiddelde leeftijd in een woonzorgcentrum was in 2020 nog 87 jaar. Vier op vijf bewoners waren toen zwaar zorgbehoevend. Toont dat niet aan dat wij Vlamingen liefst zo lang mogelijk thuiswonen, tot we écht niet anders kunnen? En hebben de mensen die toch in nood belanden dan geen mensenrecht om op een menswaardige manier verzorgd te worden zonder zich blauw te betalen?

zorgbehoevend

De dood is geen beleidsinstrument

Plaatsje in woonzorgcentrum is mensenrecht