Traditie is het vuur doorgeven en niet de as aanbidden (deel 1)

De bibliotheek van Matthias Storme is zonder meer indrukwekkend. De Gentenaar heeft een collectie die over verschillende etages van zijn woning verspreid is.

Doorbraak: Hanteert u een bepaalde systematiek in het opslaan van dit enorme aantal boeken?

Mathias Storme: ‘Er zit een zekere ordening in, maar niet te veel. In principe heb ik per plaats een bepaald soort boeken.’

U werkt met een soort van thema-eilanden?

‘Op de tweede verdieping vind je mijn juridische boeken, behalve de meest waardevolle die staan op de eerste verdieping. Er was op de tweede verdieping ook geen plaats meer (gniffelt). Voor de historische bibliotheek moet ik terug naar het gelijkvloers, literatuur en de lokale geschiedenis staan op de eerste verdieping. Daar vind je ook wat kunstboeken, maar al bij al niet zo veel. Een deel van mijn filosofische boeken staan bij mijn historische bibliotheek, omdat er geen plaats meer was op de eerste verdieping. Op mijn slaapkamer staan er reisgidsen, maar die hoeft u toch echt niet te zien (lacht) ?

In principe is er dus een bepaalde ordening. De boeken die ik binnenkort wil gaan lezen, staan meer binnen handbereik. maar het gebeurt dat die ambitie jarenlang gekoesterd wordt…’

Hebt u een bepaalde voorkeur?  Waar zit u dan het vaakst te lezen of te grasduinen in deze bibliotheek?

‘Het hangt ervan af waar ik kan zitten lezen én schrijven. In mijn historische bibliotheek en op de tweede verdieping, die ooit bedoeld was als mijn werkkamer, is er gewoon geen plaats meer om te zitten.’

Is het uw ambitie om dit hele boekenbezit te lezen?

‘Dat kan ik niet. Er zijn ook boeken die ik koop, omdat ze mooi zijn of als referentiewerk. Ik zal ze misschien nooit helemaal uitlezen, maar ik kan ze gebruiken als naslagwerk, vooral juridische werken dan. Maar ik heb hier ook heel wat historische werken waarvan ik ook weet dat ik ze nooit helemaal gelezen zal krijgen. Er zijn ook boeken die gewoon erfstukken zijn of die ik voor weinig geld op de kop heb kunnen tikken. Of boeken die ik gewoon opgeraapt heb, omdat ze weggegooid waren.’

De eerbied voor het boek.

‘Inderdaad, de eerbied voor het boek. De meeste boeken staan hier natuurlijk wel omwille van de tekst. Soms omwille van de prenten, maar ik verzamel geen boeken omwille van de band. Dat is een perfect eerbiedwaardige bezigheid, er zijn mensen die schitterende collecties hebben van boekbanden. En als ik een boek twee keer heb, dan bewaar ik het boek met de mooiste band. Maar ik ga zelden een boek kopen omwille van de band. Soms omwille van de gravures of de litho’s of omwille van het verhaal of de anekdote die ermee verband houdt. Zoals u ziet, staan er hier redelijk wat boeken die nogal erg toegetakeld zijn, maar het was de goedkoopste manier om die specifieke werken in huis te hebben.’

Is er hier een specifiek werk waaraan u speciaal belang aan hecht?

‘Hier staan wat poëziebundels waar ik toch aan gehecht ben. Het zijn recentere uitgaven van klassiekers en bundels. Ik houd enorm van tweetalige edities. Dit is een werk van Paul Celan. Onvertaalbaar. En dus als het dan toch vertaald wordt, dan moet daar de oorspronkelijke versie bij. Dit is bijvoorbeeld Nederlands-Duits.  Mijn Duits is goed, maar de vertaler kent natuurlijk Celan veel beter dan ik. Daarom is een tweetalige editie nuttig. Enkel de vertaling van zo’n werk is voor mij waardeloos.’

Omdat de ziel verloren gaat.

‘Juist, dat is zo typisch. Ook werken uit de klassieke oudheid heb ik graag zo, en dat hebben we in ons taalgebied te weinig. Mijn Latijn en mijn Grieks zijn niet goed genoeg om de teksten volledig in het origineel te lezen. Maar mijn kennis van de klassieke talen is goed genoeg om, wanneer ik de vertaling erbij heb, wat aan het origineel te hebben. Ik heb een aantal werken als die van Aristoteles, om een van mijn lievelingsauteurs te noemen, in een Engels-Griekse uitgave.’

Welke curiosa hebt u zoal staan?

‘Hier heb ik de historische filosoof Giambattista Vico. Hij was een heel bijzondere figuur. Tegelijkertijd liep hij eeuwen voorop én eeuwen achter. Hij is ongelooflijk moeilijk te plaatsen in zijn eigen tijd, de 18^de eeuw. Op het eerste gezicht is hij het tegendeel van de Verlichting en toch zit er heel wat van de Verlichting in zijn ideeën. Hij vormt de band tussen oude tradities en ontwikkelingen in de  romantiek waarop hij vooroploopt. Je ziet dat auteurs als Herder voortbouwen op Vico. Ik heb boven de meeste van zijn werken, moderne edities, maar antieke edities staan hier. Ook boeken met oude gravures van verschillende Europese landen, meestal 19^de eeuwse werken. Ook familiegeschiedenis, werken van mijn grootvader August de Schryver zoals een biografie en zijn dagboeken. Er zit in de kast met curiosa eigenlijk weinig systeem.’

De historische bibliotheek, interessante kijk op het heden

‘Er zit in principe een logica in mijn historische bibliotheek, maar door de omvang is dat minder evident. (lacht) Dit is in principe de algemene geschiedenis van de Oudheid tot aan de 20^ste eeuw. Je hebt de geschiedenis van de Nederlanden, maar niet de Vlaamse Beweging, want daarvoor is er een aparte kast. Die staat daar, maar niet chronologisch. Hier mijn jongste aanwinst, het dagboek van Domela Nieuwenhuis uit 1915. Ook werken uit de  beide wereldoorlogen en oudere zaken. Een pak biografieën,  zoals de memoires van mijn grootoom Leo Elaut. Hij heeft ze nooit kunnen afronden. Ik herinner me nog dat hij zei dat hij stopte met schrijven en een week later overleed hij. Hij vertelt in zijn memoires het hele verhaal van zijn studies in Amerika en hoe hij op de laatste dag samen met dokter Lacquet een auto kocht, een Ford-T, zonder rijbewijs. Ze leerden op een tweetal dagen rijden en trokken toen dwars door Amerika. Ik ben van plan om die route ook eens te nemen.’

Ik zie hier ook wat over emigratie naar Amerika.

‘Alles wat emigratie vanuit de Nederlanden naar Noord-Amerika betreft, verzamel ik zo’n beetje. Ook de banden met Zuid-Afrika en met Nederland houd ik bij.

En Joris Van Severen.

‘Ik heb inderdaad een redelijke collectie Van Severeniana. Mensen kunnen misschien denken dat ik dat om ideologische redenen verzamel, maar dat is niet echt zo. De hoofdreden is dat de familie Storme afkomstig is van Wakken, net als Van Severen. Ik ben altijd wat verzameldriftig geweest om alle zaken die met Wakken te maken hebben te bewaren. Ook Hugo Verriest zit in die collectie.’

Arthur De Bruyne hoort hier natuurlijk ook thuis.

‘Vanzelfsprekend.’

Verschijnen er nog goede boeken over de Vlaamse Beweging?

‘Goh, er verschijnen er toch nu en dan. Je hebt een aantal interessante biografieën, zoals de recente biografie van Jan-Frans Willems. Ook de werken van Pieter-Jan Verstraete vind ik meer dan degelijk. Ik ben op zich geen groot lezer van biografieën, maar specifiek wanner het gaat over de Vlaamse Beweging vind ik het een genre dat de moeite waard blijft. Ik heb ook een verzameling buitenlandse boeken over de Vlaamse Beweging, België, de Nederlanden. Bijvoorbeeld Shepard Clough, ‘A History of the Flemish Movement in Belgium’. Er is recent in Wetenschappelijke Tijdingen een heel artikel over verschenen. Ik heb hem blijkbaar twee keer staan. Wist ik niet. Of hier  ‘Belgien für Deutsche’, een recent werk. En hier Ignaz Kuranda, uit het Duits vertaald ‘Belgie sedert de omwenteling van 1830’ een boek uit 1846. Een vrij onbekend werk.’

Hebt u het al gelezen?

‘Nee, dat is meer iets waar je in opzoekt. Hier, heel interessant voor vandaag. Dit boek werd uitgegeven tijdens de Tweede Wereldoorlog en is voor een groot stuk propaganda, maar toch boeiend. Een Nederlandstalige uitgave van de bezetter over Oekraïne, uit 1943. Je moet dat dus met een korreltje zout nemen. Je moet dat natuurlijk verifiëren met andere bronnen, maar de kaarten die erbij zitten en de statistieken zijn voor ons toch interessant. Kijk, hier. Een hele kaart van de taaltoestanden daar. Op de Krim was in de jaren ’40 nog een Griekse minderheid aanwezig. De Tataren die in een deel van de Krim duidelijk in de meerderheid waren, toen. Er waren zelfs nog streken met een Griekse meerderheid. En het gebied waar de Oekraïners in de meerderheid waren, reikt nog verder dan de landsgrenzen tot in het huidige Rusland. Een totaal ander beeld dan wat de Russen ons vandaag voorschotelen.’

Een boeiend vergelijkingspunt.

‘Uiteraard, opletten met zo’n bronnen. Maar het zal wel gebaseerd zijn op een aantal statistieken.’

 Zie ik hier Bert Anciaux staan?

‘Ja, dat kan zijn (wegwuivend). Veel 16^de eeuw!  Alles wat met de opstand tegen Spanje te maken heeft. Ik ben nu bezig aan een boekje hierover.’

Vertel.

‘Het wordt een werk over de verschillende onafhankelijkheidsverklaringen en de juridische motiveringen van de opstanden. Het Plakkaat van Verlatinghe, de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring, de opstand tegen Jozef II. Ik publiceerde er ooit een artikel over en nu ben ik dat grondiger aan het uitwerken. Wat waren de grieven, hoe wordt dat gelegitimeerd, welke staatkundige theorieën zitten daar achter, welke opvattingen over democratie spelen daar een rol, enzovoort. Dat probeer ik verder uit te schrijven. Ik heb dus veel over de 16^de eeuw en de 18^de eeuw en speciaal de revolutionaire periode.’

Filosofie als spiegel voor de mens

‘Hier een stuk van mijn islambibliotheek. Een groot stuk van de kritisch-wetenschappelijke literatuur van de laatste twintig jaar,  die veel te weinig bekend is bij ons. Luxenberg, Gallez, Patricia Crone en vooral Duitse werken die ook voortbouwen op archeologen en numismatici die een totaal ander beeld geven van het ontstaan van de islam dan de Fabeltjeskrant die we alle dagen te lezen krijgen. Bijvoorbeeld iets wat verplichte lectuur zou moeten zijn, is Karl-Heinz Ohlig. Der frühe islam is bijzonder lezenswaardig, met hulp van allerlei wetenschappen biedt hij een heel andere blik op de 7^de en 8^ste eeuw. Om maar iets te zeggen, iets waar weinigen over doordenken, na de eerste vier kaliefen, waarvan het bestaan twijfelachtig is, heb je als eerste historisch aanwijsbare leiders de Omajjaden met als eerste Moe’awija. Nu,  die Moe’awija, de eerste historisch bewezen kalief, was de Byzantijnse gouverneur van Syrië, een onderdaan van de keizer. Dus de Arabische verovering van Syrië was gewoon een machtsgreep van een plaatselijke gouverneur die voor eigen rekening ging besturen. Op de eerste munten die hij uitgaf staan nog christelijke teksten. Een aparte islam komt pas later, na de politieke macht en niet ervoor. Dat biedt een totaal ander beeld op die geschiedenis. Het is een enorme vloed aan informatie die gewoon verzwegen wordt.’

Waaraan ligt dat denkt u?

‘Omdat geen mens durft ingaan tegen de historische mythologie van de islam, die iedereen wat mij betreft mag aanhangen. Het is zoals met de Bijbel:  sinds 200 jaar heeft men toch een gedegen historische Bijbelkritiek gehad die de verhalen rond Mozes en de muren van Jericho onderwierp aan een kritisch-historische lezing, wat overigens geen enkele afbreuk doet aan de spirituele waarde van die verhalen.’

Zoals het scheppingsverhaal.

‘Ja, natuurlijk. Dat is een van de evidentste voorbeelden.’

Bij uw filosofische boeken merk ik Dalrymple op.

‘Ja. Misschien nog belangrijker hier is Michael Walzer, ‘Spheres of Justice’.

Kan u dat belang uitleggen?

‘De specialiteit van Walzer is de rechtvaardigheidstheorie. De rechtvaardigheid bestaat er niet in dat iedereen in alle domeinen even goed bedeeld wordt. Onrechtvaardigheid bestaat vooral in twee dingen: wat doen mensen die meer bedeeld zijn met de mensen die minder bedeeld zijn? De tirannie bijvoorbeeld. Ten tweede: onrechtvaardigheid bestaat erin dat je een betere bedeeldheid in een domein kan misbruiken om op een ander vlak onverdiend te krijgen. Bijvoorbeeld een diploma kopen, meer studieverdienste. Hier ook Hans Blumenberg, die heb ik leren kennen bij Karsten Harries tijdens mijn filosofiestudies in Amerika. Ik heb er niet zoveel van gelezen, ik heb er meer van gekocht dan gelezen. Maar het is een interessante figuur die het heeft over de Legitimität der Neuzeit. Hij was een leerling van Heidegger die zich tegen Heidegger keerde.’

Ook Thierry Baudet.

‘Natuurlijk. Ik zat in de jury van zijn proefschrift op de doctoraatsverdediging. Dat was meer een oratorische oefening dan een wetenschappelijke verdediging. Hij was retorisch echt sterk.’

Hoe beoordeelt u hem?

‘Hij heeft een ongelooflijk plezier in de provocatie en een enorme flair voor publiciteit.’

(Lees ook het tweede deel van het interview)

Dit stuk werd voor het eerst gepubliceerd op 28 februari 2015. Voor onze literaire zomerreeks halen we het graag terug even voor u boven.