‘Übermensch’ De Wever en de ‘herenmoraal’

Jean-Luc Crucke (MR) heeft er genoeg van dat Bart De Wever (N-VA) de Walen behandelt als ‘Untermenschen’. Hanteert De Wever een ‘herenmoraal’ of ondergaan beiden steeds meer de gebeurtenissen? Kan de filosofie van Nietzsche een nieuw licht gooien op de federale regeringsvorming?

De ‘sociaaleconomische verschoppelingen’

Jean-Luc Crucke (MR): ‘J’en ai marre qu’on traite les Wallons d’Untermensch.’ Crucke reageerde daarmee op uitspraken van Bart De Wever over ‘miljarden aan belastingen om passieve kiezers in het zuiden van het land te onderhouden.’ Dat zijn uiteraard weinig flatterende woorden aan het adres van de Walen, waarvan De Wever hoopt om met de representanten rond de tafel te zitten om van dit koninkrijkje aan de Noordzee een confederaal België te maken.

De laatste dagen schreeuwt de voorzitter van de N-VA – naar iedereen die het horen wil – dat zijn partij bereid is om rond de federale tafel te zitten om tot een regering te komen. Woorden. Intussen lopen de spanningen op.

De tegenstellingen worden haast manicheïstisch: Bart De Wever als icoon van de kwaadaardige Übermensch-gedachte, die het Vlaamse ‘herenvolk’ naar betere sociaaleconomische oorden wil leiden, gaat ten koste van de Waalse ‘Untermenschen’, de ‘sociaaleconomische verschoppelingen’ uit het zuiden van het land, die al decennia worden vernederd omwille van hun overconsumptie van onder andere de sociale zekerheid. Perceptie? Ze bestaat zeker in Wallonië en belgicistisch-Vlaamse middens.

Slavenmoraal in het zuiden?

Lichtere varianten van die perceptie vind je terug bij de Open VLD en de CD&V, de coalitiegenoten in de Vlaamse regering. Uiteraard snijdt dit geen hout, maar het is een perceptie waar veel mensen zich van bedienen. Vanuit de christelijke en de utilitaristische moraal zitten de hardline Vlaams-nationalisten in het defensief. De Vlamingen worden egoïsme en een gebrek aan solidariteit verweten.

Vormt ‘Untermensch’ Crucke dan de vleesgeworden ‘slavenmoraal’ van Friedrich Nietzsche? Eén van de kenmerken van Nietzsches slavenmoraal was nederigheid en medelijden. Mededogen en zorg voor de eigen Waalse achterban door middel van een dure sociale zekerheid, grotendeels gefinancierd door de Vlamingen, daar kan ik nog inkomen. Maar nederig? De PS, de MR? Op macht belust, dat wel. Om de eigen achterban aan het federaal infuus te houden. De noodzakelijke vereenvoudiging van de staatsstructuren van dit land – een notoire eis van de N-VA – is onbespreekbaar. Eigen belangen staan voorop.

‘Übermensch’ Bart

Kan ‘Übermensch’ Bart de ‘herenmoraal’ claimen? Daarvoor moet hij volgens de Duitse filosoof ‘assertief, nuttig en edel’ zijn. Daar valt wel wat over te zeggen. Assertief? De N-VA zit niet om een mening verlegen. Nuttig? De steile val in de peilingen laat vermoeden dat ‘het batig saldo’ van de partij, de meerwaarde, de partij als de probleemoplosser, de fixer toch wel matig wordt geapprecieerd.

Dan blijft de categorie ‘edel’ over. Edel in de betekenis van ‘genereus’ en ‘groothartig’? Zeker. De partij heeft vijf jaar lang haar communautair programma verloochend om de zo verfoeide federale structuur te depanneren. De Wever heeft daarvoor een uitleg die voor honderd procent past in de Belgische machtslogica. ‘Als we willen meedoen, dan moet het communautaire voor vijf jaar in de koelkast.’ Wie herinnert zich deze uitspraak niet?

Of edel in de betekenis van edelmetaal, vrij van iedere vorm van corrosie? Ik verwijs daarvoor andermaal naar het communautaire luik van het programma. De erosie van het eigen partijprogramma? De N-VA en ‘de herenmoraal’… het wordt een dubbeltje op zijn kant.

Is De Wever dan een ‘Übermensch’? Zijn katholieke achtergrond verraadt een meer bescheiden inslag, maar als de mens een koord is, gespannen tussen de Übermensch en het dier, aldus Nietzsche, dan kan men De Wever toch niet verdenken van het feit dat hij een overdaad aan bestiale neigingen aan de dag te legt. ‘De Übermensch is diegene die zichzelf durft los te maken van het systeem en op zichzelf steunt.’ Bart is ongetwijfeld een schepper in Nietzscheaanse betekenis. Maar zijn partij?

Desastreus federaal palmares

De partij worstelt stilaan met een imago- en geloofwaardigheidsprobleem. Er is niet alleen de communautaire stilstand, ook wat betreft de immigratiekwestie zijn de resultaten van de afgelopen vijf jaar niet overweldigend. Volgens Tom Van Grieken (Vlaams Belang) kwamen er onder de regering Michel I 500.000 nieuwe vreemdelingen bij en werden er 105.000 nieuwe Belgen gecreëerd. Dit soort pap lusten de Vlamingen niet meer. Daarnaast kan Michel I – met de N-VA als notoir coalitiepartner – op sociaaleconomisch vlak enkel maar een desastreus palmares voorleggen.

Op federaal vlak zit de N-VA in het defensief. Rekenkundig is de partij niet ‘incontournable’, terwijl aan Waalse kant de PS in iedere formule nodig is. Een nieuwe regering zal sowieso linkser en meer etatistisch zijn. Nog eens vijf jaar communautaire stilstand wordt dodelijk voor de partij. De PS zal met brio dit spanningsveld optimaal uitbuiten. Volgens ex-preformateur Rudy Demotte (PS) kunnen de PS en N-VA niet in één regering. Demotte spreekt zich onomwonden uit voor een regenboogcoalitie, zonder de N-VA.

In de oppositie met het Vlaams Belang

De N-VA verhuist dan naar de oppositie, waar ze met het Vlaams Belang zal worden geconfronteerd, die er alles aan zal doen om vijf jaar lang de partij van Bart De Wever te confronteren met de barslechte resultaten van Michel I. Stappen de andere Vlaamse partijen in dergelijke federale constructie, dan is de kans groot dat ze bij de volgende verkiezingen electoraal worden gedecimeerd.

Dan maar nieuwe verkiezingen? Volgens Rik Van Cauwelaert is de kans groot dat we in de vroege lente naar de stembus mogen gaan. Als we de peiling van VTM/Het Laatste Nieuws/RTL en Le Soir mogen geloven, wordt het een calvarietocht voor de traditionele machtspartijen en de N-VA. Daarna volgen weer federale onderhandelingen, waar de Vlaamse partijen nog zwakker aan de start zullen komen…

Herenmoraal? Slavenmoraal? Wie leidt de dans? De Übermensch is diegene die zichzelf durft los te maken van het systeem en op zichzelf steunt. De N-VA zit in het defensief en geïsoleerd. Wie is ‘über’? Wie is hier ‘unter’?