Van die Europese boer geen eieren

Ze heeft al mooiere tijden gekend, de Europese Unie (EU). De ergernissen en problemen stapelen zich op. Om maar een paar landen te noemen die de leiders van de EU de nodige kopzorgen bereiden: Turkije, Hongarije, Frankrijk en Groot-Brittannië. Met het Turkse referendum dat president Recep Tayyip Erdoğan meer macht geeft, wordt in feite de scheiding der machten opgeheven. Dat doet vragen rijzen over de toetredingskansen van kandidaat-lidstaat Turkije. Ook de fascismeverwijten vanwege de Turkse regering hebben diepe wonden geslagen in de EU. De Hongaarse premier Victor Orban lanceerde een volksbevraging onder de titel ‘Stop Brussel’. Joseph Daul, de voorzitter van de Europese Volkspartij (EVP) in het Europese Parlement, noemde de EU-vijandige retoriek van de Hongaarse regering ‘onaanvaardbaar’. Marine Le Pen, de presidentskandidate van het Front National, beloofde haar kiezers Frankrijk te bevrijden van de tirannieën van ‘globalisering, islamfundamentalisme en Europese Unie’. En met de Brexit slaat de Britse premier Theresa May de deur naar de EU achter zich toe. Daarmee zal de EU een land verliezen dat haar volgens Sir Michael Leigh ‘gemaakt’ heeft. De politieke adviseur die van 2006 tot 2011 directeur-generaal van het Directoraat-generaal (DG) Uitbreiding van de EU is geweest, schreef in een opiniestuk voor de webstek euractiv.com (21 januari 2015) dat wat ooit een in zichzelf gekeerde, overwegend francofone club was, onder impuls van Londen een Unie was geworden die zich meer op de wereld richtte en zich op handelsvlak meer liberaal opstelde.

Natie

Het lijstje van EU-kritische politici wordt steeds langer. Ook dat van dito schrijvers en denkers. Peter Sloterdijk, de beroemde Duitse filosoof met een Nederlandse vader, pleitte er destijds in het maandblad Cicero in het licht van de migratiecrisis voor dat de EU een ‘efficiënte gemeenschappelijke grenspolitiek’ zou ontwikkelen. Dat ze niet bij machte is haar buitengrenzen te bewaken, verklaart volgens hem het opduiken van het nationalisme in verschillende van haar lidstaten. Sloterdijk noemt de natiestaat ‘de enige grote constructie die tot op heden nog min of meer functioneert’. Ook zo’n verdediger van de natiestaat is Thomas Hürlimann, een van de bekendste auteurs van Zwitserland. In een interview met de gezaghebbende Zwitserse krant Neue Zürcher Zeitung (22 april 2017) zegt hij dat de mensheid nog altijd niet ‘een betere organisatievorm dan de natie’ heeft ontwikkeld. Daarom spreekt hij zich uit – als het ware in de geest van de gewezen Franse generaal en president Charles de Gaulle – voor een ‘Europa van de vaderlanden’. In de EU zelf gelooft hij niet. Ze vormt een supranationale constructie die een mensbeeld oplegt waarin hij zich niet kan terugvinden. Hij dicht dit mensbeeld een hele reeks eigenschappen toe, zoals areligieus, multicultureel, op het ecologische gefixeerd, en ‘gesteriliseerd tegenover de eigen cultuur, de eigen geschiedenis’.

Superstaat

Door onze ‘Herkunft’, – de antieke en joods-christelijke bronnen van Europa -, te verraden, zouden we ‘geen ziel’ meer hebben. Nog volgens Hürlimann zou deze manier van denken te wijten zijn aan de Duitsers die door de trauma’s van hun eigen verleden alles van zich willen afschudden wat met de natie te maken heeft. De EU noemt hij vanuit die optiek een ‘Duits project’. De actualiteit leert dat vele Britten en Fransen van die boer geen eieren willen. En zij zijn niet alleen. De dag dat Groot-Brittannië de EU verlaat, is er minder weerwerk tegen hen die dromen van een Europese superstaat. Hürlimann steekt een waarschuwende vinger op voor zoiets ‘monstrueus’. ‘Kakanië’, zoals de Oostenrijks-Hongaarse Monarchie (1867-1918) ook ironisch genoemd werd, zou volgens hem aantonen dat een ‘centraal bestuur over vele volken uiteindelijk precies die ineenstorting teweegbrengt die het wil verhinderen.’

(Dit artikel verscheen eerder op de webstek www.radio1.be)

Foto: (c) Reporters