Van schouwspel naar succes: Europa’s strijd om relevantie

De voorbije weken werd een nieuwe akte ingeleid op het Europees toneel. Niet zonder de nodige dramatiek. Enkele protagonisten, zoals de Italiaan Raffaele Fitto en de Spaanse Teresa Ribera – toen toekomstige Commissarissen – werden tijdens hun hoorzittingen meegezogen in een commedia dell’arte, waarbij achterdocht het leek te winnen van gezond verstand en degelijk parlementair toezicht.

Uiteindelijk werd Ursula von der Leyen een tweede termijn gegund als regisseur van de Europese Commissie. Daarvoor moest ze bij de cruciale stemming niet rekenen op de steun van MR, die nochtans met Hadja Lahbib een hoofdrolspeler in eigen rangen had. Opvallend was trouwens dat enkel de Vlaamse partijen N-VA, Open VLD en CD&V steun aan de nieuwe Commissie uitspraken. Geen fraai schouwspel, te meer omdat het voor sommigen niet meer gaat om individuele kwaliteiten, maar om dogmatische beslissingen.

De lat hoger

Toch is het systeem van hoorzittingen bewonderenswaardig. Kandidaat-commissarissen worden getest op inhoud en visie, niet enkel op politiek draagvlak. Dat zou overal zo horen te zijn. Onder aanstaand president Donald Trump wordt een notoire antivaxer benoemd als minister van Volksgezondheid of krijgen politieke vriendjes topposten, zonder bewezen kennis van zaken. In Europa leggen we die lat gelukkig hoger. Dat houdt de Commissie scherp en versterkt de democratische controle. Dit systeem van verantwoording, waarbij kennis en vaardigheden worden getoetst, verdient waardering.

Al is er geen tijd voor een slome intro. De uitdagingen stapelen zich op en vragen onze onverdeelde aandacht: concurrentiekracht, werkgelegenheid, migratie, klimaat en zeker ook defensie. Onze welvaart kan pas bloeien in een veilig Europa. Nu we strijden voor het voortbestaan van Oekraïne, groeit de externe steun voor Poetin. Iraanse drones, Noord-Koreaanse troepen en Chinese technologie ondersteunen de Russische agressie en ondermijnen de internationale rechtsorde. Dit is geen conflict van twee landen, het is een botsing van systemen, waarden en visies op wat vrijheid en soevereiniteit betekenen.

Trans-Atlantische hangmat

Daarvoor mogen we ook kritisch naar onszelf kijken. De trans-Atlantische hangmat heeft ons in slaap gewiegd. Veel te lang heeft Europa lustig het vredesdividend geconsumeerd en nagelaten voldoende te investeren in veiligheid. In dat licht is de benoeming van de voormalige premier van Litouwen Andrius Kubilius tot de eerste Europese Commissaris voor Defensie meteen een daadkrachtig antwoord op fysieke en hybride dreigingen.

Dat de nieuwe Defensiecommissaris uit een klein Oost-Europees land komt dat de dagelijkse dreiging van Rusland enorm sterk aanvoelt, is niet minder dan een bewust statement. Zoals de Romeinen al wisten: Si vis pacem, para bellum – wie vrede wil, moet voorbereid zijn op oorlog. Wie nu enkel de vredespijp wil roken, is verblind door zijn eigen mistgordijn. Defensie wordt – eindelijk – een absolute topprioriteit voor Europa.

Rusland bewijst dat oorlogen niet alleen met tanks worden uitgevochten, maar ook via technologie en propaganda. De recente Roemeense verkiezingen (maar daarvoor ook al in Georgië en Moldavië) tonen aan dat Rusland zeer ver wil gaan in het beïnvloeden van de interne democratische besluitvorming in de verschillende landen. Dit zijn eigenlijk regelrechte aanvallen op de democratie, weze het niet met tanks en raketten. Wanneer cyberaanvallen nog verder gaan, staat niks een toepassing van art. 5 van het NAVO-verdrag in de weg. Want een aanval op één land, is een aanval op alle bondgenoten.

Lidstaten kunnen hierbij niet zonder elkaar om zichzelf te beschermen. Nationale reflexen mogen niet langer Europese veiligheid in de weg staan, zeker nu we niet meer blind op onze Amerikaanse vrienden kunnen rekenen. Gedaan dus om aan het handje van de VS te lopen, maar hoog tijd om samen de handen stevig in elkaar te slaan. Een Europa dat zijn eigen veiligheid niet kan garanderen, is een kwetsbaar Europa.

Mooie woorden

We moeten als Europees parlement vol aan de slag samen met de nieuwe Commissie, maar niet zonder kritische blik. Het is onze taak om af te dwingen dat beloftes niet alleen mooie woorden blijven. Er ligt heel wat moois op de plank, nu de daden. Niet alleen op het vlak van onze veiligheid, maar ook voor onze welvaart. Een stimulerend industrieel beleid zal beslissen of we de dalende concurrentiekracht kunnen keren, en ook het klimaat- en migratievraagstuk vragen solidariteit van elke lidstaat. Zonder concrete resultaten verliezen we niet alleen tijd, maar ook het vertrouwen van onze burgers.

Meer dan ooit moeten we beseffen dat de Europese Unie de beste kans is om onze gemeenschappelijke waarden te verdedigen en onze toekomst veilig te stellen. Niet omdat het simpel is, maar omdat het moet. Want in een wereld waarin autoritaire regimes steeds brutaler worden, hebben we geen andere keuze dan sterker samen te werken. Alleen door onze belangen te verenigen, kunnen we de uitdagingen van deze tijd het hoofd bieden.

De intro van de nieuwe Commissie heeft dan misschien meer voeten in de aarde gehad dan nodig, de lat ligt nu hoog. De casting is rond. Vanaf nu telt niet meer wie welke post kreeg, maar wie resultaten boekt. Binnen 100 dagen worden de eerste resultaten op de bühne gebracht. Het is aan ons, Parlement en Commissie samen, om te bewijzen dat Europa meer is dan een matige komedie. Met Von der Leyen als regisseur hebben we alle kans om een pièce de résistance te schrijven. Want alleen met een vernieuwd en sterk verhaal kan Europa het verschil maken in een wereld die almaar onzekerder wordt. Europa’s strijd om relevantie start nu. Camera loopt. En actie!