JavaScript is required for this website to work.
Binnenland

Veiligheidscultuur of Big Brother-cultuur?

Christophe Bostyn2/11/2018Leestijd 4 minuten
Protest in New York tegen de afluisterpraktijken van de veiligheidsdiensten

Protest in New York tegen de afluisterpraktijken van de veiligheidsdiensten

foto © Reporters / Photoshot

De controlezucht van de overheid wordt groter en groter. In naam van de afgod Veiligheid, wil de overheid meer controle over de burger.

Aangeboden door de abonnees van Doorbraak

Dit gratis artikel wordt u aangeboden door onze betalende abonnees. Als abonnee kan u ook alle plus-artikelen lezen. Doorbreek de bubbel vanaf €4.99/maand.

Ik neem ook een abonnement

De overheid verzamelt almaar meer gegevens over de burgers, slaat ze ook op en deelt ze. Hoe, wie en wat? Niemand weet het. ‘Het is voor je veiligheid’, zo klinkt de klassieker telkens. De overheid hult zich voor de rest in stilzwijgen. Van geen enkel bedrijf zouden we dulden wat de staat met ons en onze private gegevens doet. Ondertussen beloeren ANPR-camera’s ons zodat we toch niet zonder vergunning door een Vlaams dorpscentrum zouden rijden om files te vermijden. Een falend overheidsbeleid moet worden rechtgetrokken met maatregelen die almaar intrusiever zijn. Digitale snufjes zijn voor aan regelitis lijdende politici als een cocaïnelijntjesautomaat voor een junk.

Stap per stap

Een andere klassieker is dat de politieke partijen telkens beloven dat er niet verder zal worden gegaan. Open VLD lag eerst dwars over de vingerafdrukken. Daarna kon het toch als ze niet zouden worden opgeslagen in een centrale databank. Het is uiteraard een kwestie van tijd voor dit gebeurt. Vroeger klonk het dat verschillende databanken niet gekoppeld zouden worden. Nu wil minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon al allerlei gegevens delen met private bedrijven, of het nu gaat over private bewakingsbedrijven of nutsbedrijven. Minister Jambon geeft in De Zevende Dag aan dat er ’totaal geen risico’ is.

Een last-minute vlucht boeken? Niet meer mogelijk. De overheid, weet je wel. Die moet 48 uren op voorhand je gegevens hebben. De kwestie rond de vingerafdrukken lijkt een kleinigheid, maar dat is het niet. Het federaal parlement keurde in december 2016 een wet goed die de overheid groen licht geeft om gegevens van passagiers op internationaal trein-, tram-, bus-, scheepvaart- en vliegverkeer bij te houden. We hebben geen flauw idee over de berg aan gegevens die de overheid over ons verzamelt, bijhoudt en wat die daar dan mee aanvangt.

Mislukking na mislukking

Voor een Vlaams-nationalist is Jambon dan wel erg goedgelovig over het kunnen van de Belgische staat. Facebook, Google, banken, allemaal hebben ze al te maken gekregen met lekken die de gegevens van miljoenen burgers blootstelden aan de buitenwereld. Maar dat kan in België dus blijkbaar niet gebeuren, een land met een ministerie van Justitie dat met zijn informatisering van de ene mislukking naar de andere trekt.

Al twee decennia lang trekken specialisten aan de alarmbellen over het falende energiebeleid en toch is de overheid nog altijd niet in staat om een ernstig energieplan op te zetten. De burger en de industrie mogen zich in de winter al schrap zetten: besparen en nog maar eens in de buidel tasten om dure buitenlandse energie in te voeren.

Het mobiliteitsbeleid is nog zo’n mislukking. De oplossing is dan maar de burger via – peperdure – digitale spitstechnologie aan de leiband te houden. Technologie die de gemiddelde burger via het genadeloze fiscale beleid van dit land mee sponsort.

Negatief advies

‘Het nemen van vingerafdrukken van een volledige bevolking is geen onschuldige maatregel op het gebied van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Het is een intrusieve maatregel’, zo klinkt het bij de Privacycommissie. Een met belastinggeld betaalde commissie die blijkbaar ook gewoon afgeschaft kan worden, want Jambon legt haar advies toch naast zich neer. Minder overheid was één van de verkiezingsbeloftes van de N-VA. Daar krijgen we meer overheidscontrole in ruil voor terug.

Controlezucht, daar gaat het om. Terwijl de efficiëntie en veiligheidswinst niet aangetoond is of marginaal, krijgt de overheid almaar meer grip en controle over ons leven. Toen Jan Jambon in 2016 zijn idee over vingerafdrukken lanceerde, klonk het bij vice-eerste minister Alexander De Croo nog stoer: ‘Zijn we plots allemaal terreurverdachten?’ Wij zijn geen burgers voor de overheid, maar onderdanen. Het vermoeden van onschuld wordt een vermoeden dat iedereen een potentiële terrorist kan zijn. Het argument ‘veiligheid’ is telkens de vrijgeleide om de controlezucht van de overheid goed te praten. Telkens gaat die een stapje verder.

Naïef of ongeloofwaardig

‘Als er een foto op kan, waarom dan de vingerafdrukken niet?’, nog volgens Jambon. Ja, en als vingerafdrukken erop kunnen, waarom niet een DNA-staal? Voorlopig op de ID-kaart. Met een encryptie volgens de ‘hoogste standaarden’. Die hoogste standaarden zijn en zullen gehackt worden, het is een kwestie van tijd. Daarnaast is het uiteraard niet eens nodig om die versleuteling te hacken, het is een fluitje van een cent om iemands vingerafdrukken te pakken te krijgen. Door almaar meer controlegegevens op te slaan op een identiteitskaart, geeft men criminelen ook een hele waaier aan persoonskenmerken om uit te putten en een identiteit doeltreffend te vervalsen. Het digitaal en fysiek namaken van een vingerafdruk is ook kinderspel. Moet de vingerafdruk dan de garantie bij uitstek zijn om een identiteit te verifiëren? De argumenten van Jambon zijn ongeloofwaardig of naïef.

Maar nog volgens de minister van Veiligheid komt de privacy op geen enkel moment in het gedrang. Hoezo? Indien de overheid een telkens grotere berg aan gegevens over mij verzamelt, dan tast deze mijn privacy aan. Tot op een zekere hoogte is dit te verantwoorden. Alleen schuift de grens almaar op. Bovendien weten we totaal niet wat deze overheid, die je niet van enige transparantie kan verdenken, doet en zal doen met onze gegevens. De regel- en controlezucht van de overheid moet een halt toegeroepen worden.

Immer goedwillende staat?

Het is ook zorgwekkend dat de overheid als een neutrale actor wordt beschouwd die geen kwade bedoelingen kan hebben. We leven in een Europese Unie met een lidstaat waar negen politieke gevangen opgesloten zitten wegens hun overtuigingen. België vangt zes politieke ballingen op uit deze lidstaat, Spanje. Jorge Fernández Díaz, de perfide Spaanse minister van Binnenlandse Zaken onder premier Rajoy van 2011 tot 2016, was de oprichter van een politieke brigade binnen de Spaanse politie. Deze brigade had als taak zoveel mogelijk – bezwarende – gegevens te verzamelen over de Catalaanse pro-onafhankelijkheidspolitici. Tot op heden weet niemand of deze eenheid al ontbonden is. Het Spaans parlement weigert dit te onderzoeken.

Een blind vertrouwen in de staat leidt tot uitwassen. Leg die overheid dan ook aan banden. Het is heus niet enkel iets uit een DDR-verleden. Een moderne dictatuur zoals China toont al aan wat een eindeloze macht het heeft over haar burger via digitale technologie. De maakbare burger wordt plots een angstaanjagende werkelijkheid, met een overheidscontrole die totaal doorgeslagen is.

Is België China? Gelukkig niet. Dat betekent niet dat de overheid telkens opnieuw, zonder rekenschap af te leggen over doeltreffendheid en nut, kan doen wat het wil en de adviezen van de Privacycommissie gewoon naast zich neer kan leggen. Minder overheid? Gewoon doen!

Christophe Bostyn is Spanje- en Cataloniëkenner. Hij volgt de Spaanse en Catalaanse politiek op de voet en publiceert daar regelmatig over.

Commentaren en reacties