Verkeek rechts zich op corona?

Met de lockdown — die zo niet mag genoemd worden — over het ganse Belgische grondgebied begint een nieuwe fase in de strijd tegen corona en Covid-19. Afgezien van hier en daar een opstootje om wat toiletpapier, en onnozele café-uitstappen naar Sluis, heerst bij het publiek de indruk dat de overheid tot hiertoe vooral de feiten achterna liep. Bedrijven en organisaties, maar ook gewone burgers, namen meer en sneller maatregelen dan de overheid zelf, zoals kledingzaken die spontaan sloten. Dat roept de vraag op naar goed bestuur, een heikel thema in dit land.

Voortschrijdend inzicht is toegestaan in de media, maar hét kenmerk van goed bestuur is vooral vooruitzien en anticiperen. Dat niet elke opiniemaker direct mee is, het zij zo. Ook op Doorbraak verschenen dergelijke artikels, vorige week nog. Teneur: we hoeven ons nergens zorgen over te maken, het zijn de media die het doemdenken (sic) in de hand werken, en achter de psychose (sic) rond Corona zit een links-ecologisch complot. Dat lijkt erg op het discours rond de ‘klimaathysterie’, ook een complot van linksen die het kapitalistisch systeem willen vernietigen.

Amateurisme en middelmatigheid

Helaas: dit virus is wél gevaarlijk, het is geen hoax. Het stelt ons systeem zwaar op de proef, confronteert ons met enorme uitdagingen, maar tegelijk dwingt het ons om outside-the-box te denken, en biedt zowaar een aantal opportuniteiten rond het herdenken van samenleving en economie.

VRT NWS

Rond politiek leiderschap vallen in deze onzalige tijden ook boeiende zaken te observeren. Het bleek namelijk dat dit land met een regering in lopende zaken — nu noodregering — nauwelijks politici rijk is die enig staatsmanschap uitstralen, ook niet op de sleutelposten. Het amateurisme van een compleet onervaren Sophie Wilmès, de middelmatigheid van de burgemeester van Aalter die eerder per toeval nog minister van Binnenlandse Zaken is, het oogt genant. Met een paar totaal overbodige optredens van koning Filip waar niemand op zat te wachten.

En dan is er nog de minister van volksgezondheid, die eerst over een ‘griepje’ sprak, de signalen uit China niet begreep, en nadien de skitoeristen uit Italië gewoon naar huis liet gaan. Maggie De Block mag stilaan haar praktijk als huisarts in Merchtem terug opnemen. Het geklooi rond de mondmaskers, besteld bij een bevriende Open-Vld-Turk die ze niet kon leveren, maakt dat artsen en verpleegkundige binnen een paar weken mogelijk zonder veiligheidsmateriaal zitten. ‘Dan doen ze het wel zonder’, liet griepmeester Marc Van Ranst weten, ‘het zijn stuk voor stuk idealisten’. Ik weet dat nog zo niet, of de witte sector met haar bescheiden lonen veel kamikazepiloten telt. Van Ranst, die de laatste weken zoveel op tv is dat iedereen zich afvraagt of de man nog tijd heeft om de dingen te doen die van hem verwacht worden.

Ontkenningsgedrag over corona

Dit politiek falen hangt onbetwistbaar samen met een kwaal die veel ouder is dan het coronavirus: de Belgische ziekte van een kibbelende politieke klasse die vooral met zichzelf bezig is. De circusachtige manier hoe Wilmès-II uit de startblokken verrees, spreekt boekdelen.

Reporters

Staatsman Trump

Wat anderzijds in de aanloop van de crisis opviel, was het ontkenningsgedrag aan de rechterzijde, over de grenzen heen. Donald Trump, wereldwijd marktleider in het rechtse populisme, bagatelliseerde eerst de impact, riep vervolgens de Europeanen tot zondebok uit, en probeerde finaal in het geniep een Duits bedrijf op te kopen dat aan een vaccin werkt. Groot staatsmanschap is wel wat anders.

Het kost hem mogelijk zijn herverkiezing want op zo’n moment vallen de maskers: Donald Trump geeft niet om zijn onderdanen/medeburgers. Hij is een narcistische clown die zich een waarheid bijeen twittert en uitsluitend het applaus van zijn aanhang zoekt. In ‘normale’ tijden werkt zoiets misschien, maar in echte crisistijden valt zo iemand genadeloos door de mand.

In Vlaanderen minimaliseerden Bart De Wever en zijn luitenant Jan Jambon het probleem aanvankelijk à la Trump, en waren ze zelfs niet geneigd om de minimalistische adviezen op te volgen. Nadien draaiden ze schoorvoetend bij, niet alleen omdat de experts een heel andere mening waren toegedaan, maar omdat de gewone man/vrouw zich vragen begon te stellen over dat lacherig relativeren. Het Vlaams Belang was slimmer, wachtte even af en ging dan voluit voor een maximalistisch crisisbeheer. Ook dat wegkijken zou de N-VA-kopstukken zuur kunnen opbreken.

‘Kudde-immuniteit’

Reporters/Cover Images

Boris bakt het bruin

De Engelse premier Boris Johnson bakt het nog bruiner, en hanteert de doctrine van de kudde-immuniteit (‘herd immunity’), hierin gevolgd door de Nederlandse premier Rutte. Het komt erop neer dat men weinig of geen maatregelen neemt, de ziekte gewoon laat woekeren en een meerderheid besmet geraakt, waarvan er een aantal natuurlijke immuniteit opbouwen maar anderen niet.

Wat doen we met die pechvogels? Gewoon laten creperen, want door besparingen in de gezondheidszorg kan het Verenigd Koninkrijk hen geen ziekenhuisbed geven. Ruwe schattingen spreken van 250.000 doden in dat geval. Ouderen en zwakkeren allicht. Of armen die geen ziekteverzekering hebben. Daar zijn we dan ook weer van af.

Het cynisme van deze redenering toont een paar perverse kantjes van rechts: daar waar men uit die hoek vooral autoriteit en daadkracht zou verwachten in naam van het collectief belang, wordt de libertarische wet van de sterkste gehanteerd. Misschien is het wel een weeffout in de rechts-conservatieve ideologie an sich: het belang van autoriteit benadrukken, maar het zorgend aspect van de overheid afwijzen. Terwijl een autoritair regime als China — maar ook een democratie als Singapore — net aantoont dat sterk leiderschap, doortastende maatregelen en collectieve discipline de beste wapens zijn om het virus neer te slaan.

Deze dagen roept ook de grootste democraat om daadkracht, wel, de echte leiders blijken dun gezaaid. Ook de rechtse kiezer is in dit soort crisissen not amused bij politici die minimaliseren en de zorgplicht van de overheid relativeren. Zo dom zijn de Vlamingen nu ook weer niet, dat ze zich laten slachtofferen op het altaar van het sociaal darwinisme waar men de natuur zijn beloop laat.

Heel deze crisis is anderzijds een open kans voor een beleidsfilosofie die afstapt van het ‘draagvlak’-dogma en, ondersteund door specialisten, snel tot de juiste beslissing overgaat en de uitvoering ervan ook afdwingt. A la guerre comme à la guerre, de plicht gaat nu voor, als dit een oorlog is zijn we ook allemaal soldaten.

Is dat links of rechts? Ik weet het niet, misschien overstijgt het die tegenstellingen wel, want een sterk gezag oogt ‘rechts’, en een grote aandacht voor zorg eerder ‘links’. De beste van de twee werelden? Vast staat dat met deze crisis een ander type van politicus zal opstaan dan wij er al zoveel versleten hebben. Wat minder mediagenieke performers en wat meer managers/goede huisvaders. Als dit het failliet is van de politique politicienne, zullen we het coronavirus misschien ooit nog dankbaar zijn.