Verkiezingskoorts in Nederland: de laatste dagen

In september 2012 waren de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland nog spannend: wie zou er premier worden? Rutte van de VVD en Samson van de PvdA vochten om de gunst van de kiezers. Wie de meeste stemmen kreeg mocht premier worden.

De huidige verkiezingscampagne is voorspelbaar en erg vervelend ondanks een enorme overkill van verkiezingsuitzendingen via radio en televisie en het enthousiast optreden van sommige partijen via de sociale media. Van polarisering tussen partijen zoals vier jaar geleden is nauwelijks sprake geweest. De debatten die in de aanloop naar de verkiezingen spetterend beloofden te zijn, blijken gezapige discussies waar de eigen standpunten tot treurens toe herhaald worden. Winnaars of verliezers leveren de debatten niet op zoals keer op keer uit de Peilingwijzer blijkt. Erg grote verschuivingen doen zich na de debatten niet voor. De Peilingwijzer combineert de peilingen van zes onderzoeksbureaus.

Tweestrijd

Zoals het er nu naar uitziet blijft de VVD de grootste partij met 23 tot 27 zetels. Op het ogenblik heeft ze 41 zetels in de Tweede Kamer. De spindoctors van de VVD hadden gegokt op een duel tussen Rutte en Wilders. Deze tweestrijd is echter uitgebleven. De kans dat Rutte aan zijn derde kabinet kan beginnen is groot, ondanks het verlies van zijn partij. Overigens lopen zijn opvolgers zich al warm. De huidige minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert en Klaas Dijkhoff, de huidige staatssecretaris voor Veiligheid en Justitie die zich in het buitenland minister voor Immigratie mag noemen, staan al te trappelen.

De PVV van Geert Wilders wordt met 19 tot 23 zetels de tweede partij. Op het ogenblik heeft ze 15 zetels in het parlement. Begin maart stond de PVV in de peilingen nog op 22 tot 26 zetels. Wilders is, behalve voor de buitenlandse pers, in de campagne onzichtbaar gebleven. Buiten Nederland heeft hij zich enthousiast als de nieuwe premier van Nederland geprofileerd. In werkelijkheid zakt zijn partij, net als tijdens de laatste vier verkiezingen, langzaam maar zeker weg. Zijn kansen om ooit minister-president te worden zijn erg klein. Het ziet er naar uit dat de PVV na 15 maart alweer geen regeringsverantwoordelijkheid zal dragen.

Middenpartijen

CDA en D66 volgen de PVV op de voet met 18 tot 20 zetels. Het CDA heeft nu 13 en D66 12 zetels. Buma, de lijsttrekker van het CDA, doet het aanmerkelijk beter dan vier jaar geleden. Op de televisie komt hij wat saai, maar erg betrouwbaar over. Voor Pechthold, de lijsttrekker van D66, komen de verkiezingen een jaar te laat. In 2013 beleefde hij zijn finest hour toen hij in oktober samen met Christen Unie en SGP de regering aan een meerderheid in de Eerste Kamer hielp waardoor de begroting 2014 door zowel de Eerste als de Tweede Kamer kon worden aangenomen. Zijn populariteit bleef ongekend hoog tot een jaar geleden. Kennelijk komt zijn houdbaarheidsdatum in zicht.

Links

Hierna komen GroenLinks en de Socialistische Partij met 15 tot 17 zetels. Dit betekent een spectaculaire winst voor GroenLinks van Jesse Klaver. Klaver doet het vooral erg goed bij jongeren. GroenLinks heeft nu 4 zetels en de SP 15. In de onderhandelingen na de verkiezingen zal Klaver moeten bewijzen dat hij niet het politieke lichtgewicht is waarvoor velen hem houden. Als hij er in slaagt zijn partij voor het eerst in haar bestaan in de regering te loodsen dan kan GroenLinks gedurende een langere periode de belangrijkste op links blijven. Roemer, de lijsttrekker van de SP, zag zichzelf bij de vorige verkiezingen nog als een potentiele minister-president. Hij maakte toen op de tv een erg gespannen indruk. Nu komt hij veel relaxter over.

De grote verliezer wordt – naast de VVD – de Partij van de Arbeid met 11 tot 13 zetels (nu 38). Sinds het aantreden van het kabinet-Rutte II waarin VVD en PvdA samenwerken is de PvdA in een spectaculaire vrije val terecht gekomen. Afgelopen december werd partijleider Samson vervangen door Lodewijk Asscher in een poging de vrije val te stoppen. Asscher profileert de PvdA vooral als een regentenpartij en dat valt niet zo goed bij de kiezers.

Scepsis

Misschien dat het conflict tussen Turkije en Nederland dat het afgelopen weekend is uitgebarsten nog enige invloed op de verkiezingsuitslag kan hebben. Uit de eerste peilingen blijkt dit echter niet. Na de brexit en de overwinning van president Trump bestaat er een grote scepsis over verkiezingsvoorspellingen. Ook de Peilingwijzer moet kritisch bekeken worden. Ruim 40% van de kiezers geeft aan dat ze nog niet weten voor welke partij ze kiezen. Wellicht stemmen deze weifelaars spectaculair anders dan mensen die aan verkiezingsonderzoeken deelnemen. We zullen het na 15 maart zien.

Zoals het er nu naar uitziet, zou er na moeizame onderhandelingen een regering van VVD, CDA, D66, GroenLinks en misschien de PvdA geformeerd kunnen worden. Het zal dan niet voor het eerst zijn dat Nederland geregeerd wordt door een vijfpartijenkabinet.