Vlaanderen zal niet voor zichzelf zorgen

De tijden waarin Camerons conservatieve partij zich vooral onderscheidde door haar gehechtheid aan een zo Verenigd mogelijk Koninkrijk, zijn dan wel voorgoed voorbij, toch zou het fout zijn de Tories, en de Britten in het algemeen te beschouwen als voortrekkers in het devolutiedebat. Goed tien jaar geleden merkten Matthias Storme en Ivan Mertens dat op, toen zij een ronde maakten van de ambassades van de buurlanden om er de Vlaamse zelfstandigheidsgedachte toe te lichten. Waar de meeste diplomaten het losser maken, of zelfs oplossen van de Belgische band met enige nuchterheid tegemoet keken, konden de Britten enige bezorgdheid niet verbergen. Zou het ontstaan van een Vlaamse staat geen domino-effect veroorzaken?

In die tijd heette de bewoner van Downing Street 10 echter Tony Blair. Weliswaar ontleende Labour in die dagen een belangrijk deel van zijn sterkte aan de Schotse kiezer, maar dat neemt niet weg dat Blair en de zijnen de huidige vormgeving van de devolution duidelijk als een eindpunt beschouwden. Of dat zo anders ligt voor Cameron, kan worden betwijfeld, maar de Tories hebben wel een andere reden om de deuren te openen voor De Wever.

Ook toen de Tories in het Europees Parlement nog deel uitmaakten van de Europese Volkspartij (EVP), beseften zij al dat zij niet zinvol konden wegen op de evolutie van de EU zonder een uitgebouwd netwerk aan continentale zusterpartijen. Dat verklaart de soms eigenaardige keuzes die zij maakten inzake hun Centraal- en Oost-Europese contacten, en die kunnen worden samengevat in de stelregel ‘beter een wat excentrieke bondgenoot dan geen bondgenoot’. Nu zij de EVP hebben verlaten en zelf een fractie uitbouwen, geldt deze regel zo mogelijk nog meer – en niet enkel voorbij het voormalige IJzeren Gordijn. Al vele jaren geleden verkende Francis Maude, een Tory-oudgediende die nu Paymaster General is (een soort begrotingsminister, toegevoegd aan de Prime Minister) al de Belgische markt op zoek naar een geallieerde. Nu lijkt die dus te zijn gevonden.

Van zijn kant bevindt Bart de Wever zich in een enigszins vergelijkbare situatie. N-VA is geen lid van de EVP en kan zich dus niet beroepen op het netwerk van deze groep, wat onontbeerlijk is voor wie wil wegen op de Europese besluitvorming. Anders gezegd: De Wever beseft dat hij onmogelijk een succesvol premier (of zelfs vakminister) kan zijn zonder gebruik te maken van een Europese contactgroep. Hoewel de EVP hiertoe het meest geschikt zou zijn, kan de groep van Europese Conservatieven en Hervormers (het EU-netwerk van de Tories) mogelijks een waardig alternatief vormen.

Dat De Wever naar Londen mocht komen, heeft niets te maken met enige Vlaamsvoelendheid van Cameron en de zijnen, maar alles met het politieke belang van de Britse regeringspartij. Daarover moeten we niet naïef zijn, zo werkt politiek nu eenmaal.

De Wever beseft ook dat in laatste instantie niet over het lot van Vlaanderen zal worden beslist in Brugge of Antwerpen, en ook niet in het Vlaams Parlement. Een staat is een land dat door andere landen als een gelijkwaardige partner wordt erkend. Twintigduizend resoluties van een volksvertegenwoordiging kunnen geen enkele erkenning afdwingen, dus verdient het aanbeveling voldoende aandacht te besteden aan het internationale aspect van de Vlaamse staatswording.

Nu is dat laatste nooit echt de sterke kant geweest van de Vlaamse Beweging en haar politieke vleugel, die liever allianties sloten met ‘volksnationale’ vertegenwoordigers van soms marginale minderheden of met al even marginale ‘nationalistische’ rechts-radicalen dan ook maar gezien te worden in de buurt van de vertegenwoordiger van een buitenlandse regering. Allicht was dat ook deels te verklaren door de slechte herinnering aan twee gelegenheden waarbij wel op regeringsniveau werd samengewerkt – het activisme en de collaboratie – die kunnen leren dat samenwerking met verliezende buitenlandse partners nóg dommer is dan samenwerking met onbeduidende buitenlandse partners.

In reactie hierop, en ook vanuit een vorm van nationalistische orthodoxie, werd tot nu toe veel meer de nadruk gelegd op de eigen taak van Vlaanderen in het staatsvormingsproces, een beetje zoals de Italiaanse nationalisten die hun eenmaking ook zelf, zonder buitenlandse steun, wensten te verwezenlijken. Uiteindelijk zouden het toch internationale omstandigheden zijn die de eenmaking mogelijk maakten. Als Bart de Wevers bezoek aan Londen het begin van het einde betekent voor deze vorm van zelfgekozen blindheid, volstaat dat al om de datum van 17 maart 2011 enig historisch gewicht toe te kennen.