Goedlachs, koket en vooral niet té slim

Gisteren, 31 maart, publiceerde mevrouw Zuhal Demir (N-VA) haar speech die ze op ‘V-dag’ had gegeven, een pre-electoraal evenement van haar partij, gewijd aan migratie en integratie. De toespraak is geen literair pareltje, een beetje bijeen geschraapt Nederlands, maar tot daar aan toe. Vermits hij in Doorbraak verscheen, onder de titel ‘Laten we vrouwenrechten boven religieuze rechten plaatsen!’, verdient hij een nadere analyse.

‘Religieuze rechten’ –waarmee ze de vrijheid van religie bedoelt- mogen inderdaad niet in tegenspraak komen met de basiswaarden die onze samenleving voor ogen heeft, waarin ook een aantal mensenrechtelijke principes zijn vervat. De gelijkheid (gelijkwaardigheid?) van man en vrouw is er daar een van. Maar dan die vrouwenrechten: dat vind ik een griezelig woord, sorry. Het lijkt wat op dierenrechten, wezens die evolutionair nu eenmaal wat lager op de ladder staan maar toch onze empathie verdienen.

Paternalisme

Johan Sanctorum | Doorbraak.be

Emancipatie heeft inderdaad nogal wat dubbele bodems, ook hier. De premisse is, dat de vrouw rechten moet ‘krijgen’. Van wie? Van de man natuurlijk, de heer der schepping, die zwaait met verlichtingstheorieën uit tweede en derde hand. Zoals Adam een rib afstond om Eva tot leven te roepen. Een soort paternalisme dus, want uiteindelijk zijn het de oude witte mannen die de partijtop in handen hebben, en die nu goedmoedig grossieren in vrouwenrechten, met sexy dames als megafoon.

Ook de N-VA-strategen hebben uitgemaakt dat het loont om jonge, goed uitziende, welbespraakte en liefst ook nog exotisch getinte vrouwen –genre Darya Safai en Assita Kanko- in de etalage te zetten. Laatstgenoemde was in een vorig leven nog MR-politica maar heeft zich nu tot het Vlaams nationalisme bekeerd. Ze staan op verkiesbare plaatsen en laten zich terdege gelden in debatten. Ze zijn helemaal niet dom, Darya Safai heeft een tandartsdiploma. Toch moet men zich realiseren dat ze vooral beeldmatig zijn geselecteerd, vanuit hun profiel, mediageniek gehalte, uiterlijk en… sekse. Ze dragen het vrouwenrechtenverhaal uit, maar dat woord zelf drukt een zekere meewarigheid uit en kadert in een antidiscriminatieverhaal dat ik als vrouw wellicht niet zou pikken: de seut die wordt geëmancipeerd via allerlei goed bedoelde socio-politieke ingrepen. Wie daar ook in uitblinkt is Alexander De Croo die in zijn vrije tijd als vrouwenrechtenactivist de planeet afdweilt, en met zijn boekje ‘De eeuw van de vrouw’ zelfs The Washington Post haalde. Alexander is een vurig pleitbezorger van gender quota, die zelfs door feministen worden afgewezen omdat ze als betuttelend worden ervaren.

Weinig vrouwen in de partijpolitiek komen los van het stereotype zoals de mannen hen graag hebben: goedlachs, koket, en vooral niet té slim.De N-VA-feministen (en dat geldt uiteraard evengoed voor pakweg SP.a-feministen) hebben dus enigszins een tais-toi-et-sois-belle-allure over zich. Kortgerokt en op hoge hakken dragen ze op grote dienbladen de progressieve mantra’s op die vroeger bij rechts als totaal incorrect golden. Vooral net door hun allochtone achtergrond moeten ze het echte punt maken dat ook voor Zuhal Demir geldt: vreemdelingen moeten zich aanpassen aan onze normen en waarden, niet omgekeerd. Dat klopt natuurlijk, het Vlaams Belang zegt dat al veel langer. Net daarom wordt bij de N-VA hoog ingezet op een perceptiestrijd. Met de vrouw als euh… uithangbord.

Ondertussen in het parlement

P-magazine, 2015

Centraal in dat discours, ook in de speech van Zuhal Demir, staat de kwestie van de hoofddoek en de sluier. Ja, natuurlijk worden vrouwen in islamitische landen onderdrukt, en speelt dat textiel een rol die bezit en mannelijk machtsvertoon uitdrukt. Edoch: quid moslimatieners van vijftien die hier met zo’n hoofddoek rondlopen? Ik spreek nu niet over de alles verhullende nikab bij volwassen vrouwen, maar in die puberale context heeft zo’n hoofddoek misschien wel dezelfde betekenis van een gescheurde jeans of een neuspiercing: identiteit willen beklemtonen op een moment dat je er nog volop naar op zoek bent. En ook hier is enige neerbuigendheid vanwege de ‘bevrijders’ niet vreemd: kom arm moslimmeisje, ik zal je bevrijden van die ellendige hoofddoek, zodat je kan mee huppelen op de disco-decibels met de andere bevrijde vrouwen in naam van de ‘seculiere vooruitgang’.

Dat brengt ons weer op het hoge-hakkenfeminisme. Nogal wat (vooral jonge) moslima’s beweren dat ze die hoofddoek dragen om afstand te nemen van een cultuur waarin seks werkelijk alomtegenwoordig is, ook in de publieke ruimte. Dat is voor een deel misschien een alibi, maar voor een deel wellicht ook authentiek. Vroeger sprak rechts van pornificatie, een woord dat ondertussen compleet verdwenen is, maar het fenomeen niet. Klimaattieners die met een opschrift rondlopen ‘Fuck me, not the climate’: hoe seksueel vrijgevochten zijn die wel niet, leve de seculiere vooruitgang. Ik denk ook aan de fameuze lingerieshow die Zuhal Demir ooit in het parlement ten beste gaf om op de cover van het mannenblad P-magazine te geraken. Van mij mag dat allemaal, maar als boodschap kan het tellen: mannen debatteren, vrouwen poseren.

Over de vrouwelijke besnijdenis, die ik eigenlijk veel onmenselijker vind dan een stomme hoofddoek, rept Zuhal overigens in haar toespraak met geen woord. Voor de rest zou die hoofddoek een modeverschijnsel kunnen zijn (alle christelijke nonnen droegen het vroeger, en de hedendaagse moslimabadpakken lijken merkwaardig goed op die van onze jaren ‘20), ware het niet dat we ze met een fascistische religieuze ideologie associëren. Daar zit het probleem: de symboliek, niet het ding op zich. En daar is het onderbuikgevoel van de modale Vlaming perfect verklaarbaar en redelijk.

Samengevat: het feminisme heeft vele gezichten, maar het partijpolitieke discours rond vrouwenrechten zet vooral babes in de markt. En laten we van de hoofddoek geen fetisj maken, benoem het probleem, hak niet eindeloos in op symbolen. Zeg dat William van Ockham het gezegd heeft.