Waarom de Grünen kop van jut werden

‘Politieke Aswoensdag’ is een eerbiedwaardige traditie in Zuid-Duitsland. De kopstukken van verschillende partijen trommelen hun aanhangers bijeen en in een echte biertent-sfeer steken ze dan ferme redevoeringen af. Maar de Grünen kwamen dit jaar van een koude kermis thuis.

De Grünen organiseren al vele jaren hun ‘Politischer Aschermittwoch’ in het idyllische Biberach (Baden-Württemberg). De sprekerslijst omvatte dit jaar prominente partijkopstukken zoals covoorzitter Ricarda Lang, federaal minister van Landbouw Cem Özdemir, minister-president Winfried Kretschmann, en Jürgen Trittin, een groene van het eerste uur. Maar het feest ging niet door.

Al van ‘s morgensvroeg hadden boze landbouwers de straten van het stadje geblokkeerd met tientallen tractoren. Honderden manifestanten probeerden zich ongecontroleerd toegang te verschaffen tot de Stadthalle waar de Grünen dachten te vergaderen. De partijleiding besloot daarop haar politiek evenement af te zeggen.

Gehate partij

De schrik zit er diep in bij de Duitse Groenen. Al bijna een jaar blaast de koude wind van afkeer en haat bij grote delen van de bevolking hun in het gezicht. Toen Robert Habeck, de groene minister van Klimaat en Energie, onlangs in Nürnberg wilde gaan spreken, riepen woedende mensen ‘Hau ab!’ (‘Bol het af!’). Ricarda Lang kon eind februari een dagcentrum in Maagdenburg een uur lang niet verlaten omdat tientallen tractoren het terrein hadden geblokkeerd.

Maar ook gewone mandatarissen van de Grünen krijgen af te rekenen met verbaal en zelfs fysiek geweld. Van de 637 persoonlijke aanvallen tegen politici vorig jaar waren er 301 tegen die van de groene partij, naast 153 en 121 tegen die van respectievelijk de sociaaldemocratische SPD en de Alternative für Deutschland (AfD). De Grünen zijn na de AfD uitgegroeid tot de meest gehate partij in Duitsland.

Het is allemaal begonnen met het Gebäudeenergiegesetz (GEG) in maart 2023, een wetsontwerp van Robert Habeck. Die wilde de huiseigenaren met de installatie van een warmtepomp opzadelen in geval van nieuwbouw of wanneer hun bestaande gas- of stookolieketels het zouden begeven. Voor vele honderdduizenden bewoners van een eigen huis of appartement zou dit neerkomen op een onbetaalbare investering, of de verkoop van hun onroerend goed. De ‘Heizungshammer’ – letterlijk verwarming die als een hamer op je neerkomt – bezorgde de samenleving stevige dreunen. Bij vele mensen vielen de schellen van de ogen. De Groenen in de federale regering: dat was dus inderdaad synoniem van ‘anders gaan leven’. Dat hebben die nooit onder stoelen of banken gestoken, maar weinig burgers hadden verwacht dat het zo een vaart zou lopen.

Ecologische dromen

Sinds de Grünen mee aan de macht kwamen, begin december 2021, zijn ze werk beginnen maken van hun ecologische dromen. De SPD van kanselier Olaf Scholz draait mee en de liberalen van de FDP bieden weinig weerwerk. Dat Duitsland weleens een industrieel kerkhof zou kunnen worden, had niemand twee jaar geleden durven voorspellen. De laatste atoomcentrales werden van het net gehaald; de auto-industrie – een dragende pijler van de Duitse economie – moet zich zien in te stellen op het geplande verbod van de verbrandingsmotor; de bedrijven hebben te kampen met talloze verplichtingen ten voordele van een duurzame economie; de landbouwers zien hun bedrijvigheid bedreigd door de schrapping van landbouwsubsidies.

Het zijn vooral de boeren die zich zijn beginnen roeren. Midden januari protesteerden ze een hele week lang in heel Duitsland. Nu denderen hun tractoren sporadisch door de straten, vooral als groene politici ergens te lande willen vergaderen.

Dogmatische opstelling

Meer en meer mensen sluiten zich aan bij de protesterende landbouwers. De misnoegdheid zit diep. Niet alleen over het slechte economische plaatje, maar ook over de manier waarop de ‘Ampel’, de verkeerslichtcoalitie van SPD, Grüne en FDP, de maatschappij zelf wil veranderen.

Zo is er naast de belabberde economische toestand het Bürgergeld, een sociale uitkering die met 25 procent zodanig verhoogd werd dat de ontvangers ervan niet meer geneigd zijn om werk te zoeken. Zo is er de mogelijkheid om elk jaar van geslacht te veranderen. En er is de ‘Gendersprache’: het ‘inclusief’ maken van de taal met woordconstructies als ‘Studierende’ of  ‘Student*innen’ in plaats van ‘Studenten’.

Op de immigratie staat er nauwelijks beperking, terwijl integratie van asielzoekers zelf vaak niet wil lukken. Elke dag vinden er ‘Messerattacken’ – geweldplegingen met een mes – in steden en zelfs dorpen plaats. De Groenen munten daarbij uit door hun dogmatische opstelling. Toen de deelstaatregeringen vluchtelingen en asielzoekers een betaalkaart (met voorwaarden) wilden geven in plaats van cash geld, noemden de Grünen dit discriminatie en stigmatisering (ondertussen zijn ze wel bijgedraaid). Deze maatregel wordt algemeen gezien als een geschikt middel om te vermijden dat vluchtelingen geld overschrijven naar het buitenland om hun Schlepper (mensensmokkelaars) af te betalen.

Ellendige stemming

De oppositiepartijen, de christendemocraten van de CDU en CSU, de AfD en Bündnis Sahra Wagenknecht, verkneukelen zich in het slechte imago van de Groenen. Wagenknecht noemde hen ooit ‘de gevaarlijkste partij in de Bondsdag’; voor  de AfD zijn ze sowieso de ‘Hauptfeind’, en christendemocratische politici stellen hen verantwoordelijk voor de ‘miese Stimmung im Lande’, de ellendige stemming in Duitsland.

Sommige politicologen vinden dat de oppositie met dat taalgebruik de burgers mee ophitst tegen de Grünen. Het is geen goede zaak voor de democratie wanneer politici belaagd en bedreigd worden. Fysiek geweld kan niet door de beugel. Maar op de burgers schelden of repressief tegen hen optreden werkt contraproductief. Het enige wat in deze kwestie helpt, is leren luisteren naar wat er op de lever van de mensen ligt, in plaats van hen  te willen veranderen in naam van de ideale maatschappij.

Het is zoals Konrad Adenauer (CDU), de eerste bondskanselier, ooit zei: je moet de mensen nemen ‘wie sie sind, andere gibt’s nicht’, je moet ze nemen zoals ze zijn, andere zijn er niet.