Waarom het Westen toch maar beter uitkijkt met het ‘geïsoleerde’ Rusland

Tijdens zijn zesdaags bezoek aan Latijns-Amerika doet Vladimir Poetin, de president van de Russische Federatie, vier landen aan: Cuba, Nicaragua, Argentinië en Brazilië. In dat laatste land woonde hij op zondag de WK-finale bij als toekomstig gastheer van het Wereldkampioenschap in 2018 en neemt hij van dinsdag tot woensdag deel aan de top van de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China, Zuid-Afrika) in Fortaleza.

Schulden

Poetin blaakt van dynamisme. Het ene na het andere akkoord sluit hij met de staatshoofden van de genoemde landen af. Cuba bijvoorbeeld scheldt hij 90% van zijn schulden kwijt; de overige 10% die de eilandstaat nog moet afbetalen, zal Rusland er ter plekke investeren. De relaties met Cuba waren in het verleden wegens de schuldenkwestie bekoeld, maar dat zal nu wel veranderen. Poetin legde in Cuba ook een krans neer bij het monument voor de Sovjetsoldaten, een symbolische geste die kan tellen. Uiteraard wist de Russische president het te waarderen dat Cuba’s machthebbers de positie van Rusland inzake Oekraïne hadden ondersteund. Van zijn kant oefende hij dan ook scherpe kritiek uit op het Amerikaanse embargo tegen Cuba. Daarmee is de toon gezet. Rusland en Amerika zijn uit elkaar gedreven en nu zoekt Moskou bondgenoten om een wereldorde te creëren die niet langer door het Westen zou worden gedomineerd. Met de volgende woorden had Poetin het dan ook gemunt op de Amerikaanse en bij uitbreiding Westerse hegemonie: ‘Vandaar dat geen enkele staat en geen enkele groep van landen eenzijdig de grote internationale problemen kan bolwerken.’

Referendum

Met zijn Argentijnse ambtscollega Cristina Fernández de Kirchner sloot Poetin verschillende verdragen over energieverzorging af, bijvoorbeeld bij de bouw van een nieuwe atoomcentrale. Opvallend is de gelijkgestemdheid op het domein van de buitenlandse politiek. Argentinië maakt aanspraak op de Falkland-eilanden waarvan de bewoners in een referendum voor Groot-Brittannië hebben gestemd. Het Westen erkent de uitkomst van het bewuste referendum, maar niet dat van de Krim waar de mensen zich voor de aansluiting bij de Russische Federatie hebben uitgesproken. Argentinië en Rusland verwijten het Westen dan ook een ‘dubbele moraal’. Een bijzondere interesse heeft Poetin ook voor Brazilië als ‘regionale macht’. De verdieping van de politieke en economische betrekkingen moet het potentieel van Brazilië nog verder schragen.

Rusland mag dan wel geïsoleerd staan in het Westen, of beter gezegd in de Noord-Atlantische ruimte, maar zijn president wordt wel met open armen ontvangen in Latijns-Amerika, in de zuidelijke hemisfeer. Moskou heeft er al heel wat strategische partnerschappen aangeknoopt en heeft er zich zelfs al ontpopt tot de belangrijkste wapenleverancier. Rusland overweegt zelfs de inrichting van militaire bases en voert daartoe gesprekken met Cuba, Nicaragua en Venezuela. Ondertussen hebben de Verenigde Staten (VS) er het nakijken.

Wereldorde

Tijdens de top in het Braziliaanse Fortaleza zouden de BRICS-landen een ontwikkelingsbank en een reservefonds naar het model van de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds in het leven willen roepen. China zou het leeuwendeel van de investeringen ter hoogte van 100 miljard dragen. De bilaterale ontmoetingen tussen de Russische president en zijn collega’s uit China, India en Zuid-Afrika versterken nog de tendens naar een alternatieve wereldorde, die volgens de Russische staatszender ‘polycentrisch’ zou moeten zijn, een wereldorde die bestaat uit verschillende ‘ontwikkelingszones’ en waarin Amerika het niet alleen meer voor het zeggen heeft.

Veeg teken

Rusland staat geïsoleerd in het Westen. Maar datzelfde Westen kijkt toch maar beter uit dat het niet zelf ‘geïsoleerd’ geraakt tussen al die regionale machten die onder de noemer van BRICS blaken van ambitie. Niet dat het Westen al direct moet vrezen van zijn troon te worden gestoten, maar dat Washington in tien Latijns-Amerikaanse landen niet eens een ambassadeur heeft, is toch maar een veeg teken aan de wand. Om nog maar te zwijgen van het signaal dat uitgaat van de gigantische gasdeal die Moskou en Bejing in mei 2014 hebben gesloten.

Eerder verschenen op www.knack.be 14 juli 2014.

Foto: Poetin, Sepp Blatter, Angela Merkel en Duits president Joachim Gluck op de World Cup. (c) Reporters