Waarom oude rocker plots Spotify aanvalt

Twintig jaar geleden hing het lot van de muziekindustrie aan een zijden draadje. Een sharing-systeem als Napster groeide uit tot een illegaal downloadplatform. De traditionele muziekindustrie bood weerwerk tegen deze vorm van piraterij en kon grotendeels een halt toe roepen aan illegaal downloaden van muziek door zelf, in samenwerking met onder andere I-tunes van Apple in een betalend alternatief te voorzien. Betalend downloaden werd algauw een volwaardige en lucratieve exploitatievorm van muziek. De downloads worden zelfs in diverse hitparades opgenomen en tellen mee voor repartitie van auteursrechten en naburige rechten op muziek.

Het Spotify model

Streaming daarentegen kreeg niet meteen de beste plaats in het verdienmodel van de muziekindustrie. Tot Spotify kwam. Spotify wist streaming, als éénmalige, niet reproduceerbare muziekbeluistering, te regulariseren door platenlabels en artiesten de mogelijkheid te geven een graantje mee te pikken telkens iemand hun muziek beluistert. Er zijn reclame-inkomsten en inkomsten uit abonnementen van zo’n € 10 (of ongeveer de prijs van één CD) per maand per persoon of per huishouden.

Bij een traditionele albumverkoop (op een geluidsdrager als CD of vinyl) kan een gevestigde artiest tot € 3 kan overhouden (afhankelijk of hij zelf auteur componist is van het nummer, van het aantal tussenpersonen en van het contract met de producent). Per verkoopschijf van 1.000 exemplaren van een album levert dat tussen de € 1.000 en de € 3.000 op. Traditionele singles zijn louter een promoartikel en worden nauwelijks nog verkocht.

Mia

Daar staat tegenover dat je in het eerste geval minstens 10 nummers koopt, zelfs al vind je er slechts twee de moeite waard en dat de betaling in het tweede geval niet eenmalig is maar de luisteraar in principe tientallen keren, telkens opnieuw betalend naar het zelfde nummer kan luisteren. Uiteindelijk kan de abonnee toch nog opteren voor een betalende download of de aankoop van een fysiek album. Spotify fungeert ook in steeds toenemende mate als promotor voor concerten van de artiest en genereert merchandising inkomsten.

In vergelijking met de fysieke verkoop liggen de inkomsten voor streaming op Spotify beduidend lager. Spotify betaalt per 1.000 streams 3 tot 4 euro. Dit bedrag kan variëren, maar weet dat dit in het beste geval 50-50 tussen artiest en platenfirma dient gedeeld te worden. Als we even kijken naar een in Vlaanderen absolute klassieker als Mia van Gorki dan zien we na al die jaren een aantal streams van 9.618.101 of een inkomst van ongeveer € 33.663. Een wereldhit kan weliswaar tot 50 keer meer opbrengen. “Heart of Gold”, het grootste succes van Neil Young bracht zo met ruim 236 miljoen streams “amper” $ 1 miljoen op. Met grote namen kan er weliswaar een afwijkend contract gesloten worden en voor (tijdelijke) exclusiviteit of prioriteit wordt ook betaald. Al blijven dit uitzonderingen.

Macht gebruiken

Zeer populaire artiesten kunnen hun macht wel gebruiken om Spotify tot andere toegevingen te dwingen. Zo slaagde Adele er onlangs in om Spotify te dwingen om de ‘random’ functie waarbij luisteraars de tracks op albums in willekeurige volgorde kunnen afspelen, af te schaffen.

Spotify is met een marktaandeel van ruim 30% nog steeds de grootste maar er komen steeds meer kapers op de kust die ook toegang hebben tot de wereldwijde muziekcatalogus en uiteraard ook doorbetalen aan de producent en artiest. Zo lieten YouTube Music, Tencent Music en Amazon Music al een grote groei optekenen.

Controversiële podcasts: Joe Rogan

Uiteraard wil Spotify, als beursgenoteerd bedrijf, het marktleiderschap behouden. Een manier om dat te doen is exclusieve podcasts aanbieden over controversiële onderwerpen die massaal luisteraars aantrekken als voor een TV – of radioshow. Een onderwerp dat zich daar uitstekend toe leent is uiteraard de corona pandemie. Spotify zou naar verluidt $ 100 miljoen betaald hebben aan Joe Rogan. Neil Young is van oordeel dat Rogan foutieve informatie over vaccinatie verspreidt en stelde Spotify voor een ultimatum: Rogan weg of ik weg. Spotify dat het aan Rogan betaalde bedrag nog lang niet terugverdiende, moest niet lang nadenken.

Toch resulteerde de vrees dat meerdere artiesten Spotify de rug zouden toekeren vorige week in een daling van het aandeel van Spotify met 6 procent, zijnde een daling van de marktwaarde met bijna € 2 miljard. Doordat de wereldpers te zeer ging focussen op de vermeende kritiek van Neil Young op de antivaxer, ging er geen aandacht naar de belangrijkste reden waarom Young Spotify ging aanvallen.

Visionaire zakenman

Neil Young zelf verwerpt de kritiek van Spotify en anderen dat hij Rogan wou censureren. Dat was uiteraard zijn bedoeling niet. Naast een briljant componist en muzikant is Neil Young inderdaad ook een visionair zakenman. Ten eerste krijgt hij op deze manier waardevolle publiciteit en zullen z’n nummers op andere platformen nog veel meer beluisterd worden maar ten tweede kan hij z’n kritiek op de volgens hem ‘shitty, degraded and neutered sound’ van Spotify wereldkundig maken. Hij verwijt Spotify dat ze de geluidskwaliteit van de muziek beperken tot slechts 5% van de beschikbare resolutie.

En ook dat doet hij niet zomaar. Young was immers zelf een pionier met zijn bedrijf Pono (Hawaiiaans voor ‘juist’) en volgt de technologie op de voet.

Met Pono ontwikkelde hij met z’n gelijknamig bedrijf een muziekdownloadservice voor audio met hoge resolutie. Met deze zet is Young back in business en het is wachten tot hij de belangstelling verzilvert in een herlancering van z’n Pono platform of een hernieuwing van z’n deal met Apple Music.